ท.ญ.ดร.ชมพูนุท จิตรปฏิมา
หลายคนอาจไม่ทราบว่าฟันของมนุษย์ถูกธรรมชาติสร้างไว้ให้อยู่ชั่วชีวิตของเราคงไม่มีใครปฏิเสธว่า
ฟันเป็นอวัยวะที่สำคัญมากอย่างหนึ่งของร่างกายเพราะนอกจากจะทำหน้าที่เคี้ยวอาหารเพื่อดำรงชีวิต
ยังมีความสำคัญต่อการฝึกอ่านออกเสียงให้ชัดเจน และเพิ่มความสวยงามต่อบุคลิกภาพ เป็นเสน่ห์เฉพาะบุคคลอีกด้วย
ถ้าฟันไม่ดีหรือสูญเสียฟันไปแค่เพียงซี่เดียว โดยเฉพาะฟันหน้า ก็จะมีผลกระทบต่อสิ่งต่างๆ
ดังกล่าวรวมทั้งความมั่นใจในตนเอง
มีปัจจัยหลายอย่างที่เป็นเหตุของการสูญเสียฟันก่อนเวลาอันควร บางครั้งจากสิ่งที่คาดไม่ถึง
คนจำนวนมากมาพบทันตแพทย์ด้วยอาการเสียวฟัน เวลาดื่มน้ำเย็นหรือรับประทานของหวาน และเวลาแปรงฟัน
เมื่อตรวจในช่องปากพบว่า บริเวณคอฟันที่ติดกับขอบเหงือกสึกเป็นแอ่งลึกรูปร่างคล้ายพระจันทร์เสี้ยว
ลักษณะเช่นนี้เกิดจากการสบฟันระหว่างฟันบนและฟันล่าง ซึ่งทำให้ฟันเคลื่อนที่ไปด้านหน้าและด้านหลัง
แรงกระแทกจากการแปรงฟันที่ไม่สมดุลทำให้เกิดการกะเทาะของผิวเคลือบฟันที่คอฟันทีละน้อย
ทันตแพทย์มีวิธีแก้ไขและป้องกันมิให้เกิดผลเสียมากขึ้นโดย การทำแผ่นยางหุ้มฟันด้านบดเคี้ยวใส่ที่ฟันบนหรือล่าง
และอาจกรอแก้ไขการสบฟันให้สมดุลเพื่อลดแรงกระแทกเมื่อฟันกระทบกัน
บางรายฟันสบกันปกติแต่ยังมีเหงือกร่นและคอฟันสึก เมื่อสอบถามวิธีการแปรงฟันก็พบว่า
ติดนิสัยแปรงฟันแรงและเร็ว บางคนชอบใช้แปรงสีฟันค่อนข้างแข็ง เพราะเกรงว่าแปรงที่ขนแปรงนิ่ม
จะทำความสะอาดไม่ดีพอ เรียกว่าฟันสึกจากการแปรงฟันไม่ถูกวิธี (Toothbrush Abrasion)
วิธีแก้ไขควรเปลี่ยนมาใช้แปรงสีฟันที่ขนแปรงนิ่มแต่ยังมีความยืดหยุ่นดี และเปลี่ยนวิธีการดูแลให้ถูกต้อง
โดยปรึกษาทันตแพทย์
การแปรงฟันให้สะอาดไม่จำเป็นต้องออกแรง จากประสบการณ์ผู้เขียนมักจะให้คนไข้แปรงฟันให้ดู
พบว่าทุกคนมีสไตล์หลากหลายเฉพาะ แต่ไม่น่าเชื่อว่าการแปรงฟันที่ปฏิบัติมาตั้งแต่เด็กจะไม่ถูกวิธี
และมีผลให้ฟันสึกได้ฟันที่สึกไปแล้วและเหงือกร่นขึ้นไปทางรากฟันไม่สามารถงอกกลับมาเหมือนเดิมได้
ต้องให้ทันตแพทย์แก้ไขด้วยการอุดคอฟันด้วยวัสดุสีคล้ายคลึงธรรมชาติ หรือใช้วิธีปลูกเหงือกโดยวิธีผ่าตัด
ย้ายแผ่นเหงือกบางๆ จากตำแหน่งอื่นมาปลูกไว้ (Gingival Graft) ในกรณีที่เหงือกร่นมากถึงรากฟัน
กรณีฟันหักหรือหลุดออกนอกฟันมักพบในกลุ่มเด็กโต อายุ 9-12 ขวบ ช่วงที่ฟันแท้ขึ้นแล้ว
โดยมากขณะเล่นกีฬาหรือเล่นกับเพื่อนที่โรงเรียน แล้วหกล้มคว่ำหน้ากระแทกพื้น ฟันหักที่พบบ่อยที่สุดคือ
ฟันซี่หน้าบน วิธีป้องกันที่พ่อแม่อาจช่วยได้คือ การอบรมและเตือนลูกให้ระวังอันตรายที่อาจเกิดขึ้นได้
การป้องกันโดยใส่ยางกัดฟันกันกระแทก ขณะที่เล่นกีฬา จะลดแรงกระแทกได้ แต่ไม่มีข้อมูลว่า
จะสามารถป้องกันฟันหักได้ผลแค่ไหน
ฟันที่เคยแตกหรือผุมากจนเป็นบริเวณกว้างและต้องอุดคลุมบริเวณของยอดแหลมของฟัน (Cusp tip)
จึงทำหน้าที่บดเคี้ยวอาหารให้เป็นชิ้นเล็กๆ หากมีการแตกหรือวัสดุที่อุดหลุดควรทำครอบทั้งซี่
เพราะการสูญเสียฟันกว้างมากทำให้ฟันอ่อน บางครั้งแตกจนเหลือแต่เนื้อฟันเป็นรอยบางๆ
อาจจำเป็นต้องทำการรักษารากฟัน และเสริมเนื้อฟันก่อนทำครอบเพื่อให้ใช้เคี้ยวอาหารได้ตามปกติ
สามารถยืดอายุการใช้งานได้หลายปี
ผู้ที่ติดนิสัยกัดฟันแรงๆ หรือเคี้ยวไปมาเหมือนเคี้ยวเอื้องเป็นลักษณะผิดปกติ และมักจะทำติดต่อกันวันละหลายชั่วโมง
ในขณะที่คนปกติจะสบฟันวันละ 2-3 ครั้ง เวลาเคี้ยวอาหารผู้เขียนมีคนไข้หลายรายที่ฟันสึก
เว้าแหว่งเกือบถึงโคนฟันส่วนมากเป็นผู้ชาย บางคนยอมรับว่าขณะดูการแข่งกีฬา
มักจะกัดฟันเพราะรู้สึกตื่นเต้นไปกับเกมกีฬาด้วย พออายุ 40-50 ปี ฟันของผู้ที่ติดนิสัยกัดฟันจะสึกกร่อนมากเห็นได้ชัด
หากมาพบทันตแพทย์ตั้งแต่อายุไม่มากจะได้รับคำแนะนำให้ระวังผลเสียที่จะเกิดขึ้น ซึ่งได้ผลค่อนข้างดี
สำหรับผู้ที่กัดฟันเฉพาะเวลากลางวัน แต่ไม่ได้ผลสำหรับคนที่นอนกัดฟันขณะหลับกลางคืน
ต้องใช้วิธีใส่ (Night zuard) หรือยางกัดชนิดแข็ง ซึ่งจะบังคับให้มีการเคลื่อนที่ของฟันออกจากตำแหน่งปกติ
ผู้หญิงหลายคนชอบทานอาหารรสเปรี้ยวประเภทยำต่างๆ หรือผลไม้ดอง เช่น มะยม มะกอก
บางคนก็ชอบใช้ฟันขูดเนื้อจากผลมะนาวที่ผ่าซีก กรดจากผลไม้ รวมทั้งกรดจากกระเพาะอาหาร
ในรายที่มีความวิตกกังวลกลัวอ้วนต้องล้วงคอให้อาเจียนหลังบริโภคอาหารที่มีแคลอรีสูง โรคนี้เรียกว่า
บูลีเมีย (Bulimia) น้ำกรดจากกระเพาะอาหารจะทำลายผิวเคลือบฟันอย่างรุนแรงทุกครั้งที่อาเจียน
ผู้ที่มีพฤติกรรมดังกล่าวควรได้รับความช่วยเหลือจากญาติในครอบครัวให้ไปพบแพทย์
เพื่อแก้ไขนิสัยการรับประทานอาหารให้เป็นปกติ และปรับพฤติกรรมให้ถูกสุขลักษณะ
เชื้อโรคที่อาศัยอยู่ในช่องปากซึ่งสะสมกับแคลเซียมจากน้ำลายที่หล่อลื่นช่องปากจะจับตัวกันแน่น
เป็นแผ่นเคลือบติดผิวฟันทั้งด้านเคี้ยว และบริเวณขอบเหงือกทำอันตรายต่อเหงือกและกระดูกที่ยึดฟัน
เนื่องจากแบคทีเรียเหล่านี้จะผลิตน้ำกรดจากการย่อยสลายอาหารจำพวกแป้งและน้ำตาลที่คนบริโภค
เมื่อแปรงฟันที่สะอาด โอกาสที่แบคทีเรียจะสะสมก็มีมากขึ้น จึงควรป้องกันและรักษาด้วยการแปรงฟันให้ถูกวิธี
และมาพบทันตแพทย์ให้ทำการขูดหินปูนใต้เหงือกตามที่ทันตแพทย์แนะนำ หากปล่อยทิ้งไว้นานๆ
ไม่ได้รับการรักษาจะเกิดโรคเหงือกอักเสบเรื้อรัง เหงือกบวมเป็นหนองและฟันโยกจนต้องถอนออกในที่สุด
เพราะกระดูกที่ยึดฟันสูญเสียไปเกือบหมด
บางรายเข้าใจผิดคิดว่าการขูดหินปูนจะทำให้ฟันบางลง ความจริงทันตแพทย์จะขูดหินปูน
ที่เกาะอยู่บนผิวฟันออกเท่านั้น จึงไม่มีผลให้ผิวเคลือบฟันบางลงอย่างที่คิด
มีรายงานว่าการเคี้ยวอาหารตามปกติ จะทำให้มีการสึกของฟัน 0.3 มิลลิเมตร ในเวลา 10 ปี
จากผลการวิจัยในสหรัฐอเมริกา เดือนมิถุนายน ค.ศ.1999 ดังนั้นจึงสามารถสรุปได้ว่า
การสึกของฟันจากการบดเคี้ยวอาหารไม่เป็นอันตรายต่อฟัน ในปัจจุบันมีวิธีบูรณะฟันที่สึกกร่อนมาก
ให้ใช้การได้ปกติและดูสวยงามมากด้วย
การดูแลสุขภาพฟันอย่างถูกต้องสม่ำเสมอและพบทันตแพทย์ตามกำหนด สามารถยืดอายุฟันของท่านให้คงทน
เพื่อคุณภาพชีวิตที่ดีตลอดอายุดังที่ธรรมชาติได้สร้างไว้
|
