คู่สามีภรรยาหลายคู่ประสบความตึงเครียดในครอบครัว ตัวอย่างคู่ที่สามีไม่ได้เลื่อนตำแหน่ง ดังที่หวังหรือเกิดปัญหาเรื่องเงินๆ ทองๆ ตามประสายุคเศรษฐกิจฝืดเคืองทำให้ภรรยาผู้กำลังตั้งครรภ์ที่สอง ชักไม่แน่ใจว่าจะมีปัญหาเลี้ยงลูกอีกคนหรือไม่ ไหนจะสามีไม่มีทีท่าจะมานั่งลงกอดเข่าปรับทุกข์กัน ฝ่ายหนึ่งคิดว่าอีกฝ่ายเอาแต่ใจตัวเองมากเกินไป เมื่อปีก่อนทุกอย่างในครอบครัวยังแจ่มใส มาตอนนี้ถึงจะรักกันแต่ก็ยากจะประนีประนอมกันได้ ในชีวิตประจำวัน ทำอะไรนิดหน่อยก็น่าโมโหไปหมด นี่เป็นฉากชีวิตที่แสนธรรมดาในครอบครัว แต่เป็นฉากที่ส่งผลให้สมาชิกตัวน้อยในบ้าน จากทารกทีแสนสุขกลายเป็นเด็กน้อยวัยเตาะแตะผู้มีแต่ความทุกข์ใจเต็มไปด้วยความกระวนกระวาย พ่อแม่ควรเลี่ยงที่จะแสดงความมึนตึงต่อกันให้ลูกเห็น โดยควรแสดงท่าทีปกติสุด ที่จะกระทำได้ต่อหน้าลูก หลายคนไม่เคยคิดเชื่อมโยงความรู้สึกของลูกกับของตัวเองเข้าด้วยกัน เพราะคิดแต่ว่าลูกยังเล็กอยู่เกินกว่าจะเข้าใจปัญหาพ่อแม่ได้ ทั้งที่ความจริงหนูน้อย ได้รับผลกระทบกระเทือนมากมายจากสิ่งที่ได้เห็นและได้ฟัง แม้เด็กในวัยเพียงขวบกว่าๆ ไปนั้นยังไม่โตพอจะเข้าใจทุกคำพูด พ่อแม่ได้ก็จริง แต่สามารถจับน้ำเสียงเย็นชาเหินห่างระหว่างพ่อกับแม่ได้เท่าๆ กับน้ำเสียงโกรธเกรี้ยวหนูตกใจกลัวนักหนา เพราะไม่รู้ว่าพ่อแม่อารมณ์เสียงเรื่องอะไร โมโหหนูกระมัง หนูจึงทำในสิ่งที่เด็กเล็กๆ มักกระทำเมื่อเกิดความตกใจกลัวในตัวคนที่ใกล้ชิดหนูมากที่สุด คือการเงียบขรึม เก็บตัว เฉยชา ความไม่เสมอต้นเสมอปลาย อารมณ์ขันของเด็กตัวเล็กๆ นั้นสลับซับซ้อนละเอียดอ่อนเกินกว่าผู้ใหญ่ทั่วไปจะตระหนัก หนูเต็มไปด้วยความกลัวซึ่งผู้ใหญ่มักมองข้ามไม่ใส่ใจ นอกเสียจากว่าพ่อแม่จะช่างสังเกตสังกา จริงๆ แล้วหนูได้รับผลกระทบกระเทือนอย่างรุนแรงจากความประพฤติของพ่อแม่ด้วย เด็กตั้งแต่วัยหนึ่งขวบที่มีอารมณ์ปกติธรรมดามักเรียนรู้ที่จะลองกระทำกิจกรรมใหม่ๆ ในแบบฉบับตัวเอง ขณะเดียวกันก็จะต้องยึดมั่นใฝ่หาความมั่นคงจากพ่อแม่ไปด้วย ถ้าพ่อแม่ทำให้ลูกคิดว่าเราปราศจาก ความปลอดภัยที่จะออกเสาะแสวงหาสิ่งแปลกๆ ใหม่ๆ กลายเป็นเด็กติดแจกับผู้ใหญ่ กลัวการลองสิ่งใหม่ๆ ซึ่งถ้าไม่พยายามเอาชนะความกลัวนี้ให้ได้ เด็กจะหยุดการเรียนรู้สิ่งต่างๆ รอบตัวโดยพลันอย่างน่าเสียดายในพัฒนาการเป็นที่สุด ในการจะแสวงหาสิ่งต่างๆ อย่างอิสระเสรีนั้น เด็กเล็กๆ จำเป็นต้องเรียนรู้เป็นสิ่งแรก ว่าจะสามารถคาดหวังสิ่งไรจากพ่อแม่ได้ ซึ่งถ้าพ่อแม่มัวแต่กังวลเรื่องของตัวเองก็จะไม่ทันได้สังเกตว่า ตนแสดงความไม่เสมอต้นเสมอปลายออกไป เวลาพ่อแม่ปล่อยตัวตามสบายก็อาจดูรักใคร่ลูกดีอยู่ แต่บางครั้งก็หงุดหงิด เย็นชาเมื่อมีปัญหาคาใจ ความแปรปรวนเอาแน่ไม่ได้ทำให้ลูกตกใจ และถ้าเป็นบ่อยครั้งเด็กจะเกิดความกลัวขึ้นมา จะรู้ได้อย่างไรว่าลูกกำลังมีปัญหาเหมือนกัน ? เด็กวัยตั้งแต่หนึ่งชวบขึ้นไปนั้นตอบโต้ความตึงเครียดในครอบครัวได้หลายทาง บางคนแสดงออกด้วยการเก็บตัวเฉย ไม่เล่นกับเพื่อน มีทีท่าเศร้าสร้อย หวาดหวั่น ติดแม่แจ บางคนเกเร ก้าวร้าว กระสับกระส่าย กระวนกระวายโดยไม่รู้สึกหิวโหย หลายคนนอนไม่หลับ ละเมอ เด็กวัยขวบครึ่งนั้จะมีปฏิกิริยากับเสียงทะเลาะเบาะแว้งของพ่อแม่ที่ตนได้ยินกรอกหูบ่อยครั้ง ด้วยการเลียนน้ำเสียง เกรี้ยวกราด ได้เหมือนเปี๊ยบ นี่คืออาการที่แสดงว่าลูกของคุณกำลังจะมีปัญหา!! พ่อแม่ช่วยหนูได้ พ่อแม่อาจหยุดความตึงเครียดในครอบครัวไม่ได้ครบถ้วนไปเสียทุกอย่าง แต่สามารถช่วยลดผล ของความตึงเครียดได้ ซึ่งถ้าเป็นเช่นนั้นก็จะช่วยลดความรุนแรงที่ส่งมาถึงตัวลูกได้เช่นกัน ทางที่ดีคือ เมื่อมีปัญหาครอบครัว พ่อกับแม่ควรคุยกันถึงปัญหานี้ฉันสามีภรรยาคู่ร่วมทุกข์ร่วมสุข อย่าทำตัวเย็นชาเข้าหากันเพราะมีแต่จะเพิ่มพูนความกระวนกระวายของลูกให้เพิ่มมากขึ้นไปอีก ถ้าคุณรู้ว่ากำลังจะเกิดปากเสียงกันในไม่ช้าก็ขอให้พยายามเลี่ยงออกไปอีกนิด คุยกันตอนที่คุณสองคนพักผ่อนแล้วเต็มที่ดีกว่า เพื่อยืดชนวนให้ห่างออกไป หรือในคราใด ที่ไม่เห็นพ้องต้องกันก็ควรพยายามระงับอารมณ์ บังคับตัวเองให้ได้ อย่าโกรธจนลมออกทางหู เห็นช้างเท่าหมู แทบเข่นฆ่ากันก็เหมือนกับความชาเย็นซึ่งมีแต่เพิ่มพูนความกระวนกระวายในตัวลูก ถ้าลูกมีทีท่าไม่สงบสุข กระสับกระส่าย โปรดให้ความมั่นใจเขาอีกสักนิด ให้ความรัก ให้กำลังใจและความเอาใจใส่ อย่าทำตัวไม่อยู่กับร่องกับรอยนความรักหรือการวางระเบียบวินัยอีกต่อไปเลย ช่วยลูกแล้วก็ยังเท่ากับคุณได้ช่วยตัวเอง ช่วยกันประคับประคองชีวิตครอบครัวให้ยืนยาว ไปอีกนานแสนนาน นับเป็นความพยายามที่คุ้มค่ามิใช่หรือ ? โสภาพรรณ รัตนัย

(update 5 มกราคม 2001)

main