แนวทางการรักษาภาวะกระดูกพรุนในสตรีวัยทอง

โดยทั่วไป การได้รับอาหารที่มี แคลเซียม, วิตามิน D , การออกกำลังกายอย่างเพียงพอ ถือว่าเพียงพอในการชะลอการเกิดภาวะกระดูกพรุน แต่เมื่อต้องใช้ยา มียาหลักๆดังนี้

ภาวะกระดูกพรุน มาจากภาษาอังกฤษว่า OSTEOPOROSIS มีรากศัพท์ว่า
OSTEO = กระดูก
PORO, PORE = รู
OSIS = ภาวะ

Estrogen Replacement Therapy (ERT) &
Hormone Replacement Therapy (HRT)

ERT คือ การใช้ฮอร์โมนเพศหญิงประเภท เอสโตรเจน Estrogen ตัวเดียว
HRT คือ การใช้ฮอร์โมนเอสโตรเจน ควบคู่กันกับฮอร์โมนโปรเจสเตอโรน เพื่อลดอัตราเสี่ยงการเป็นมะเร็งที่มดลูก
ใช้ได้ทั้งเพื่อป้องกัน และ รักษา โดยพบว่าช่วยลดอัตราการเกิดกระดูกหักได้
นอกจากนี้ยังมีผลช่วยลดอาการต่างๆที่เกิดขึ้นในช่วงวัยทอง ได้แก่ หงุดหงิด ร้อนวูบวาบ
และยังมีผลต่อที่ดีต่อการรักษาระดับไขมันในเส้นเลือด ช่วยลดอัตราเสี่ยงการเป็นโรคหัวใจ
ข้อเสีย ได้แก่
- ผลข้างเคียง : คลื่นไส้ อาการตึงเต้านม ความดันโลหิตสูง
- อาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการเป็นมะเร็งเต้านมมากกว่าปกติ ซึ่งผลการศึกษายังค่อนข้างจะไม่ชัดเจน เพราะบางการศึกษาก็ไม่มีผลอะไร แต่บางการศึกษาก็ยืนยันว่าเพิ่ม ดังนั้นผู้ที่ใช้ยาอยู่จึงควรเข้ารับการตรวจเป็นครั้งคราว

Bisphosphonates

เป็นสารประกอบอย่างหนึ่งที่หยุดยั้ง ชะลอการสูญเสียแคลเซียมจากกระดูก เพิ่มความหนาแน่นกระดูก
ยาในกลุ่มนี้คือ Alendronate
ต้องรับประทานเวลาท้องว่าง อย่างน้อย 1/2 ชั่วโมง พร้อมกับน้ำ 1 แก้ว เวลาเช้า
มีผลข้างเคียงต่ำ ได้แก่ ท้องอืด อาหารไม่ย่อย คลื่นไส้ ถ่ายเหลว แต่สามารถลดได้ด้วยการไม่อยู่ในท่านอนหลังจากทานยาอย่างน้อย 1/2 ชั่วโมง

Calcitonin

เหมาะกับผู้ที่ไม่สามารถรักษาด้วยฮอร์โมนเอสโตรเจน
เป็นฮอร์โมนชนิดหนึ่งที่เกี่ยวข้องในการรักษาระดับแคลเซี่ยมในกระดูก
อาจช่วยลดความเจ็บปวดอันเกิดจากกระดูกหักได้ด้วย
เนื่องจากเป็นยาประเภทโปรตีน จึงถูกย่อยทำลายในกระเพาะอาหาร ลำไส้ จึงไม่สามารถให้ด้วยวิธีรับประทานตามปกติ แต่จะต้องให้ด้วยการฉีด หรือ การพ่นเข้าจมูก ให้ดูดซึมผ่านทางผนังโพรงจมูก

Selective Estrogen Receptor Modulatore (SERMS)

เป็นยาตัวใหม่ กลุ่มใหม่ล่าสุด ตัวแรกคือ Raloxifene
มีฤทธิ์คล้ายกับฮอร์โมนเอสโตรเจนในบางแง่ บางจุดของร่างกาย ได้แก่ ผลต่อแคลเซียมในกระดูก จึงช่วยลดการเกิดภาวะกระดูกพรุนได้ดี
ในขณะเดียวกัน ผลที่ดีของยานี้คือ ไม่ออกฤทธิ์ต่อเต้านม หรือส่วนอื่นๆของร่างกาย เหมือนฮอร์โมนเอสโตรเจน จึงมีการทดลองศึกษากันอยู่ว่า ยานี้อาจช่วยลดอัตราการเกิดมะเร็งเต้านมได้ด้วย
แต่ก็ทำให้ยานี้ไม่สามารถบรรเทาอาการไม่สบายเนื้อไม่สบายตัว ร้อนวูบวาบ หงุดหงิด ในสตรีที่มีอาการช่วงวัยทองได้
มีผลในการควบคุมระดับไขมันในเส้นเลือดพอๆกับฮอร์โมนเอสโตรเจนด้วย
เนื่องจากเป็นยาใหม่ การศึกษายังมีน้อย จึงมีรายงานผลข้างเคียงน้อย แต่ถือว่าเป็นยาใหม่ที่กำลังเป็นที่น่าสนใจทีเดียว

การค้นคว้าวิจัยอื่นๆที่กำลังดำเนินอยู่

ได้แก่ การค้นคว้าหายาใหม่ในกลุ่ม Bisphosphonate, SERMS, Sodium Fluoride, Parathyroid Hormone, อนุพันธ์ของ Vitamin D

Note เพิ่มเติม :

ขณะนี้เริ่มมีการตื่นตัวเกี่ยวกับเรื่องของ Phytoestrogen หรือ สารที่มีฤทธิ์คล้ายฮอร์โมนเอสโตรเจน แต่พบในพืช ซึ่งคิดว่าจะมีประโยชน์ในสตรีวัยทองเช่นกัน อาหารชนิดหนึ่งที่มีการศึกษากันมากคือ ถั่วเหลือง ซึ่งพบว่า ถั่วเหลือง และอาหารที่ทำมาจากถั่วเหลือง เช่น นมถั่วเหลืองหรือน้ำเต้าหู้ เต้าหู้แผ่น เต้าหู้ยี้ ฟองเต้าหู้ เต้าเจี้ยว ซีอิ้ว น้ำมันพืชที่ทำมาจากเมล็ดถั่วเหลือง ไปจนถึงโปรตีนเกษตร มีสารนี้ค่อนข้างมาก จึงน่าจะเป็นทางออกเพิ่มเติมที่น่าพิจารณาด้วย