มาที่นี่ที่เดียว ได้อ่านบทความทางด้านการแพทย์ ภาษาไทย จากเกือบทุกโฮมเพจที่มีใน INTERNET
http://www.oocities.org/Tokyo/Harbor/2093/
จำสั้นๆ i.am/thaidoc


เลือกรับประทานอะไรที่ให้ได้รับสารอาหารครบ

รุจิรา สัมมะสุต


ลูกหลานของผู้สูงอายุแต่ละคน คงมีความรู้สึกไม่แตกต่างกันที่อยากให้ผู้สูงอายุ ที่ตนดูแลสุขภาพพลานามัยแข็งแรงและมีอายุยืนยาว พยายามเสาะหาอาหารหรือยาที่ได้รับการบอกกล่าวว่าดี มีประโยชน์สำหรับผู้สูงอายุหรือหาซื้ออาหารเสริมต่างๆ ที่มีขายกันมากมายในท้องตลาดขณะนี้ จัดให้ผู้สูงอายุรับประทาน โดยหวังว่าจะให้ผลดีสมดังคำโฆษณา ซึ่งก็มิได้เป็นเช่นนั้นเสมอไป บางครั้งอาจให้โทษในระยะยาวได้โดยไม่รู้ตัว อาหารที่ให้พลังงานและสารอาหารตามที่ร่างกายต้องการนั้น ได้มาจากอาหาร 5 หมู่ ที่กองโภชนาการ กระทรวงสาธารณสุขให้การแนะนำในการบริโภค สำหรับคนไทยมาเป็นเวลานานแล้วนั่นเอง แต่ละหมู่ของอาหารให้พลังงานและสารอาหารแตกต่างกันไป ดังนี้

หมู่ที่ 1

อาหารประเภทเนื้อสัตว์ ไข่ นม ผลิตภัณฑ์ จากนม และถั่วเมล็ดแห้ง เช่น เนื้อหมู เนื้อปลา เป็ด ไก่ เครื่องในสัตว์ ไข่เป็ด ไข่ไก่ กุ้ง หอย นมสด นมผง เนยแข็ง ถั่วเหลือง ถั่วดำ ถั่วแดง เต้าหู้ชนิดต่างๆ เป็นต้น อาหารหมู่นี้ให้สารอาหาร โปรตีน ไขมัน วิตามินและเกลือแร่หลายชนิดช่วยเสริมสร้างและ ซ่อมแซมส่วนที่สึกหรอของอวัยวะของร่างกาย เพิ่มภูมิต้านทานโรค อาหารทะเลให้ธาตุ ไอโอดีนสูง ช่วยป้องกันการเกิดโรคคอพอก ธาตุเหล็กที่มีในตับ เลือดไก่ หมูและเครื่องในสัตว์ ช่วยสร้างโลหิต ป้องกันการเกิดโรคโลหิตจาง วิตามินเอ มีมากในนม ไข่และถั่วเมล็ดแห้ง ช่วยบำรุงสายตาได้เป็นอย่างดี ในผู้สูงอายุ
หมู่ที่ 2

อาหารประเภทธัญพืช ข้าว เผือก มัน และน้ำตาล อาหารในหมู่นี้ให้คาร์โบไฮเดรต ซึ่งเป็นแหล่งให้พลังงานและความอบอุ่น แก่ร่างกาย วิตามินและเกลือแร่มีไม่มากนัก ควรเลือกรับประทานข้าวซ้อมมือหรือ ข้าวที่ไม่ได้ขัดขาว เพราะนอกจากจะเป็น แหล่งวิตามินที่ดี โดยเฉพาะวิตามินบีหนึ่ง ที่ช่วยป้องกันโรคเหน็บชาแล้ว ยังให้ใย อาหารสูง ซึ่งช่วยในการขับถ่ายในผู้สูง อายุอีกด้วย บริโภคน้ำตาลน้อยลงเพื่อ ป้องกันโรคอ้วนถ้ารับประทานมากเกินไป
หมู่ที่ 3

อาหารประเภทพืช ผักต่างๆ ทั้งผักหัว ผักใบ เช่น ผักกาด ผักบุ้ง ตำลึง ฟักทอง บวบ น้ำเต้า หัวผักกาด เป็นต้น อาหารในหมู่นี้ให้วิตามินและ เกลือแร่ ซึ่งมีประโยชน์สำหรับร่างกาย ผักที่มี สีเหลือง เช่น ฟักทอง มะเขือเทศ ให้วิตามินเอสูง ช่วยบำรุงสายตา ผักที่มีสีเขียวเข้มให้ธาตุเหล็ก และวิตามินซี ซึ่งเหล็กช่วยบำรุงเลือด และวิตามินซี ช่วยในการดูดซึมเหล็ก และป้องกันหวัด วิตามินเอ ช่วยบำรุงผิวหนังและสายตา เป็นต้น นอกจากนี้ผัก ยังให้ใยอาหารที่ช่วยแก้ปัญหาท้องผูกในผู้สูงอายุได้ ให้ผู้สูงอายุได้รับประทานผักหลายๆ ชนิดในแต่ละวัน และเพื่อช่วย ให้รับประทานได้ง่ายและสะดวก ควรดัดแปลงการประกอบอาหาร โดยการทำให้สุก เปื่อย และนุ่ม
หมู่ที่ 4

อาหารในหมู่นี้ได้แก่ ผลไม้ชนิดต่างๆ เช่น กล้วย มะม่วง แตงโม ส้ม มะละกอ สับปะรด เงาะ เป็นต้น อาหารหมู่นี้ให้ทั้ง พลังงาน คาร์โบไฮเดรต วิตามินและเกลือแร่ ให้ผู้สูงอายุรับประทานผลไม้สดดีกว่าผลไม้ดอง เชื่อม หรือแช่อิ่ม และควรให้รับประทานผลไม้ แทนขนมหวาน เพราะได้รับสารอาหารที่ดีกว่า ผลไม้ให้ใยอาหารเช่นเดียวกับผักต่างๆ จึงควร จัดอาหารที่มีผลไม้ให้ผู้สูงอายุรับประทานทุกวัน และควรเลือกผักผลไม้ที่มีลักษณะอ่อนนุ่ม เคี้ยวง่าย เช่น มะละกอสุก มะม่วงสุก กล้วยสุก ฯลฯ
หมู่ที่ 5

อาหารในหมู่นี้คือ ไขมันและน้ำมัน ทั้งที่ได้จากพืชและสัตว์ เช่น น้ำมันหมู น้ำมันมะพร้าว น้ำมันถั่วเหลือง น้ำมันรำ น้ำมันงา น้ำมันข้าวโพด เป็นต้น อาหารในหมู่นี้ให้พลังงานสูงและทำให้อาหาร น่ารับประทาน มีรสชาติอร่อย ผู้สูงอายุควร เลือกรับประทานน้ำมันที่ได้จากพืช โดยเฉพาะถั่วเหลือง รำข้าว หรือข้าวโพด ซึ่งมีกรดไขมันไลโนเลอิกสูงและมีคุณสมบัติ ช่วยลดไขมันในเลือดได้
อาหารทั้ง 5 หมู่ เป็นอาหารที่ให้ทั้งพลังงาน และสารอาหารที่สำคัญสำหรับร่างกาย ถ้ารับประทานได้ครบทุกหมู่ในปริมาณที่เพียงพอแก่ ความต้องการของร่างกาย โดยไม่จำเป็นต้องหา อาหารชนิดอื่นมาทดแทน การจัดอาหารให้ผู้สูงอายุ จึงมีความสำคัญที่จะทำให้ผู้สูงอายุมีร่างกายแข็งแรง หรือไม่ การให้ผู้สูงอายุจัดหาอาหารรับประทานด้วย ตนเองอาจจะไม่เข้าใจในการเลือกอาหาร อาจจะเลือก รับประทานอาหารซ้ำๆ ตามที่เคยรับประทานหรือตาม ความชอบ จนลืมนึกถึงคุณค่าอาหารที่สมควรได้รับ เป็นสาเหตุทำให้เกิดโรคทางโภชนาการในผู้สูงอายุได้ บุตร หลาน ผู้ใกล้ชิดจึงควรให้ความสนใจ ดูแลอาหาร การกินของผู้สูงอายุที่อยู่ในความดูแล เพื่อช่วยให้ท่าน ได้มีสุขภาพที่สมบูรณ์ แข็งแรง และอยู่เป็นร่มโพธิ์ ให้แก่บุตรหลานได้นานๆ

การเลือกและจัดเตรียมอาหารสำหรับผู้สูงอายุ

ผู้สูงอายุมีปัญหาทั้งฟัน ลิ้น การรับรส รวมถึงการย่อย การดูดซึมและการขับถ่ายดังได้กล่าวมาแล้ว ดังนั้นอาหารที่จัดให้ผู้สูงอายุรับประทานจึงควรเลือกให้เหมาะสม ให้ผู้สูงอายุสามารถรับประทานได้ เคี้ยวได้ ย่อยได้ ไม่ก่อให้เกิดความอึดอัด หรือมีอาการท้องผูก อาหารแต่ละชนิดให้พลังงาน สารอาหารแตกต่างกันในปริมาณที่เท่ากัน การเลือกอาหารที่ให้สารอาหารสูงพลังงานต่ำ จึงเป็นสิ่งที่ควรให้ความสนใจในการจัดอาหารสำหรับผู้สูงอายุ เช่น น้ำนม 1 แก้ว ให้สารอาหารโปรตีน คาร์โบไฮเดรต วิตามินและเกลือแร่หลายชนิด ซึ่งมากกว่าน้ำหวานหรือน้ำอัดลมในปริมาณเท่ากัน หรือข้าวซ้อมมือ ให้วิตามินและเกลือแร่สูงกว่าข้าวขัดขาว ในปริมาณเท่ากัน ดังนั้นการเลือกน้ำนม และข้าวซ้อมมือให้ผู้สูงอายุรับประทาน จึงได้ประโยชน์แก่ร่างกายมากกว่าการจัดน้ำหวาน น้ำอัดลมและข้าวขัดขาวให้แก่ผู้สูงอายุ เป็นต้น

อาหารบางอย่างถึงแม้จะมีประโยชน์ แต่อาจทำให้เกิดปัญหาแก่ผู้บริโภคบ้าง เช่น น้ำนมสด และอาหารประเภทถั่ว โดยเฉพาะนมเพราะทำให้เกิดแก๊สในกระเพาะ มีอาการท้องอืด แน่นในท้อง รู้สึกไม่สบาย ซึ่งเกิดจากไม่มีน้ำย่อยน้ำตาลในนม จึงทำให้เกิดแก๊สขึ้น แต่นมก็ยังเป็นอาหารที่มีประโยชน์ และควรจัดให้ผู้สูงอายุ ดังนั้นเพื่อให้สามารถดื่มนมได้และไม่เกิดอาการดังกล่าว จึงไม่ควรให้ผู้สูงอายุดื่มนมในขณะที่ท้องว่าง ควรดื่มหลังอาหาร และดื่มครั้งละน้อยๆ ก่อน นม 1 แก้วอาจจะต้องดื่ม 2-3 ครั้ง โดยทิ้งช่วงให้ห่างกันประมาณ 10-15 นาที

นอกจากการเลือกอาหารที่มีคุณค่าอาหารสูงแล้ว ลักษณะของอาหารหลักการเตรียมก็มีความสำคัญไม่น้อย อาหารบางอย่างแข็ง เหนียว มีรสจัด หรืออาหารหมักดอง ไม่เหมาะสำหรับผู้สูงอายุ เพราะนอกจากเคี้ยวไม่ได้แล้ว ทำให้มีปัญหาในการย่อยหรือระบบขับถ่ายอีกด้วย ควรเลือกอาหารที่อ่อนนุ่ม เปื่อย เคี้ยวง่าย เช่น ผักจิ้มน้ำพริก ทำเป็นผักต้มสุกที่นุ่ม เปื่อย แทนผักต้มราดกะทิ หรือผักสด เพราะผักต้มกะทิมีไข้มันสูง ย่อยยากสำหรับผู้สูงอายุ และผักดิบผู้สูงอายุไม่สามารถเคี้ยวให้ละเอียดได้ ควรเลือกผักที่ทำอาหารแล้ว เป็นที่ยอมรับของผู้สูงอายุ เช่น มะระ มะเขือยาว มะเขือเทศ ฟักทอง ผักกาดขาว หัวไชเท้า เป็นต้น

อาหารที่จัดให้ผู้สูงอายุรับประทาน ควรเป็นอาหารที่มีรวมอยู่ในรายการอาหารที่รับประทานกันทั้งครอบครัว เพียงแต่ดัดแปลงวิธีการเตรียมบ้างเท่านั้น เพื่อให้อาหารนั้นอ่อน นุ่ม ผู้สูงอายุสามารถรับประทานได้ง่าย หลีกเลี่ยงอาหารที่ซ้ำๆ เพราะผู้สูงอายุมีความรู้สึกเบื่อได้เช่นเดียวกับคนทั่วๆ ไป การจัดรายการอาหารจึงควรพิจารณาเลือกให้เหมาะสมด้วย ผู้สูงอายุบางคนชอบรับประทานข้าวกับผลไม้เช่น แตงโม มะม่วง สับปะรด ฯ ในกรณีเช่นนี้ควรดัดแปลงให้อาหารมีคุณค่ามากขึ้น เช่น ทำปลาแห้งป่นทอดกรอบโรยบนแตงโม หรือหมูสับผัดแล้วราดบนสับปะรด เพื่อให้ได้สารอาหารโปรตีนเพิ่มขึ้น แทนการรับประทานข้าวกับผลไม้เท่านั้น ซึ่งจะได้รับคาร์โบไฮเดรตเพียงอย่างเดียว

ตัวอย่างรายการอาหารสำหรับผู้สูงอายุ


วัน เช้า เที่ยง เย็น
จันทร์



โจ๊กหมู
นมถั่วเหลือง


ก๋วยเตี๋ยวไก่
มะละกอสุก


ข้าวสวย
แกงเลียงผักรวม
ปลาเปรี้ยวหวาน
วุ้นมะพร้าวอ่อน
อังคาร



ข้าวต้มปลา
นมสด


ขนมจีนซาวน้ำ
สับปะรด


ข้าวสวย
ต้มมะระสอดไส้หมู
น้ำพริกกะปิ-ผักต้ม
ไข่ต้ม ละมุด
พุธ



มะกะโรนีน้ำ-ไก่
นมถั่วเหลือง


เกี๊ยวน้ำ
กล้วยบวชชี


ข้าวสวย
ต้มส้มปลากระบอก
ผัดผักรวม
ส้มเช้ง
พฤหัสบดี


ข้าวต้ม เต้าหู้ยี้
ผัดถั่วงอกเลือดหมู
นมสด
บะหมี่น้ำ-หมูแดง
แตงโม

ข้าวสวย
แกงส้มผักรวมปลา
ไข่เจียวหมูสับ กล้วยไข่
ศุกร์


ข้าวต้มไก่
นมถั่วเหลือง

ผัดมะกะโรนี-หมู
ส้มโอ

ข้าวสวย แกงป่า
ปลานึ่งเกี้ยมบ๊วย
ตะโก้แห้ว
เสาร์


ขนมปัง-ไข่ดาวน้ำ
ไส้กรอก เนย-แยม
นมสด
ข้าวอบสับปะรด
มะม่วง

ข้าวสวย แกงจืดเต้าหู้
ปลาเปรี้ยวหวาน
ชมพู่
อาทิตย์


ข้าวสวย ต้มเลือดหมู
ผัดหัวไชเท้า-หมู
นมถั่วเหลือง
ก๋วยเตี๋ยวราดหน้า
สังขยาฟักทอง
ข้าวสวย
แกงขี้เหล็ก-ปลาย่าง
ผัดสายบัว องุ่น

หมายเหตุ ผักและเนื้อสัตว์ที่นำมาประกอบอาหารสามารถเลือกและเปลี่ยนแปลงได้ ตามความชอบของผู้สูงอายุ
สำหรับผู้สูงอายุที่รับประทานอาหารได้น้อย อาจเพิ่มนมสดอุ่นๆ ก่อนนอน 1/2-1 แก้ว จะทำให้นอนหลับสบายขึ้น

ผู้สูงอายุมักจะรับประทานอาหารได้ในปริมาณที่น้อยกว่าเมื่ออยู่ในวัยหนุ่ม-สาว การรับประทานอาหารวันละ 3 มื้อ ทำให้ได้สารอาหารไม่เพียงพอ ดังนั้นการจัดอาหารให้รับประทานมากกว่า 3 มื้อ โดยเพิ่มอาหารว่างตอนสาย บ่ายหรือก่อนนอน ครั้งละน้อยๆ จะช่วยให้สามารถรับประทานอาหารได้มากขึ้น และไม่ทำให้อึดอัด เพราะรับประทานมากเกินไปในแต่ละมื้อและได้รับสารอาหารเพิ่มขึ้นกว่ารับประทานเพียง 3 มื้อ อาหารว่างที่จัดให้ควรเป็นอาหารที่เตรียมหรือหาซื้อได้ง่าย และเป็นอาหารที่ผู้สูงอายุชอบ เช่น ข้าวเกรียบปากหม้อ ขนมจีบ ปั้นขลิบ ถั่วแปบ ดังตัวอย่างรายการอาหารว่าง

ตัวอย่างรายการอาหารว่างสำหรับผู้สูงอายุ


วัน 10.00 น. 14.00 น.
จันทร์ นมถั่วเหลือง ข้าวต้มผัด น้ำมะเขือเทศ
อังคาร น้ำส้มคั้น เค้กกล้วยหอม นมสด
พุธ นมเปรี้ยว ขนมถั่วแปบ น้ำขิง
พฤหัสบดี นมถั่วเหลือง ขนมปังไส้หมูหยอง น้ำสับปะรด
ศุกร์ นมถั่วเหลือง ฟักทองนึ่ง น้ำแตงโมปั่น
เสาร์ นมเปรี้ยว ขนมจีบ น้ำตะไคร้
อาทิตย์ น้ำพุทรา กล้วยหักมุกเอา นมสด


นอกจากรายการอาหารและมื้ออาหารจะเป็นเรื่องสำคัญในการจัดอาหารให้ผู้สูงอายุแล้ว ปริมาณอาหารที่รับประทานในแต่ละมื้อ แต่ละวันก็มีความสำคัญไม่ยิ่งหย่อนกว่ากัน การจัดอาหารมากเกินไป ตักจนล้นจานหรือหกเลอะเทอะ ทำให้อาหารดูไม่น่ารับประทาน เช่นเดียวกันกับการปล่อยให้ผู้สูงอายุ นั่งรับประทานอาหารคนเดียว ไม่มีเพื่อนคุยระหว่างรับประทาน ทำให้รับประทานอาหารได้น้อยลง หรือไม่มีความอยากรับประทานอาหาร แม้อาหารนั้นจะอร่อยปานใดก็ตาม การจัดอาหารจึงควรให้ความสนใจ พิถีพิถันในการจัดด้วย

(update วันที่ 8 กันยายน 2543)


[ที่มา..หนังสือ นิตยสารใกล้หมอปีที่ 24 ฉบับ 8 สิงหาคม 2543]

[ BACK TO LIST]
main พบแพทย์ คอมพิวเตอร์ เรื่องบ้าน เรื่องรถ เรื่องกฏหมาย เรื่องของผู้บริโภค เรื่องเบาๆ คลายเครียด

มีปัญหาสุขภาพ ที่นี่มีคำตอบ ห้องสมุดE-LIB[ hey.to/yimyam ][ i.am/thaidoc ]

Best view with [IE3.02][NETSCAPE 4.05][OPERA 3.21] resolution 800x600