|
Ille oriko eme oparo:
gure gurariz illikan ago.
Illotza:
ostu diñagu biotza!
Ikusi aunagu billuts-billutsean,
larru lotsean,
eme giroko bipil utsean.
Gaur gorputz datzan,
milla begien izormen latzan,
nai iastakorrak duan baratzan...
Ederra intzan
t'ezin ezkuta;
jarri bearra denen eskuta.
Ire ez intzan; ez intzan jabe.
Ezin gelditu eskeiñi gabe
orori.
Denen saretan bear erori!
Diru truke
baliosa intzana merke.
Sabel beteak galtzen dio lotsa.
Diruak arri-biur biotza.
Maite-eza den odolostu aun
labain zorrotza.
Ederrak au din amarren:
ororentzat izan aurren,
iretzako urren,
gain da barren.
Gogaitgarria sentitu den nazka.
Ezin iñola estura au aska.
Ezin iritxi:
Enpu albokan gozamen gutxi.
Il-zorian guk jarri aunagu
milla loxintxa, milla palagu.
Nazkatu aiz da
kendu den bizia.
Pastillas irentsi, aaztu guzia.
Erabaki den ire auzia...
Artu den betiko egun luzia!
Eme oparo:
guk eraginda illikan ago.
Meretriz opari triste.
Ez intzan aurdun;
guziekiko bidean jardun...
Egigun barka.
Nere biotza den deadarka.
Meretriz illa:
Iretzat diñat otoitz ixilla:
-"Betoz zeruko birjiñen saillak
gaur ire billa!".
Juan Mari Lekuona
MERETRIZ ILLA
(Muga beroak 56-57)
Ez zegoen soroko zola berderik:
zokorik-zoko, alfonbra gorria;
lurrez-lur, ilekizko goroldioz estalia.
Ez zegoen dilindan zeru-minik:
ormako laukietan gortina zuriak,
paisajearen betazaletan eskegiak.
Gorputz biluzien ordez,
ikus zitezkeen
andereñoen kamisoi banoak:
esfera xurien estalgarri planoak.
Eta eguzkiaren lekuan,
tik-tak ordulari,
erloju mekanikoaren konpas zehatza:
aska-ezinezko katea latza,
katekorratza.
Bizilekua.
Naturaren ausikitik babes segurua:
kaobazko zuraki beltzek
eta ate gris argiek hornituriko
gaztelua:
lur kontran kokaturiko gizazolua.
Eta leihotik kanpo,
paradisu galdu bat,
goizeko lanbrotan,
alertzen eta belar finaren erreinua.
Juan Mari Lekuona
BIZILEKU 1
(Ilargiaren eskolan 19-20)
|
Lurraren altzotik
izarren begiek erakarria naiz;
atrazio-joeratik
askatu nahi duten buztin pusketa;
egan hasi nahi nukean lur multsoa.
Izarretan dago nere destinoa.
Beharrik, halare,
lurpera noa:
lurraren-pean osa dezadan
lur-hatsak duen misterioa.
Nere historia
ludiaren kondaira bezain luzea da:
munduaren hasieratik jaiotzen ari naiz
lurrarekin;
ta munduaren azkeneraino hiltzen joango naiz lurrarekin,
azkenik gabeko aldatze batean,
nigan legea den joera betean.
Itsasoen uretan sortua naiz.
Eguzkiak jaio erazia.
Haizeak elikatua.
Mendiek azkartua,
laiñoek barnez taxutua,
pagadi berdeek arimaz osatua,
harripeek gizarteratua,
iturriek sendatua,
zugaitzek bedeinkatua...
Oi lurra! neregan
naizenaren guzia!
Lurrean errotua nago.
Areago:
lurra nauzu.
Modu bereizian; baina lurra.
Nere jatorria lurretik heldu da.
Lurraren altzoan landaturik daukat
zilbor-estea.
Mendi egalean etxea.
Mundu-azal larrutuan dut
norabaitera erromes-bidea
Ogi-oliotan indarra;
ardo arrosatuan izpiritua.
Urrea, zilarra.
Lana, desolazioa, negarra.
Eta herria bezela.
lurralde batean nago hedatua.
Lurrean dut ohantze.
Bera ondarea.
Goieneko harkaitzetan
nere ederra, nere dizdira.
Sentidurik bada ludian
lurra dut legea;
egun-oro loretzen den lorearen pare,
aldian aldiko salbabidea.
Gero azkenean,
eten-gabean,
kraskatzen bait-loa bezela,
lurrak du berekin
gera-eziñezko behera beharra;
artesi, dardara.
bolkan gorituen surtako herrautsa.
Mundu kaotiku honi
sentidu bat aurkitu nionean,
lurrak zigortu ninduen
errukirik gabe,
bere lege gogorrean.
Menderakaitza dut lurraren indarra?
barru-eskema guzien eraso gogorra;
kultura pausoen amildegia;
mistika-muinaren urratzailea.
Lurrak suntsituko du guzia
ordua datorkenean.
Eta berriro hasi nindeke lanean,
asmoak, ideiak, planak,
lurraren eusle egiñik
ikusi nahiean,
logos sakon baten zahar-berritzean.
Bainan lurraren histori luzean
hau dut destinoa:
izar-hil baten itsas-ontzi bakartian
haruntz noa;
jo-muga dut herioa.
Juan Mari Lekuona
LURRA NIGAN
(Muga beroak 110-113)
|