Kulak Cinlamasi (Tinnitus) Hakkinda Sorular Cevaplar 46-50

Kulak Çınlaması hakkında Sorular Cevaplar 46-50

Soru 46: Tinnitusun mekanizmalarını açıklayan tezler hakkında genel bilgi verebilirmisiniz?

Cevap 46: Tinnitus işitme sisteminin çalışmasındaki bir bozukluğun işaretidir. işitme sistemi oldukça karmaşık organ, yollar, bağlantılar ve sinirsel yapılardan oluşur. Bu yapıların tümünün oluşturduğu sistem tanıma, belleme, öğrenme ve habituasyon gibi yüksek düzeyde işlevlere sahiptir. Böyle tümüyle açıklanması bile henüz gerçekleşmemiş bir sistem içinde tinnitusun oluştuğu yeri kesinkes saptamak mümkün değildir.

Örneğin, otoskleroz yüzünden ameliyat (stapedotomi) olan bir hastanın yaşadıkları çok çarpıcıdır. Başlangıçta tinitusun yeri kulakta üzengi kemikçiğinin tabanındaki otoskleroz odağıdır. Fakat ameliyattan sonra tinnitus katlanılmaz dereceye çoğalmıştır. Daha sonra bir dizi ameliyatla koklea iptal edilerek tümüyle çıkarılmış ve işitme siniri kesilmişse de hiç yarar sağlanmamıştır. Tinnitus, her ameliyattan sonra azalmışsa da kısa bir süre geçince eskisinde daha çok olarak ortaya çıkmıştır. Benzeri hiç bir hasta ameliyatla tinnitustan kurtulamamıştır. Öyle gözüküyor ki her ameliyat ile tinnitusun yeri işitme sisteminde biraz daha beyine doğru kaymıştır.

Subjektif tinnitustan sorumlu mekanizmalarla ilgili spekülasyonları sıralayalım:
1. Kokleadaki mekanik işlemler
2. İşitme siniri liflerinin anormal faaliyeti: Bu görüşe göre bazı tinnituslar işitme siniri liflerindeki anormal faaliyetten kaynaklanır. Sinirlerin kılıflarındaki bozukluklar anormal faaliyetlerin ortaya çıkmasında asıl sorumlu sebeptir. Bu anormal faaliyetler tinnitus sesi olarak duyulur.
3. Kokleada efferent (beyinden kulağa) kontrol mekanizmasının bozulması
4. Deafferentasyon ( merkeze işitme uyarılarının götürülememesi) nedeniyle ortaya çıkan merkezi sinir sistemi mekanizmaları
5. Periferik işitme sisteminden gelen sinir uyarılarının düzen bozukluğu
6. Beyinde oluşan epilepsi benzeri faaliyet
7. Santral ve periferik sinir mekanizmalarının etkileşimi: Tinnitus burada santral ve periferik işitme sisteminin entegrasyonunu temsil eder.
8. Biyokimyasal bozukluklar: Sinirlerde uyarının iletilmesinde rol alan birçok yerel ve genel salgılardaki biyokimyasal değişiklikleri tinnitus oluşumunda sorumlu tutan, ispatlanamamış, spekülasyonlara dayanan tezler vardır.

Soru 47: Bir kulağa aynı anda iki ayrı ses verilirse aralarında nasıl bir etkileşim olur ve işitilir?

Cevap 47: Bu konu elektrofizyolojik yöntemler kullanılarak yapılan insan ve hayvan deneylerinde psikoakustik bilimdalı tarafından incelenir.

Sözü edilen etkileşmeler :
a. İki sesin farkının işitilmesi
b. Bir sesin diğerini maskelemesi diğer bir deyişle işitilmez hale getirmesidir.

Soru 48: İki sesten birinin diğerini maskelemesi ne demektir?

Cevap 48: Normal psikoakustik durumlardaki maskeleme, kokleada ses titreşimleri arasında, henüz elektriksel işaretlere dönüştürülmeden önce olur. Uyarı sonrası maskelenme olayı bir saniyeden kısa sürer. Maskeleme: bir sesin, diğer sesin işitilmesini önlemesidir. Bu işlem esnasında maskeleyen ses, maskelenen sesin işitilme eşiğini yükselterek o ses seviyesinde algılanmasını önler. Ancak maskelenen sesin kuvveti artırılırsa o ses birdenbire maskelemeden kurtulur ve kuvvetli olarak işitilmeye başlar. Her sesin titreşim sayısı, kuvveti, süresi gibi özellikleri bilinir ve hesaba katılırsa maskeleme olayının her yönü önceden kesin olarak bilinir. Örneğin, bilinen bir ses ile bilinmeyen diğer bir ses arasında maskelenme olursa sonuçları kullanılarak bilinmeyen sesin tüm özellikleri bulunabilir.

Oysa tinnitusun maskelenmesinde hiç bir şey önceden hesaplanamaz.

Soru 49: İki ayrı sesi aynı anda dinlerken fark titreşimlerin işitilmesi ne demektir?

Cevap 49: Bir kulağa aynı anda verilen 2 ayrı ses arasındaki etkileşme pisikoakustik deneylerde derinlemesine incelenmiştir. Fark frekansının duyulması bu etkileşmenin özelliklerinden bir tanesidir. Örneğin bir kulağa 500 Hz. ve 550 Hz. frekanslı 2 ayrı ses verilirse bu iki sesin frekansları arasındaki fark (550-500=50) olan 50 Hz. titreşiminin şekillendirdiği bir ses işitilecektir. Bu olay müzikle uğraşanlar için çok önemlidir. Piyanosunu akord yapacak olan müzisyen, hem akord aletinin verdiği sesi hemde piyanonun sesini beraber dinlerken fark frekansa dikkat eder. Piyanonun sesinin titreşimi akord aletinin sesinin titreşimine yaklaştıkça fark frekans sesi kalınlaşır, kalınlaşır ve aynı olunca hiç işitilmez olur. Sonra tekrar işitilmeğe başlar. İşte o fark frekansın hiç işitilmediği noktada piyanonun sesinin frekansı, akord aletininkine eşittir ve tam akord yapılmış olur.

Tinnitusun maskelenmesi esnasında fark frekans sesi hiç oluşmaz; çünkü tinnitus gerçek bir ses gibi davranış göstermez.

Soru 50: Sesin, işitmeyle ilgili bazı özellikleri nelerdir?

Cevap 50: Ses, hava ve su gibi esnek ortamlarda moleküllerin titreşimleridir ve dalgalar halinde yayılır.

Sesin bir saniyede gittiği mesafe havada 340 metre, suda 1400 metredir.
Sesin şiddeti demek olan ses basıncı Pascal (Pa) birimi ile ölçülür. 1000 Hz frekansında işitilebilen en az ses basıncı birimi 20 mikropascaldır. Ağrı veren sesin eşiği ise 20 Pascaldır.
Ses basınç seviyeleri desibel ile daha iyi ifade edilir. Desibel logaritmik bir birimdir. Çoğu insanın ancak işittiği ses şiddeti 0 dB seviyesindedir. Ağrı veren ses 120 dB seviyesindedir. Odyometre ile sessiz odada ölçülen 0dB ile 25 dB arasındaki işitme eşikleri normal kabul edilir.

(db=10.log.ses basıncı/referans ses basıncı)

Havada yayılan sesin sadece binde biri suya geçebilir, kalanı yansır. İç kulakta sesi sezen Korti organı sıvı bir ortamdadır. Eğer orta kulak hiç olmasaydı havadaki ses 1000 kere zayıflatılarak iç kulak sıvılarına geçip baziler membranı titretecekti. Oysa kulak zarı ve çekiç-örs-üzengi kemikçikleri ses titreşimlerini hiç zayıflatmadan iç kulağın sıvı ortamına aktarır.
İnsan kulağı saniyede 20 ile 20.000 arasında titreşen sesleri işitir. Bir saniyedeki titreşim sayısına Frekans denir ve Hertz (Hz.) birimi ile ölçülür. Bazen 1000Hz= 1kHz kısaltması (kiloHertz) kullanılır. Odyogramlarda klasik olarak 250 Hz - 500 Hz - 1kHz - 2 kHz- 4kHz - 8kHz frekanslarında işitme eşikleri ölçülür.
Konuşma gerçekte çok karmaşık sesleri içermekle birlikte en çok bu frekanslardaki sesleri içerir. A E I İ O Ö U Ü sesli harfleri alçak frekanslı seslerdir. Sessiz harfler 3-4 kHz gibi nispeten yüksek frekansları içerir.Konuşmada sesli harfler güçlü,sessiz harfler ise zayıf olarak çıkar

Şekil 7: Konuşmadaki sesli ve sessiz harflerin taşıdıkları güçlerin kıyaslanışı.

Konuşmaların anlaşılırlığı büyük oranda sessiz harflerin işitilmesine bağlıdır. Yüksek frekanslarda işitme kaybı olanlar sessiz harfleri işitemediği için kelimelerin çoğunu kaçırır. Oysa kaçırılan kelimelerdeki sesli harfler eksiksiz algılanır. En sık işitme kaybı, yüksek frekanslardaki işitme kaybıdır. Bu yüzden işitme kaybı olanların çoğu, kendilerine konuşulduğunu farkeder fakat söylenenleri ayırd edemez.
İşitme kaybı olan her üç kişiden ikisi, frekansı işitme kayıplı bölgeye uyan Tinnitustan yakınır.