Achternaam: Dahl

Voornaam: Roald

Geboren: 13-09-1916

Te: Llandalf (Zuid-Wales)

Overleden: 23-11-1990

Te: Oxford

Pseudoniem(en): Voor zover mij bekend heeft Roald Dahl niet onder pseudoniem gepubliceerd.

Werk:

Poëzie:

Voor kinderen:

Engels:

• Revolting Rhymes (1982)
• Dirty Beasts (1983)
• Rhymestew (1989)

Nederlands:

• Gruwelijke rijmen (1982)
• Rotbeesten (1983)
• Rijmsoep (1990)

Proza:

Engels:

• Over to You: 10 Stories of Flyers and Flying (1946)
• Sometimes Never: A Fable for Supermen (1948)
• Someone like You (1953)
• Kiss, Kiss (1959)
• Selected Stories of Roald Dahl (1968)
• Twenty-Nine Kisses from Roald Dahl (1969)
• Selected Stories (1970)
• Switch Bitch (1974)
• Ah Sweet Mystery of Life (1977)
• The Wonderful Story of Henry Sugar and Six More (1977)
• The Best of Roald Dahl (1978)
• My Uncle Oswald (1979)
• Tales of the Unexpected (1979)
• Taste and Other Tales (1979)
• More tales of the unexpected (1980)
• A Roald Dahl Selection: Nine Short Stories (1980)
• a Second Roald Dahl Selection: Eight Short Stories
• Further Tales of the Unexpected (1981)
• Roald Dahl's Book of Ghost Stories (1983)
• Completely Unexpected Tales (1986)
• Two Fables (1986)
• The Roald Dahl Omnibus (1986)
• The Collected Short Stories of Roald Dahl (1991)
• Roald Dahl's Guide to Railway Safety (1991)
• The Great Automatic Grammatizator and Other Stories
• Lamb to the Slaughter and other Stories
• Memories with Food at Gipsy House (1991)
• The Umbrella Man and Other Stories (1998)
• Edward the Conqueror and other stories (easy readers)

Nederlands:

• Op weg naar de hemel (verhalen) (vert. Else Hoog) (1961)
• M'n liefje, m'n duifje (verhalen) (vert. Hans Edinga) (1962)
• Gelijk oversteken (verhalen) (vert. C.A.G. v.d. Broek/J. Verheydt) (1975)
• De Zwaan (1977)
• Oom Oswald ( vert. Johannes van Dam) (1980)
• Ontzettende verhalen (1980)
• Over en sluiten (verhalen) (1982)
• Ooit en te nimmer (1982)
• De prinses en de stroper (twee fabels, tekeningen van Sylvia Weve) (vert. Sjaak Commandeur) (1987)
• De boekhandelaar & De chirurg (twee verhalen) (1988)
• O zoet mysterie van het leven. De verzamelde avonturen van Claud (verhalen) (vert. Else Hoog/Hans Edinga) (1989)
• Roald Dahl omnibus (1990)
• Aan tafel met Roald Dahl: in en rondom Gipsy House (met Felicity Dahl) (1991)
• De 25 mooiste verhalen van Roald Dahl (1992)
• De onvergetelijke verhalen van Roald Dahl (1993)
• Alle verhalen (1998)
• Het griezelkabinet van Roald Dahl
• De huwelijkse wereld van Roald Dahl (verhalen)
• Veel liefs van Roald Dahl (verhalen)

Voor kinderen:

Engels:

• The Gremlins (1943)
• James and the Giant Peach (1961)
• Charlie and the Chocolate Factory (1964)
• The Magic Finger (1966)
• Fantastic Mr. Fox (1970)
• Charlie and the Great Glass Elevator: The Further Adventures of Charlie Buclat and Willie Wonka, Chocolate-Maker Extraordinary (1972)
• Danny, The Champion of the World (1975)
• The Enormous Crocodile (1978)
• The Twits (1980)
• George's Marvellous Medicine (1981)
• The BFG (1982)
• The Witches (1983)
• Boy - Tales of Childhood (1984)
• The Giraffe and the Pelly and Me (1985)
• Going Solo (1986)
• Matilda (1988)
• Esio Trot (1990)
• The Minpins (1991)
• The Vicor of Nibbleswicke (1991)
• My Year (1993)
• Roald Dahl's Revolting Recipes (1994)

Nederlands:

• Beesten aan boord (1963)
• Sjakie en de chocoladefabriek (1968)
• De fantastische meneer Vos (1971)
• De reuzenperzik (heruitgave van 'Beesten aan boord') (1972)
• Sjakie en de grote glazen lift (1974)
• De tovervinger (1975)
• Daantje, de wereldkampioen (1976)
• Het wonderlijk verhaal van Hendrik Meier (1978)
• De reuzenkrokodil (1978)
• De Griezels (1980)
• Joris en de geheimzinnige toverdrank (1981)
• De GVR (1982)
• De heksen (1984)
• Boy; 1916-1937 (autobiografisch) (1985)
• De Giraffe, de Peli en ik (1986)
• Solo; 1938-1941 (autobiografisch) (vert. Huberte Vriesendorp) (1986)
• Matilda (1988)
• Ieorg Idur (1990)
• De Minpins (met Patrick Benson) (1992)
• De dominee van Dreutelen (1992)
• Mijn jaar (1993)
• Roald Dahl's Griezelkookboek (1995)
• Roald Dahl's schatkamer (1997)
• De schat van Mildenhall (2000)

Toneel:

• The Honeys (1955)

Films:

Roald Dahl schreef de scripts voor de volgende films:

• You Only Live Twice (1965)
• Chitty-Citty-Bang-Bang (1967)
• The Night-Digger (1970)
• The Lightning Bug (1971)
• Willy Wonka and the Chocolate Factory (1971)

Verfilmingen (Nederlandse titels):

• Sjakie en de chocoladefabriek (1971)
• Daantje de wereldkampioen (1989)
• De GVR (1990)
• De heksen (1990)
• Matilda (1996)

Vertalingen:

Vertaald:

• De verhalen voor volwassenen van Roald Dahl zijn o.a. door Else Hoog, Hans Edinga, Peter Verstegen, Harriët Freezer en Sjaak Commandeur in het Nederlands vertaald.
• Veel van de kinderboeken van Roald Dahl zijn in het Nederlands vertaald door Huberte Vriesendorp. Voor deze vertalingen kreeg zij in maart 1993 het Charlotte Köhlerstipendium uitgereikt.
• De boeken van Roald Dahl zijn wereldwijd in zeer veel talen vertaald, bijv. in het Japans, Chinees, Thais en Portugees.

Bloemlezingen:

'Gebloemleesd'

Poëzie:

• 2 gedichten (sprookjes) in 'Kom maar dichter. 200 gedichten voor kinderen', samengezocht door Jan van Coillie (1990)
• 1 gedicht: 'Lichamelijke oefening' in 'Met gekleurde billen zou het gelukkiger leven zijn', 250 onvergetelijke gedichten met zorg verzameld door Jan van Coillie (1996)
• 2 gedichten in 'De krokodil met kiespijn en andere sprookjes' (1996)

Proza:

• 1 verhaal: 'De geluidmachine' in 'Verhalen die Hitchcock koos' (1964)
• 1 verhaal in 'Penguin Modern Stories 12' (1972)
• 1 verhaal: 'Een kwestie van smaak' in 'Een zonderlinge wereld... zeventien boeiende verhalen' (1973)
• 1 verhaal: 'Genesis and Catastrophe' in 'Shorty. Modern Short Stories', Jeanette Nehls en T. Buitendijk (z.j.)
• 1 verhaal: 'Een kwestie van smaak' in 'Moorddadig bouquet', samensteller Barry Woelfel (1985)
• 1 verhaal: 'Mevrouw Bixby en de mantel van de Kolonel' in 'Elegance vakantiepocket' (1989)
• 1 verhaal: 'Op weg naar de hemel' in 'Haat en nijd', samengesteld door Emma Brunt (1994)
• 1 citaten in 'Prisma van de citaten' (1994): 'Als je de slechte kanten van het leven niet als een grap beschouwt, kom je er nooit.'
• 1 verhaal: 'Op weg naar de hemel' in 'Spannend gebundeld 1996' (1996)
• 1 fragment: 'De lifter' in 'Op niveau plus, Nederlands voor de basisvorming, mhv basisboek 1' (1997)

Tijdschriften:

• Roald Dahl debuteerde in 1942 met het verhaal 'Shot Down Over Libya' in 'The Saturday Evening Post'.
• Roald Dahl publiceerde verhalen in 'The New Yorker'.

Cassetteboeken:

• De reuzenkrokodil & De Griezels
• Joris en de geheimzinnige toverdrank
• Matilda 1
• Matilda 2
• Gruwelijke rijmen & Rotbeesten

Diversen: (Zonder een schijn van volledigheid)

• Veel van zijn werk werd verfilmd voor televisie en voor de bioscoop. Voor de televisieserie 'Tales of the Unexpected' leidde Dahl zelf de verhalen in.
• Gerard Koster, Roald Dahl. Griezelen en giechelen (AO-serie no. 2235) (07-10-1988)
• Maria van der Aalsvoort, 'Lezen over Roald Dahl' (1989)
• 'De boekhandelaar & De chirurg' werd uitgegeven als 'Grote letter Boek'.
• In 1991 en 1992 werd er een 'Roald Dahl Agenda' uitgegeven.
• In 1992 richtte zijn vrouw 'The Roald Dahl Foundation' op. Het doel is geld in te zamelen voor projecten op het gebied van hulp bij lees- en schrijfproblemen, bloedziekten en beschadigingen aan hoofd en ruggegraat.
• Chris Powling, 'Roald Dahl, a Biography' (1993). Nederlandse vertaling door Huberte Vriesendorp, 'Roald Dahl, Een biografie' (1995)
• Richard Maher & Sylvia Bond, 'The Roald Dahl quiz book' (1994), vertaald door Huberte Vriesendorp, 'Het Roald Dahl quiz-boek' (1995)
• Op de boekenbon van vijf gulden staan een portret en een tekstfragment van Roald Dahl.
• De Engelse uitgever Jonathan Cape geeft met enige regelmaat 'The Roald Dahl Newsletter' uit.
• Gerda Telgenhof, 'Roald Dahl' (De Ruiter Informatie N168) (1997)
• Jacqueline van Alphen, 'Over... Roald Dahl' (1997)
• Chris Powling, 'Roald Dahl 13 september 1916 – 23 november 1990, Een biografie', vertaling Huberte Vriesendorp (1997)
• Begin 2000 werd er een onderzoek gedaan naar de populairste schrijvers van Groot-Brittanië. Roald Dahl eindigde op de eerste plaats met 4,5% van de stemmen.
• Marja Pruis nam 'Alle verhalen' op in een lijst van 100 (nationale en internationale) 'eversellers': 'Gouden fictie' (2001)
• 'De GVR' werd onder regie van Peter de Baan in 2004/2005 als theaterproductie gebracht.

Literaire prijzen:

• Edgar Allan Poe Award 1952 voor 'Kiss Kiss'.
• Edgar Allan Poe Award voor 1954 'M'n liefje, m'n duifje'.
• Zilveren Griffel 1972 voor 'De fantastische meneer Vos'.
• Zilveren Griffel 1977 voor 'Daantje de wereldkampioen'.
• Zilveren Griffel 1979 voor 'Het wonderlijk verhaal van Hendrik Meier'.
• Zilveren Griffel 1982 voor 'De Griezels'.
• Children's Book Award 1983 voor 'The BFG'
• Zilveren Griffel 1984 voor 'De GVR'.
• Whitbread Award voor 'The Witches'.
• Children's Book Award 1989 voor 'Matilda'.
• Prijs van de Nederlandse Kinderjury voor 'Matilda'.
• Prijs van de Nederlandse Kinderjury voor 'Ieorg Idur'.
• Prijs van de Nederlandse Kinderjury voor 'De Minpins'.

Opmerkingen:

• Roald Dahl werd geboren in Wales. Zijn ouders kwamen uit Noorwegen, waar Roald als kind ook vaak in de vakanties kwam. Roald Dahl had vijf zussen en een broer.
• Toen Roald Dahl nog heel jong was, overleed zijn vader. Ook één van zijn zussen stierf jong (aan een blindedarmontsteking).
• Vanaf zijn zevende jaar zat hij op een kostschool (beschreven in 'Boy'). Hij was hierna het schoolleven zo zat, dat hij niet verder wilde leren.
• In zijn schoolrapport van 1930 staat: 'Ik heb nog nooit een jongen meegemaakt die zo vasthoudend het tegenovergestelde schrijft van wat hij bedoelt. Hij schijnt niet in staat te zijn zijn gedachten op papier te ordenen'.
• Hij ging bij de Shell werken en moest voor dit werk naar Tanzania in Afrika.
• Tijdens de Tweede Wereldoorlog was hij gevechtspiloot bij de RAF, dit opnieuw in Afrika. Bij een mislukte noodlanding raakte hij ernstig gewond. Roald Dahl lag een half jaar in een ziekenhuis in Egypte met brandwonden en een schedelbasisfractuur. Hij bleef hij zijn hele leven last van zijn rug houden, waardoor hij moeilijk liep.
• Hij kreeg een baan bij de luchtmacht in Amerika.
• Hier publiceerde hij in 1942 zijn eerste verhaal: 'The Gremlins'. Walt Disney kocht meteen de filmrechten van dit verhaal.
• Roald Dahl begon met het schrijven van verhalen voor volwassenen.
• In 1953 trouwde hij met Patricia Neal. Zij was een Amerikaanse actrice (ze kreeg een Oscar voor haar rol in de film 'Hud'). Toen ze kinderen hadden, begon Roald Dahl ook voor kinderen te schrijven. Zijn vrouw kreeg een hersenbloeding. Ze bleef invalide, maar mede door de hulp van Roald Dahl leerde ze weer lopen, praten en lezen.
• De kinderen van Roald Dahl heten: Olivia, Tessa, Theo, Ophelia en Lucy. Theo werd toen hij vier maanden oud was in zijn kinderwagen door een taxi aangereden. Hij was ernstig gewond, had vocht in zijn hersenen en moest heel vaak geopereerd worden. Olivia overleed toen ze zeven jaar was aan een zeldzame complicatie van de mazelen. Tessa schreef ook kinderboeken, bijv. het prentenboek 'Hetzelfde en toch anders' (1989)
• Roald Dahl woonde het grootste deel van zijn leven in 'Gipsy House' in Great Missenden, vlak bij Londen.
• Bij zijn huis stond een tuinhuisje, waarin hij zijn boeken schreef, in een hele oude stoel met een plank op zijn knieën.
• Roald Dahl was ook in Nederland zeer geliefd. Hij kreeg vijf keer een Zilveren Griffel. Dat hij nooit een Gouden Griffel kreeg, komt doordat deze niet aan buitenlandse schrijvers wordt gegeven.
• Vanaf 1978 werden zijn boeken geïllustreerd door Quentin Blake. Roald Dahl vond dat die tekeningen precies bij zijn boeken paste. Daarvoor werden zijn boeken geïllustreerd door o.a. Jill Bennett, Patrick Benson en Michael Foreman.
• Op 'Sjakie en de chocoladefabriek' kwam kritiek omdat het discriminerend zou zijn. In de chocoladefabriek werkten zwarte pygmeeën uit de wildernis van Afrika. Vanwege de kritiek heeft Roald Dahl er in een latere druk chocoladebruine kabouters uit Zuid-Amerika van gemaakt.
• De verfilming van 'Sjakie en de chocoladefabriek' werd voor Roald Dahl een grote teleurstelling. Hij schreef zelf het scenario, maar de regisseur veranderde er zoveel in dat hij zijn eigen boek er niet meer in herkende.
• Roald Dahl was wel heel tevreden over de James Bondfilm 'You only live twice', waarvoor hij het scenario geschreven heeft.
• Veel volwassenen (vooral in Engeland) vinden de boeken van Roald Dahl te gruwelijk voor kinderen. Kinderen zelf hebben hier echter helemaal geen problemen mee.
• In 1983 scheidde Roald Dahl van zijn vrouw Patricia. Later in dat jaar hertrouwde hij met Felicity (Liccy) D'Abreu.
• Op 4 juni 1987 opende Roald Dahl de Nijmeegse Kinderboekwinkel.
• In 1989 was Roald Dahl (kort) lid van de commissie die vaststelde wat de kinderen op de scholen in Engeland voor het vak taal moesten leren. Het werk was hem te saai en hij nam ontslag.
• In maart 1990 sterft zijn stiefdochter Lorina aan een hersentumor.
• Roald Dahl sterft op 23 november 1990 aan leukemie (bloedkanker). Hij ligt begraven op een heuvel tegenover 'Gipsy House'.
• In Sliedrecht is een school naar Roald Dahl genoemd.
• De verhalen die Roald Dahl voor volwassenen schreef zijn diverse keren gebundeld. Je kunt hetzelfde verhaal dus in verschillende boeken tegenkomen.
• Sophie Dahl - kleindochter van Roald - was in december 2000 betrokken bij een rel(letje) in Engeland. Ze is fotomodel en poseerde naakt en wijdbeens op een poster van parfumfabrikant Yves Sint Laurent. Na ruim zevenhonderd klachten verbood de Britse Reclame Code Commissie de poster.

Anderen over Roald Dahl:

• Mijn verhalen hebben geen anekdotische kant maar een lezer moet na de ontknoping kunnen zeggen: hé, dat is aardig, daar komt iets om de hoek kijken wat me het hele verhaal al heeft gepuzzeld. Dat noem ik nou een subtiel verhaal. Het is iets heel anders dan die van Roald Dahl bijvoorbeeld, dat zijn moppen. (Willem Brakman, De Tijd, 05-01-1979)
• Met kinderboeken als De Griezels, De GVR, De heksen en Matilda heeft Dahl miljoenen kinderen aan het lezen gekregen. Het geheim van deze verhalen zit in de verrassende taal enerzijds en de bevredigende moraal anderzijds. Dahls solidariteit met kinderen, de originele verwerking van sprookjesachtige elementen en het bevrijdend effect van de overdrijving geven deze boeken hun unieke karakter. (Joke Linders e.a., Het ABC van de jeugdliteratuur, blz. 114)
• Een van Roald Dahl's sterke punten is dat hij zijn taal niet opsierde wanneer hij voor volwassenen schreef en zijn taal ook niet vereenvoudigde voor kinderen. (Chris Powling, Roald Dahl, Een biografie, blz. 67)
• Dahl was een knorrige oude man. Hij leek ervan overtuigd dat hij de enige echte kinderboekenschrijver ter wereld was; in het publiek gedroeg hij zich tenminste zo. Toen ik hem ontmoette op een Nederlandse kinderboekenmarkt, keurde hij me maar één hautaine blik waardig. Maar later schreef hij in mijn exemplaar van Daantje de Wereldkampioen, dat er gelezen en nog eens gelezen uitziet: "Aan Lydia met Lief". Want hij had de moeite genomen vor zijn Nederlandse lezers een paar woorden van hun taal te leren. Van collega's had Dahl niet zo'n hoge pet op. Maar voor lezers had Dahl het grootste respect. (Lydia Rood, Volkskrant, 24-11-1990)
• Als geen ander weet Dahl zijn lezer te hypnotiseren, zodat deze de meest fantastische situaties als werkelijkheid accepteerd. (Spannend gebundeld 1996, blz. 188)
• Dahls beginsel bij het schrijven luidde: 'Lauw is niet voldoende. Heet is ook niet goed. Roodgloeiend en hartstochtelijk is het enige.' In zijn kinderboeken en verhalen voor volwassenen gebeuren dan ook de verschrikkelijkste dingen met mensen, maar aangezien dat zelf ook al weerzinwekkende types waren, is dat alleen maar heerlijk. Ook al leunen de verhalen van Dahl sterk op de clou, door zijn bizarre fantasie en doeltreffende manier van vertellen blijven ze verrassen. (Marja Pruis, Gouden fictie. Het fenomeen everseller, blz. 42)

Mijn favoriete citaat:

Links:

• Raban Internet Antiquariaat - voor tweedehands boeken van Roald Dahl
• The official Roald Dahl webside
• Richard Thiel - Roald Dahl
• Karremans - Roald Dahl

Bronnen o.a.:

• Twentieth Century Children's Writers (1978)
• Nederlandse literaire prijzen 1880-1985 (1986)
• Schrijver gezocht, Encyclopedie van de jeugdliteraar (1988)
• Maria van der Aalsvoort, Lezen over Roald Dahl (1989)
• Ian Ousby, The Wordsworth Companion to Literature in English (1994)
• Joke Linders e.a., Het ABC van de jeugdliteratuur (1995)
• Jacqueline van Alphen, Over... Roald Dahl (1997)
• Chris Powling, Roald Dahl, Een biografie (2e druk, 1997)
• Gerda Telgenhof, Roald Dahl (1997)
• Encarta '98 (1997)
• Schrijver gevonden, Encyclopedie van de jeugdliteratuur (1999)
• Schrijvers. 2000 auteurs van de 20e eeuw van A tot Z (2002)