Hezitanto demandis:

Kie LoLoZam lernis Esperanton, ke li povas skribi pri foje tre komplikaj aferoj per tiel klara lingvajho?

Kara Hezitanto,

LoLoZam lernis Esperanton ne en kurso, sed hejme, per legado kaj parolado (grandparte, pro manko de kunparolantoj Esperantlingvaj, "diskutante kun si"). Ankau LoLoZam ghojis, kiam li legis tekstojn en klara lingvajho, kaj li ghenighis, kiam li legis tekstojn nenecese "plibeligitajn". Kaj pro tiuj tekstoj, LoLoZam ekhavis la firman konvinkon, ke ne necesas montri sian plenan vortstokon (au cherpajhojn apenau digestitajn el vortaro), por esprimi siajn pensojn. Tiam li eksentis emon, por ankau mem skribi tiel, ke legantoj ne bezonu daure konsulti vortaron, au trifoje legi la frazon, por eltrovi, kion la autoro eble celas. LoLoZam alkutimigis sin, interalie, prefere ne uzi vortojn en skribado, kiujn li en privata interparolo pri la sama temo ne uzus. Tio jam faras grandan diferencon... (Tiujn chi respondojn LoLoZam cetere donas bushe. Ankau tio helpas.) LoLoZam dankas al Hezitanto pro la kromaj amikaj komentoj.

Chu Hezitanto eble havas demandon pri io ne ligita al LoLoZam mem?

Tomaso demandis:

LoLoZam skribas pri sklaveco. Chu LoLoZam vidis la filmon "Amistad"? Kion li pensas pri ghi?

Kara Tomaso,

LoLoZam ne vidas multajn filmojn. Li ankau tiun filmon ne vidis. Sed LoLoZam petis iujn korespondantojn, priskribi ghin. Se LoLoZam bone komprenas, tiu filmo temas pri jughproceso pri kazo de sklavo- komerco en periodo, kiam en Usono transoceana sklavo- komerco estis malpermesita, dum sklaveco mem estis ankorau laulegha. Do ne temis pri la demando, chu sklaveco estas laulegha au kontraulegha, sed pri tio, chu temas pri laulegha au kontraulegha sklaveco, kio estas tute alia demando. LoLoZam pensas, ke tiu filmo -- pro aliaj enhavajhoj -- povas esti interesa au ech impona, sed kiel pritrakto de sklaveco kiel sistemo, ghia signifo shajnas al LoLoZam tre malgranda.

Alia Jens demandis:

En landoj kun demokratia sistemo ofte okazas, ke homoj elektitaj al parlamento au funkcio, post la elektoj faras ion tute alian ol ili promesis antau la elektoj. Kion LoLoZam pensas pri tio? Chu eblas fari ion kontrau tio?

Kara Alia Jens,

LoLoZam bone komprenas, ke post elektoj la situacio povas shanghighi, kaj, ke pro tio povas esti necese, fari ion alian ol tio antaue promesita. Li ankau komprenas, ke post elektoj, la elektitoj devas kunlabori, kaj, ke pro tio ne chiu povas precize atingi, kion shi au li promesis pli frue. Tial LoLoZam pensas, ke oni ne vochdonu por iu, kiu multe promesas, sed por iu, kies personecon kaj idearon oni fidas -- char nur sur bazo de personeco kaj idearo, la elektito povos en neatenditaj cirkonstancoj fari decidojn akcepteblajn por la elektintoj.

LoLoZam pensas, ke kandidatoj por elekto devas tre, tre bone klarigi tion al la elektontoj.

Lau LoLoZam, la chefa problemo en demokratioj estas, ke ne eblas malelekti iun. Homoj estas elektitaj por pluraj jaroj, lau promesoj pri estonta agado, kaj ne ekzistas simpla maniero por prijughi iun, lau shiaj/liaj efektivaj agoj. Elektito kiu montrighas nekapabla au mensoga, restas... ghis sekvantaj elektoj, do eble dum jaroj. LoLoZam pensas, ke estus bone, havi metodon por (chiumomente) forigi iun, pri kiu la elektintoj estas malkontentaj.

Iam LoLoZam legis proponon, kiu shajnas al li pripensinda:

• Kiam necesas elekti iun, oni faru tion lau simpla relativa plimulto de la vochdonantoj (t.e.: tiu, kiu ricevas plej multajn vochojn, estas elektita). Por komenci, chiu, kiu estas elektita lau la malnova maniero, restu.
• Kiam iuj (kiom ajn malmultaj) estas malkontentaj pri iu elektito, tiuj organizu rekonsideron. En rekonsidero- vochdonado, nur tiuj, kiuj dubas pri la taugeco de la koncerna persono, bezonas esprimi sian vochon. Iu estas rekonsiderata (potenciale malelektita), se dekono de la elekto-rajtantoj vochdonas (kaj do esprimas dubon pri shi/li).
• Tuj poste okazu nova elekto (en kiu ankau la rekonsiderata persono povas esti kandidato!). Iu estas definitive malelektita, nur post kiam anstatauanto estas elektita (per simpla relativa plimulto de la vochdonantoj).
• Krome neniu bezonas esti re-elektita. Elektito restas en funkcio, ghis shi/li estas malelektita au rezignas mem.

Iu tia sistemo, tamen, eblus nur en vera demokratio. En multaj nunaj tiel nomataj demokratioj, homoj ja timus esprimi sian vochon en rekonsidero...

Mark (aldone) demandis:

Chu LoLoZam scias, pro kio la Europaj koloniistoj en pasintaj jarcentoj importis sklavojn de Afriko al siaj kolonioj, dum en iliaj propraj landoj, sklaveco ne ekzistis?

Kara Mark,

LoLoZam ne scias. Sed li supozas, ke tiuj Europaj koloniistoj, kiam ili konstatis, ke la Indianoj (do la originaj Amerikanoj) ne povis au volis elteni la laboradon en la plantejoj, memoris de siaj komercaj vojaghoj, ke en okcidenta Afriko ili ja renkontis sklavecon kaj sklavo- foirojn kaj -aukciojn (kie ili foje achete liberigis Europanojn, kiuj estis sklavigitaj -- kaj kie la Araboj achetadis siajn sklavojn), kaj tiel ekhavis la ideon, tie acheti sklavojn por laboro en la Amerikaj kolonioj.

LoLoZam legis kaj audis, ke la grandskala achetado de sklavoj fare de Europanoj, kauzis gravan kreskon de la sklavo- komerco en Afriko. En tiu tempo la Europanoj ja komercis nur che la marbordo de Afriko, kie ili achetis sklavojn de enlandaj sklavo- komercistoj kaj de lokaj regantoj. Pro tio ankau plimultighis militoj inter Afrikaj regnoj kaj popoloj, char (ne nur) tie ekzistis kutimo, sklavigi militkaptitojn. Ju pli da militkaptitoj, des pli da sklavoj por vendo.

La fakton, ke la Europanoj akceptis sklavecon pri Afrikanoj, dum en (okcidenta) Europo ghi jam dum jarcentoj ne plu estis akceptata, LoLoZam povas klarigi nur per tio, ke en tiu tempo la religiaj gvidantoj en Europo difinis, ke homoj kun nigra hauto estas ne de la sama au de egalvalora speco de homoj, kiel Europanoj, au ech, ke nigruloj ne estas homoj.

LoLoZam ghojas, ke en la mondo intertempe -- almenau oficiale -- venkis la kompreno, ke chiuj homoj estas samvaloraj, sendepende de interalie la koloro de la hauto. La akcepto antau 50 jaroj de la Universala Deklaracio de la Homaj Rajtoj tion indikas. Sed lau tio, kion LoLoZam legas kaj audas, ankorau ne chiuj unuopaj homoj, kaj ankau ne chiuj regantoj, akceptas tiun vidpunkton, sed iuj ankorau pensas, ke ili povas mistrakti homojn, char tiuj havas alian hautkoloron, aliajn opiniojn, alian sekson, alian lingvon, ktp. Tio, lau LoLoZam, estas terura afero.

LiJuHi demandis:

Chu LoLoZam konsideras, uzi Latin3- literojn por ghuste skribi Esperanton?

Kara LiJuHi,

LoLoZam ja konsideris "Latin3"- literojn, por havi supersignitajn literojn. Sed oni klarigis al LoLoZam, ke ne chiuj povas au rajtas instali "Latin3"- literojn. (Ekzemple tiuj, kiuj retumas per ne-propra mashino, en laborejo, lernejo au publika retumejo, kia ekzistas iuloke.) Do LoLoZam decidis uzi la solan alian ghustan skribmanieron de Esperanto.

(LoLoZam scias, ke iuj uzas cx au ^c au c^ au 'c au c' au `c au c` k.t.p. -- sed jam la multaj "au"oj indikas, ke neniu el tiuj transskriboj estas ghenerale uzata, kaj ke elekti unu tian transskribon, estus do ne tre bona ideo, char multaj preferus ghuste iun alian. Se LoLoZam bone komprenas, tiaj kodoj (krom, evidente, c': ec' ne estas ech!) taugas por transsendo inter mashinoj, kiam oni planas poste automate reghustigi la skribon. Sed la paghoj de LoLoZam estas celitaj por ke homoj legu ilin rekte.)

Miko demandis:

Kial opinias multaj homoj ke necesas krei novan helplingvon ech se tiuj scias ke jam bone funkcias Esperanto?

Kara Miko,

Chu vere multaj homoj tion opinias? LoLoZam tre malkredas tion. Ech se estus vere, ke "chiusemajne iu anoncas novan projekton" (??), temus pri 53 en jaro. Tio ne estas tre impona nombro, kompare kun jam nur tiuj, kiuj simple daurigas uzi Esperanton, tian, kia ghi estas!

LoLoZam pensas, ke unualoke oni klare konstatu, ke el la kelkmil projektoj pri "nova helplingvo" iam anoncitaj en la lastaj du jarcentoj, efektive eble nur kelkdek konsistas el pli ol nur nomo au eta skizo. (Ja estas tre facile, fari skizon de gramatiko kaj "traduki" kelkajn liniojn, spontane inventante la vortojn... Certe ankau Miko kapablus fari tion en semajnfino! Sed komponi koheran tutajhon estas io alia.) Kaj eble nur dek havis almenau unu parolanton (ech se nur la autoro). Lau kompreno de LoLoZam, nun ne ekzistas ajna ne-nacia lingvo por tutmonda uzo (krom eble Latino) kun pli ol kelkcent veraj parolantoj -- krom Esperanto.

LoLoZam tamen ne miras, ke iuj volas krei mem iun internacian helplingvon, dum jam ekzistas efektive funkcianta. Unue, eble chefe, char multaj homoj volas farighi regheto. Vershajne same inter Esperantistoj kaj ne-Esperantistoj. Iuj, kiuj ne sukcesas farighi regheto ie, do provas krei sian propran reghlandeton kun propraj reghlandanoj. Due, "denove inventi la radon" ja estas shatata okupo de homoj, kiuj ne kapablas vere krei ion. Kaj ofte iuj sinlaude distrumpetas, ke ili "kreis" au "inventis" ion, dum ili nur donis alian nomon al io ekzistanta, au faris en ghi sensignifajn shanghetojn... Sed la publiko kredos nur tiom, kiom ili mem ne scias pli bone. Se temas pri internacia helplingvo, homoj, kiuj entuziasmighas pri iu tia "nova kreajho", baldau ekscias, ke oni mistifikis ilin. Char, kiam ili provas ghin praktiki internacie, ili ja baldau renkontos Esperanton, vere uzatan. Ghuste tial, lau LoLoZam, chiuj tiuj "novaj helplingvoj" fiaskas. Bedaurinde tiam okazas, ke homoj seniluziighas kaj ili povas farighi ech malshatantoj de la ideo de internacia lingvo ghenerale. Se tiuj homoj, kiuj ja interesighas pri internacia lingvo, estus bone informitaj pri Esperanto, lau LoLoZam ili entuziasmighus pri ghi.

LoLoZam pensas, ke tiuj homoj, kiuj volas krei helplingvon en formo de "plibonigita Esperanto", ghenerale ne konas Esperanton sufiche por mem povi lerte uzi ghin. Tion montras, lau LoLoZam, la fakto, ke chiufoje denove iuj proponas la samajn "plibonigojn" al Esperanto, sed chiufoje denove la veraj Esperanto- uzantoj ne vidas ian plibonigon en tiuj proponoj kaj ignoras ilin. Dum, fakte, iuj veraj plibonigoj senprobleme eniris la lingvon.

LoLoZam kredas, ke tute novan helplingvon volas krei nur homoj, kiuj tute ne konas Esperanton praktike, kaj do ne scias, ke ghi bone funkcias. Ili konscias pri la lingva problemo en la mondo. Ili eksciis pri Esperanto kaj pensas, ke tia internacia (help)lingvo estas bona ideo, sed kredas, ke Esperanto formortis (supozeble pro ghia nesuficha kvalito), kaj do volas mem krei ion ja funkcipovan.

Iuj aliaj, lau LoLoZam, volas fari novan lingvon au "plibonigi" Esperanton, char ili volas, ke tia internacia lingvo pli similu al ilia propra lingvo...

LoLoZam pensas, ke tiuj homoj ne bone konas la historion. Ja chiuj provoj por fari internacian lingvon post la apero de Esperanto (au por "plibonigi" Esperanton), plene malsukcesis. Neniu atingis kvanton de uzantoj ech iom proksiman al centono de la nombro de Esperanto- parolantoj, antau ol velki au morti. Krei novan helplingvon estas do komplete vana agado... LoLoZam pensas, ke ekzistas aliaj, multe pli plezuraj, manieroj por malshpari sian tempon.

LoLoZam antau ne tiel longe vidis anoncon pri "plibonigita Esperanto" farita "jam antau naudek jaroj", "de la(!) Esperantistoj mem", en kiu oni proponis sendi al chiu petanto senpage plenan katalogon de ghia literaturo, kontrau afrankita koverto. Jen propono, kiun Esperantistoj ne povas fari! (Char la afranko ne sufichus kaj la koverto estus tro malgranda!) Sed la publiko ne scias, ke tiu propono mem jam pruvas, ke tiu "plibonigo" estas plena fiasko!

LoLoZam pensas, ke Esperanto- parolantoj do zorgu, ke aliaj homoj rimarku, ke la lingvo vivas kaj funkcias. Ankau kiel "helplingvo" (char tian la homoj precipe bezonas, lau chiuj ne-Esperantaj proponoj). Tio signifas, ke la "skolo" au "modo", kiu instruas kontenti pri la plezuro de vivado en Esperanto- "Kulturujo", estas maldeca. Ghi forprenas de la resto de la homaro la shancon, ke ankau ili povu vere ghui internacian interkomprenon. Ghi do estas, lau LoLoZam, (nov-) koloniisma sinteno. Esperanto ne estas kaj ne estu la ekskluziva posedajho de sinproklamintaj "Esperanto- kulturuloj". Por ke la homoj povu plene ekkoni la funkciadon -- kaj la kulturon -- de Esperanto, oni, lau LoLoZam, donu al ili la eblon, ekkoni ghin laugrade, lau sia bezono. Por plej multaj, lau LoLoZam, unue kiel "simplan helplingvon" kaj nur flanke au poste -- se bezonate, lau li automate -- kiel "plenkapablan literaturan lingvon". (Kiu lernas la Francan vojaghonte al Parizo, ja unue volas povi mendi bileton, kafon au chambron kaj demandi pri la vojo, due volas povi havi amikan konversacion, kaj eble poste, multe poste, au pli probable neniam, volos legi Francan literaturon originallingve...)

Ankorau unu atentigo de LoLoZam: Ekzistas Esperanto- parolantoj, kiuj pro intelekta plezuro okupighas pri iaj projektoj de internacia (au ech interstela) lingvo. Tiuj tute klare agnosku al la tuta mondo, ke temas pri intelekta shatokupo. Kaj ke ech pri tiu shatokupo ili komunikas inter si en... Esperanto. Se ili tion ne klarigas, ili alighas al la mistifikantoj!

Johano demandis:

Chu ne estas tiel, ke iuj homoj faras demandojn sub pluraj nomoj?

Kara Johano,

Povas esti. Kaj kial ne? LoLoZam ne povas kontroli tion. Ech ne, chu Johano estas la sama persono kiel Joao, au kiel Jan-el-Chehhio. Chiu elektas mem la nomo(j)n, sub kiu(j) shi au li demandas ion. Ech povas ekzisti bonaj argumentoj por ne uzi sian veran nomon. Por LoLoZam gravas nur la demando, ne la nomo de la demandinto. (Kvankam povus esti plezure por LoLoZam, kiam li iun nomon rekonus, au mirige, kiam li rekonus la nomon de najbaro...) Tamen oni uzu ian nomon. LoLoZam shatas respondi al iu, ne nur al io.

Jen Mi demandis:

Chu mi trovos belan partnerinon dum venonta vojagho?

Kara Jen Mi,

LoLoZam pensas, ke ekzistas granda shanco, ke Jen Mi renkontos belan partnerinon dum vojagho (pri "trovos", LoLoZam jam respondis al Georgo en januaro). Nur restas demando, chu ne temos pri partnerino de iu alia...
Chu ne estus bela ideo, fari vojaghon kun jama partnerino? Au chu Jen Mi volus praktiki la Praavan proverbon "Shtelu malproksime, edzighu proksime"? LoLoZam ne kontrauas ties duan parton, sed shatas shteladon nek proksiman nek malproksiman, ankau -- kaj ne malplej -- se temas pri ies partnerino.
Sed Jen Mi parolis pri trovado, ne pri shtelado. Do, se Jen Mi ne jam havas partnerinon, LoLoZam deziras al Jen Mi bonshancon!

Moldur demandis:

En kiu lingvo kaj en kiu skribo estas tiuj signoj kiuj aperas super viaj respondoj kaj kion ili signifas?

Kara Moldur,

Jen demando, kiun ne farus iu, kiu -- pro prefero au pro neceso -- rigardas la paghojn sen bildoj...

Pri la lingvo, LoLoZam ne diros ion pli precizan, ol, ke ghi estas unu el la lingvoj de li parolataj (lau la sama rezonado, pro kiu li ne diros precize, kie li loghas).
Pri la skribo eblas diri, ke ghi (lau fakuloj pri skriboj) devenas -- kiel multaj skriboj en chiuj kontinentoj -- de la pra-grupo de Semidaj skriboj, kaj ke ghi posedas iujn ecojn (ne tiom pri la literformoj, kiom pri la maniero de skribado), kiujn oni trovas ankau en la (malnovaj) orient- Siria (au Nestoria), Ujgura kaj Mongola skriboj en Azio. Kaj iujn ecojn paralelajn al la skriboj Sikvajia en Ameriko kaj Gerzea en Afriko. Ghi tamen ekestis / evoluis aparte de tiuj. La literformoj estas chi-jarcentaj (kun klara influo de Svisaj literdesegnistoj). Por chiutaga uzo, pli simpla formo estas utiligata.

LoLoZam konsilas, ke Moldur "Rosetan (Rashidan) shtonon" ne serchu. Ne temas pri ia mantro au sorchado- formulo, nek pri GeoCities- reklamo: baze la teksto signifas, ke LoLoZam pensis profunde...

Tom demandis:

Chu LoLoZam konas paghon pri fungoj en la Reto, en Esperanto?

Kara Tom,

LoLoZam pensas, ke retumantoj mem retumu, sen helpo de LoLoZam. Tamen eble utilas jena konsilo (kiun LoLoZam ne mem elpensis): Kiam vi serchas paghon en (ne pri) Esperanto, ne serchu la vorton "esperanto", char ne en chiuj tekstoj Esperantlingvaj ghi aperas. Serchu tekstojn, en kiuj (krom la dezirata vorto) trovighas ankau "kaj" kaj "la" au "estas". Ankau tiam vi ricevos menciojn pri paghoj en Hispana lingvo pri iu kun Skandinavia antaunomo "Kaj", sed plejmulte temos pri tekstoj en Esperanto. Se do Tom serchos per, ekzemple, AltaVista, Tom serchu pri, ekzemple, +kaj +estas +fungoj.

Votero atentigis, ke en la "Reto-Klubo de Esperanto- Parolantaj Infanoj" (chu interesa ejo?) estas iuj desegnoj por rubando kun Esperanto- motivo. Char LoLoZam ne facile povas rigardi la paghojn de tiu klubo, Votero sendis kelkajn ekzemplojn aparte. LoLoZam pensas, ke jena versio tute taugas por li kiel simbola memorigo- rubando:

Chu ne trafa ornamo por sur vestajho? LoLoZam elpensis jenan simbolan interpreton: Kiel ekflugas birdo el arbusto, mi ekesploris la vastan mondon. Per Esperanto. LoLoZam ree dankas al Neli R. pro la pripensigo. Kaj al Votero pro la atentigo.

J.V.: Dankon! Sufichas por kelkmonataj sendkostoj.

Pawlo (aldone) demandis:

Kiu estas vi, kiu tajpas?

Kara Pawlo,

LoLoZam pensas, ke chi tie oni faru demandojn al li, ne al aliaj.

Mark demandis:

Chu en la lando de LoLoZam ekzistas sklaveco?

Kara Mark,

LoLoZam ne komprenas, kial Mark pensas, ke en la lando de LoLoZam povus ekzisti sklaveco. Sklaveco en la signifo, ke unu homo povas lauleghe posedi alian homon, ne ekzistas. Ankau en la lando de LoLoZam, la granda plimulto de la homoj pensas, ke sklaveco estas kontraua al la homa digno. Ankau LoLoZam tiel pensas kaj li do opinias, ke la universala malpermeso de sklaveco estas bona afero.

Tio ne signifas, ke en grandaj partoj de la mondo, la situacio post abolo de sklaveco estas bona. Multaj homoj estas ankau nun plene dependaj de laborigantoj. Kaj LoLoZam pensas, ke oni povas nomi ankau tian plenan dependecon sklaveco.

Iam, ankau en la lando de LoLoZam, sklaveco estis normala parto de la socia strukturo. Oni povas demandi sin, chu por la sklavoj tiam la vivkondichoj estis malpli bonaj, ol por iuj luataj laboristoj nun. LoLoZam pensas, ke tute ne chiam. (LoLoZam parolas pri sklaveco en "tradiciaj" socioj, ne en iamaj kolonioj de Europaj landoj, kie la koloniistoj importis sklavojn de malproksime, dum en ilia propra lando sklaveco ne plu ekzistis.) Foje oni diras, ke sklavo estis traktata kiel bruto (produkto- besto). Fakte, sklavo ofte estis traktata ech pli bone ol bruto. (Eble iuj modernaj urbanoj ne komprenas tiun "ech", sed tiuj, kiuj por sia vivo komplete dependas de siaj brutoj, ja zorgas pri ili almenau tiel bone, kiel pri si mem!) En malnovaj tempoj, por rilatoj inter posedantoj kaj sklavoj nome ekzistis prapatraj leghoj kaj normoj, kiuj al sklavoj ofte donis certan protekton kontrau tro malbona traktado. Fakte nun, luataj laboristoj en multaj lokoj de la mondo estas, sen ia protekto, traktataj malpli bone ol brutoj.

Iu diris al LoLoZam, ke en ekonomia lingvajho oni klarigas tion tiel: sklavo estis kapitalo, dum luata laboro estas kostoj. Unu ekzemplo de la konsekvencoj: Kiam sklavo estis malsana, la posedanto faris chion por resanigi lin; por ke li povu denove labori. Kiam luata laboristo estas malsana, en multaj lokoj oni simple luprenas alian. Por kuracado, en multaj landoj kaj lokoj, luata laboristo devas pruntepreni monon. Ofte la sola, de kiu li povas prunti, estas... la laborigisto. Tiun prunton li, ofte, neniam povos repagi. Do tia luata laboristo estas plene dependa de la laborigisto; li fakte spertas la malavantaghojn de sklaveco, sen la (minimumaj) protektaj kondichoj (iam) ligitaj al ghi.

Do, LoLoZam opinias, ke sklaveco estas kontraua al la homa digno, kaj ke estas bone, ke ghi estas malpermesita. Tamen LoLoZam pensas, ke la nunaj labor- kondichoj por multaj milionoj da homoj en multaj lokoj de la mondo estas pli malbonaj ol iam estis sklaveco. LoLoZam pensas, ke do des pli urghas, ke ankau tiaj malhumanaj labor- kondichoj estu abolitaj.

Neli R. demandis:

Chu LoLoZam portas Esperanto- insignon? Chu LoLoZam pensas, ke oni surmetu Esperanto- insignojn? Kiom? Kiajn?

Kara Neli R.,

LoLoZam ne portas Esperanto- insignon (au alian insignon), char lialoke ne estas kutimo, porti insignojn en formo de brocho au pinglo. Tamen, char ja ekzistas kutimo, havi sur vestajho brodajhon au teksajhon kun iu speciala motivo, por montri ekzemple familian apartenon au por memorigi specialan okazajhon en la familio au en la persona vivo, LoLoZam pensas, ke estus bona ideo, farigi tian specialan motivon por memorigi Esperanton. (Esperanto ja estas speciala okazajho en lia vivo!) Tiam homoj povos farighi scivolaj kaj demandi pri la signifo de la motivo. LoLoZam dankas al Neli R., ke la demando donis al li tiun ideon!

Kvankam LoLoZam ne portas Esperanto- insignon au -motivon, multaj homoj en chirkauajho de dekoj da kilometroj scias pri tio, ke homoj el malproksimaj landoj "venas per telefono al LoLoZam por fari demandojn". Pri Esperanto ili neniom scias (sciis), do iuj ech demandis, per "kiu angla lingvo" tiuj tion faras. (Komprenu, ke "angla lingvo" por ili signifas simple "fremda lingvo"...) La homojn plej mirigas la fakto, ke LoLoZam ofte ech ne scias au povas scii (kaj ankau ne tre volas scii), el kiu lando iu faras demandon, au kiun lingvon la demandantoj parolas hejme. Tio pruvas por iuj, ke tiu "Espero-lingvo" ja estas tre ne-nacia kaj inter-nacia lingvo.

LoLoZam pensas, ke en landoj, kie ekzistas kutimo porti insignojn pri aparteno al asocio au pri personaj preferoj kaj interesighoj, estas bone, montri sian interesighon pri Esperanto kaj tutmonda komunikado kaj amikeco per surmeto de insigno. LoLoZam pensas, ke, se temas pri interesa kaj bela insigno, la homoj farighos scivolaj kaj eble iam demandos, kion tiu insigno signifas.
Krome, surhavi insignon foje eble taugas por informi hazardan kunparolanton, ke oni parolas Esperanton. Se tiu rekonas la simbolon sur la insigno, kompreneble.
Pri grando kaj kvanto de insignoj, LoLoZam pensas, ke estas facile decidi: simple rigardu al grando kaj kvanto de aliaj insignoj, kiujn surhavas homoj, kiujn vi respektas.

En iuj landoj ekzistas kutimo, montri sian entuziasmon pri klubo, asocio au ideo, surmetante chapon, shalon au skarpon, au vestante sin per chemizo au robo plene kovrita per simbolo(j), teksto(j) au motivo(j). LoLoZam pensas, ke en tiuj landoj, oni montru sian entuziasmon pri Esperanto sammaniere. Chu tutmonda kompreno per komuna ne-koloniisma lingvo ne estas almenau same grava, kiel iu piedpilka klubo?

Rao demandis:

Chu mi rajtas publikigi (iujn) demandojn kaj respondojn en nia kluba bulteno?

Kara Rao,

LoLoZam tion permesas, volonte. Tamen kun grava kondicho: Ne shanghu, forigu au aldonu ech unu vorton en la demando au en la respondo! (Oni ja rajtas, ech devus, uzi supersignitajn literojn anstatau ch...) Krome, menciu la TTT-adreson de la pagho de LoLoZam. Kaj informu al LoLoZam pri nomo de la gazeto, nomo kaj loko de la klubo, dato, k.s. Provizore, LoLoZam ne permesas ajnan vendotan eldonon de liaj respondoj.
LoLoZam rajtigas chiujn ajn, protesti, se ili rimarkas, ke iu publikigas falsajn respondojn de LoLoZam.

Karl el Germanio demandis:

Chu mi iru al la laborejo?

Kara Karl el Germanio,

Se Karl el Germanio ne havas liberan tempon kaj ne estas malsana kaj ne estas rulseghuzanto, kaj se la distanco ne estas tro granda, LoLoZam pensas, ke povas esti bone, ke li iru. Utiligi siajn krurojn estas bone. Char povus pluvi en Germanio en chi tiu parto de la jaro, Karl el Germanio tauge vestu sin!

Gxorgxo demandis:

Kion LoLoZam celas per: "por rigardi al hejmpagho necesas vojagho"? (en respondo al "6429")

Kara Gxorgxo,

LoLoZam jam rimarkis, ke en iuj regionoj de la mondo regas miskompreno, ke chie la homoj havas (au povas* havi, au ech: volas havi) la plej rapidajn kaj freshdatajn elektronikajn aparatojn en la hejmo, kaj ke chie la ret- kaj telefonkonektoj estas senproblemaj kaj (preskau) senpagaj. Tiel ne estas.

En la tendaro de LoLoZam iu havas retkonekton, per kiu eblas sendi leterojn kaj ankau tekstojn. Tio funkcias rapide. Sed... per la lokaj (t.e.: persatelitaj) rimedoj atingi kaj rigardi retpaghojn, pro la konekto- kostoj tre rapide malplenigus la monujon de LoLoZam. La enhavo de plej multaj paghoj en la reto tion, lau LoLoZam, neniel pravigas. Do LoLoZam povas foje rigardi al hejmpaghoj nur, kiam li estas en (sufiche malproksima) urbo kun malpli kostaj (sed sufiche "malrapidaj" kaj tute ne senproblemaj) "teraj" telefonkonektoj. Tial la vojagho.

LoLoZam shatus, ke farantoj de paghoj (almenau de paghoj en Esperanto) pripensu ankau la situacion en aliaj partoj de la mondo. Ekzemple: grandaj au movighantaj bildoj kaj t.n. "framoj" (se entute trakteblaj) kostas multe da konekto- tempo kaj do -- por iuj -- multe da mono kaj ofte neniom aldonas al la enhavo. Estus elmontro de amikeco kaj komprenemo, lau LoLoZam, se oni donus al la pagho- vizitanto almenau elekton, ekzemple inter "framoj" kaj enhavo-listo. Kaj, se oni zorgus, ke sen bildoj la paghoj restas kompreneblaj. Paghoj en Esperanto ja estu celitaj ne nur al richaj "unuamondanoj"...

LoLoZam pensas, ke pluaj demandoj pri aparatoj kaj aliaj tehhnikajhoj, kvankam ili povas esti necesaj, ne estas tre penso-stimulaj.

* Iu jhus skribis: En Adisabebo, Etiopio, salajro de universitata docento estas ch. 150 USD kaj retkonekto kostas ch. 95 USD monate. Retumado eblas, se kaj kiam telefono funkcias, je "rapido" 4800... (Komputiloj kostas same kiel aliloke!)

(Se vi volas ligi al la pagho de LoLoZam, vi povus utiligi chi tiun bildon.)

Faru demandon al LoLoZam... chi tie!