มาที่นี่ที่เดียว ได้อ่านบทความทางด้านการแพทย์ ภาษาไทย จากเกือบทุกโฮมเพจที่มีใน INTERNET
http://www.oocities.org/Tokyo/Harbor/2093/
จำสั้นๆ i.am/thaidoc



การดูแลรักษาแผล

นพ.อมรชัย หาญผดุงธรรมะ


เมื่อเอ่ยถึงแผลเราส่วนใหญ่จะนึกถึงบาดแผลของผิวหนัง อาจกว้างหรือแคบ ลึกหรือตื้น และมีเลือดไหล

แผลนั้นอาจเกิดจากมีดบาด เหล็กบาด หรือแก้วบาด เป็นต้น หรืออาจเป็นแผลจากถูกลวดตำ จากการเดินไปเหยียบตะปูไปเตะไม้เสียบลูกชิ้น ฯลฯ
แผลประเภทหลังนี้จะไม่ใหญ่นัก แต่อาจจะลึกถ้าตำแรงหรือเหยียบลงไปเต็มที่
ยังมีแผลอีกชนิดหนึ่งที่อาจเกิดจากถูกชนหรือกระแทกกับของไม่มีคม เกิดรอยบวม เขียวขึ้นมา โดยไม่มีเลือดไหลออกมาภายนอกให้เห็น

ดังนั้นเราอาจจัดกลุ่มของแผลต่างๆ ออกเป็น 2 กลุ่มคือ
1. แผลเปิด หมายถึงแผลที่มีการฉีกขาดของผิวหนัง เป็นแผลที่เราส่วนใหญ่ คุ้นเคยรู้จักกันดีดังกล่าวข้างต้น เกิดจากสิ่งภายนอกมาทำให้เกิดแผล
แต่แผลเปิดนี่ยังอาจเกิดจากการทิ่มแทงจากภายในก็ได้นะ เช่น กระดูกหักแล้วปลายกระดูกแทงทะลุผิวหนังออกมา

2. แผลปิด หมายถึงการบาดเจ็บภายใน หรือในเนื้อเยื่อที่ไม่มีรอยฉีกขาดของผิวหนัง ภายนอกติดต่อกับบริเวณที่บาดเจ็บ
แผลปิดมักเกิดจากการกระแทกโดยของไม่มีคม บางทีแม้ผิวหนังไม่เป็นแผลเลยแต่เนื้อเยื่อ หรืออวัยวะภายในอาจช้ำหรือฉีกขาดรุนแรงก็ได้
แผลปิดอาจเป็นแค่รอยเขียวธรรมดาที่ผิวหนังถ้ากระทบกระแทกไม่รุนแรง
ชนิดต่างๆ ของแผล

แผลถลอก เป็นแผลที่เกิดจากการถูหรือขีดข่วน ทำให้ชั้นนอกของผิวหนังบาดเจ็บ โดยผิวหนังชั้นในไม่
ทะลุหรือฉีกขาด อาจไม่มีเลือดออกให้เห็น หรือมีเลือดซิบๆ ออกมาจากเส้นเลือดฝอยของผิวหนัง ต้องดูแลอย่าให้แผลเปื้อนสกปรก บางทีแผลแบบนี้ปวดแสบมากๆ ได้ทั้งๆ ที่ดูว่าเป็นแผลไม่ใหญ่โตอะไร
แผลบาด เป็นแผลขอบเรียบเกิดจากของมีคมบาด เช่น มีด มีดโกน หรือคัตเตอร์ ถ้าแผลลึกอาจโดนเส้น
เลือดใหญ่หรือเส้นประสาทหรือกล้ามเนื้อ แผลที่ยาวและลึกอาจมีเลือดออกมาก และห้ามเลือดยาก แต่ถ้าออกแรงกด บนผ้าปิดแผลให้แรงพอก็มักทำให้เลือดหยุดได้

แผลฉีกขาด เป็นแผลที่มีขอบกระรุ่งกระริ่งหรือขอบไม่เรียบ เกิดจากถูกเกี่ยวและดึง จนเนื้อฉีกขาด
หรือถูกของมีคมแต่ขอบไม่เรียบบาด เช่น เศษแก้วหรือเศษโลหะ

บางทีแผลแบบนี้อาจเกิดจากถูกตีหรือกระแทกโดยวัตถุไม่มีคมก็ได้ ขอบแผลอาจปิดกลับลงมา ทำให้ไม่เห็นส่วนลึกของแผล อย่าดึงขอบแผลให้เปิดออก เพื่อจะดูแผลนะครับ บางทีมีเส้นเลือดฉีกขาด ทำให้เลือดออกได้มากๆ
บางครั้งแผลแบบนี้เลือดออกไม่มากเพราะแรงดึงไปยึดปลายเส้นเลือดให้ม้วนพับกลับ ช่วยให้เลือดแข็งเร็ว ห้ามเลือดไปในตัว

แผลทิ่มตำ เกิดจากวัสดุตำทะลุผ่านผิวหนังลงไป เช่น ถูกตะปูตำ ถูกเหล็กแหมหรือมีดแทงถูกสะเก็ด
เหล็กวิ่งมาชน รวมถึงถูกยิงด้วยครับ ถ้าตำไม่ลึกก็มักเลือดออกไม่มาก ยกเว้นถูกเส้นเลือด บางทีเลือดตกในอาจรุนแรง

แผลทิ่มตำอาจแบ่งย่อยออกเป็น แผลทิ่มตำไม่ทะลุและแผลตำทะลุ คือมีแผลตรงทางเข้า และอีกแผลตรงที่ตำทะลุออกมาสู่ภายนอก แผลตำทะลุบางทีแผลทางออกมีความรุนแรงกว่าแผลเข้าครับ เช่น แผลกระสุนปืน

แผลเหวอะ ลักษณะของแผลชนิดนี้คือ แผลที่ผิวหนังและเนื้อข้างใต้แบะ หรือแยกออกมาเป็นชิ้นจาก
ร่างกายอาจติดอยู่บางส่วนหรือขาดหลุดออกไปเลยก็ได้ เช่น หูขาด จมูกขาด

แผลแขนขาตัดขาด หมายถึงแผลที่นิ้วมือ นิ้วเท้า มือ เท้า แขน หรือขา ถูกตัดขาดออกจากร่างกาย
อาจเห็นขอบแผลขรุขระหรือกระดูกโผล่ เลือดอาจออกมาก แต่อาจออกน้อยก็ได้ เพราะเส้นเลือดที่ขาดอาจหดกลับและม้วนพับหยุดการไหลของเลือดได้

แผลบดทับ แผลชนิดนี้อาจเกิดจากมือหรือเท้าถูกหนีบหรืออัดอยู่ระหว่างของแข็ง เช่น ชิ้นส่วนของเครื่อง
จักรกระดูกมักจะแตก และอาจตำทะลุผิวหนังออกมา

ถ้าถูกกดทับบริเวณท้องหรือทรวงอก อวัยวะภายในอาจได้รับความบอบช้ำรุนแรง ไส้อาจแตก กระดูกซี่โครงอาจหักไปตำปอดหรือตับ เป็นต้น เลือดอาจออกมากทั้งภายนอกและภายใน บางทีเลือดที่ตกในรุนแรงกว่าเลือดที่เห็นออกมาภายนอกครับ

การปฐมพยาบาล

แผลปิด
แผลปิดที่พบบ่อยคือ แผลปิดประเภทช้ำบวม หรือเขียว
การปฐมพยาบาลส่วนของแผลมักไม่ต้องทำอะไรมาก สิ่งที่ต้องเอาใจใส่คือโอกาสของการบาดเจ็บ หรือเลือดตกในจากอวัยวะภายในครับ
รอยช้ำแถวชาวโครงอาจมีการบาดเจ็บของซี่โครงหรือปอดหรือตับหรือม้าม
รอยช้ำบริเวณเอวด้านหลังอาจมีการบาดเจ็บของไต
รอยช้ำแดง แขน ขา อาจมีกระดูกหักหรือเดาะ
รอยช้ำแดงศีรษะหรือคอต้องระวังการบาดเจ็บของกระดูกสันหลังบริเวณคอ
ควรดูว่ามีเลือดออกจากปาก จมูก หรือหู หรือเปล่า ไอมีเลือดออกมาไหม อาเจียนมีเลือดแดงหรือดำๆ ออกมาหรือไม่
อาการที่กล่าวมาข้างต้นนี้แสดงถึงการบาดเจ็บต่ออวัยวะภายในซึ่งสำคัญกว่าการบาดเจ็บที่เห็นภายนอกมาก ต้องรีบนำส่งโรงพยาบาลโดยเร็วที่สุด

แผลเปิด

แผลเปิดเป็นแผลที่ต้องการการปฐมพยาบาลแผล ก่อนอื่นเรามารู้จักวัสดุอุปกรณ์สำคัญ ที่จะใช้กับแผลกันหน่อยครับ

  • ผ้าปิดแผล หมายถึงวัสดุที่ใช้ปิดลงบนแผลโดยตรง เพื่อห้ามเลือดและป้องกันสิ่งสกปรกเข้าแผล ที่เรารู้จักกันดีก็คือ ผ้าก็อซครับ มีขนาดเล็กใหญ่ต่างๆ กัน คุณสมบัติที่สำคัญคือต้องสะอาด ปราศจากเชื้อโรค หากหาไม่ได้ขอแนะนำว่าพอจะใช้ผ้าอนามัยของสตรีแทนได้ครับ แก้ขัดไปก่อน มีความสะอาดมากทีเดียว แต่อย่าเอาด้านแถบกาวปิดลงบนแผลครับ
  • ผ้าพันแผล หมายถึง วัสดุที่ใช้ยึดจับ หรือรัดตรึงให้ผ้าปิดแผลอยู่กับที่ ที่รู้จักกันดีก็คือ พลาสเตอร์หรือเทปกาว ผ้าก็อซม้วน หรือผ้ายืดม้วน หรือผ้าสามเหลี่ยม
  • ผ้าพลาสเตอร์ปิดแผลชิ้นเล็กๆ ที่มีขายทั่วไปนั้นเป็นทั้งผ้าปิดแผลและผ้าพันแผล รวมอยู่ด้วยกันครับเพื่อให้ใช้สะดวก ผ้าพันแผลไม่จำเป็นต้องทำให้ปราศจากเชื้อ แค่สะอาดก็พอเพราะไม่ได้สัมผัสกับแผล

หลักการทั่วไปในการพันแผล คือ
1. อย่าพันจนแน่นเกินไป เอาแต่พอเหมาะให้ยึดผ้าปิดแผลอยู่กับที่ได้ พันแน่นจะทำให้เลือด ไปเลี้ยงส่วนปลายไม่สะดวก หรือไม่ได้
2. อย่าพันหลวมเกินไป เพราะจะยึดผ้าปิดแผลไม่อยู่ ทำให้ผ้าปิดแผลเลื่อนหลุดจากแผล
3. อย่าปล่อยชายผ้าพันแผลห้อยรุ่งริ่ง เพราะอาจไปเกี่ยวติดกับสิ่งของอื่นเวลาเคลื่อนไหว
4. อย่าพันจนมิดปลายนิ้วนี่ก็สำคัญ เวลาพันแผลแถวมือหรือเท้าพันให้เหลือปลายนิ้วไว้ดูสีของผิวหนัง ซึ่งแสดงถึงการไหลเวียนของเลือด ถ้าผิวหนังปลายนิ้วเขียวคล้ำหรือเย็นแสดงว่าพันแน่นเกินไป ต้องรีบคลายออกครับ กรณีถูกไฟลวกปลายนิ้วด้วย ก็คงต้องพันคลุมมิดหมดไม่ควรปล่อยเหลือไว้
5. พันคลุมขอบของผ้าปิดแผลทุกด้าน เพื่อป้องกันสิ่งสกปรกแทรกเข้าไปในแผล

ฝากไว้อีกนิดครับ ในที่เกิดเหตุอย่าเสียเวลาเอาเศษสิ่งของออกจากแผลจนหมด ไม่ต้องล้างแผล หยิบวัสดุแปลกปลอมชิ้นใหญ่ๆ ออกก็พอ การล้างแผลอย่างเหมาะสมให้เป็นหน้าที่ของแพทย์ครับ ถ้ามีของแหลมเสียบคาแผลอยู่ ห้ามดึงออกให้ปิดแผลไปทั้งอย่างนั้นเลยแล้วรีบส่งโรงพยาบาล

(update วันที่ 7 กันยายน 2543)


[ที่มา..หนังสือ นิตยสารใกล้หมอปีที่ 24 ฉบับ 8 สิงหาคม 2543]

[ BACK TO LIST]
main พบแพทย์ คอมพิวเตอร์ เรื่องบ้าน เรื่องรถ เรื่องกฏหมาย เรื่องของผู้บริโภค เรื่องเบาๆ คลายเครียด

มีปัญหาสุขภาพ ที่นี่มีคำตอบ ห้องสมุดE-LIB[ hey.to/yimyam ][ i.am/thaidoc ]

Best view with [IE3.02][NETSCAPE 4.05][OPERA 3.21] resolution 800x600