De afgelopen drie maanden zijn er nogal wat FZ en FZ-related produkten op de cd- en boekenmarkt verschenen. En er was natuurlijk ook nog The Purple Cucumber, de tweede door Black Page georganiseerde Zappadag, ter gelegenheid van het 10-jarig bestaan van die Black Page. Voldoende dus om aan die diverse produkten alsnog (vandaar de wat parodiërende titel) enkele korte items te wijden.

Enigszins terloops (goed, er zat een foto bij) meldde Piet in BP 40 het verschijnen van de cd King Kong; Jean-Luc Ponty plays the music of Frank Zappa (Blue Note Records). Een opmerkelijke release, die volgens mij thuishoort in het standaard-oeuvre van FZ. Misschien is niet iedereen met deze lp/cd bekend (de lp-bespreking nooit gezien/te lang geleden - 1970), daarom korte aandacht voor deze in meerdere opzichten bijzonder release. Het is de eerste lp waarbij een externe muzikant - Ponty - werk van Zappa uitvoert. (n.b. Zappa werkte toen aan Hot Rats en had op dat moment geen vaste band). Met FZ' stijgende faam en het meer schrijven van klassieke composities is spelen door derden gebruikelijker geworden, maar in 1969 zeker nog niet. Tweede bijzonderheid is een tweetal primeurs: de compositie Music For ... (vul in - in dit geval electric violin) ... And Low Budget Orchestra en Twenty Small Cigars, die een half jaar later op Chunga's Revenge zou verschijnen (restje Hot Rats).

Music For ... verschijnt pas weer heel veel later als (zeer) Revised Music For Guitar and Low Budget Orchestra op de Warner-crisis lp Sleep Dirt en dan dus met de gitaar in de hoofdrol. Music For... bevat tal van verwijzingen naar en citaten uit ander (oud) werk van Zappa en heeft door de collage-achtige opbouw en qua klankkleur (klassiek ensemble -Ian Underwood als dirigent) nog het meeste weg van Lumpy Gravy. Daarmee staat het los van de andere tracks die, net als Twenty Small Cigars meer richting Hot Rats gaan: King Kong, Idiot Bastard Son en America Drinks and Goes Home. Alle vier getransformeerd tot doorgaans rustige, jazzy tracks; leuk om te horen voor het slapen gaan. Het enige nummer dat er wat snelheid betreft uitspringt (beetje rock-jazz) is How Could You Like To Have A Head Like That, een Ponty-compositie met een korte wah-wah gitaarsolo door FZ zelf.

Andere muzikanten op de lp/cd zijn o.a. George Duke (eerste kennismaking met FZ en later vast MOI-lid), Arthur Tripp III (laatste werk met FZ), Ian Underwood, John Guerin, Ernie Watts, Gene Estes, Buell Neidlinger.

King Kong is origineel uitgebracht op World Pacific Records, later op Liberty Records (hoes van deze lp is ook voor de cd gebruikt, die van World Pacific is anders) en nog later als dubbel-lp op Blue Note onder de naam Canteloupe Island (de King Kong-lp met een lp van Ponty).

Het boekje bij de cd is wat slordig uitgevoerd en mist de drie foto's van de lp. Desalniettemin: verplichte kost!

Dat geldt ook voor een grote verrassing van de Zappadag: de cd Smart Went Crazy door het Meridian Arts Ensemble. Het MAE is een koperblaaskwintet (2x trompet, hoorn, trombone, tuba) en voor deze cd uitgebreid met een drummer/percussionist. De cd bevat 20 tracks, waaronder 5 van Zappa, 1 van Jimi Hendrix, 1 traditioneel Afro/Cubaans stuk en werk door 5 anderen, varierend van modern klassiek tot jazz. Hendrix zonder gitaar klinkt toch nooit zoals het zou moeten zijn, dat geldt voor MAE en ook voor het Kronos (strijk)kwartet. Door beide ensembles leuk gedaan, maar geef mij maar Jimi zelf (of Zappa). Het FZ-oeuvre bestaat uit: Big Swifty, Harry You're A Beast, The Orange County Lumber Truck, T'mershi Duween en Dupree's Paradise; totaal ca. 10 minuten (van de 72.30). FZ heeft zelf het MAE aan het publiek aanbevolen en terecht. De muziek mag er zijn. Big Swifty knalt er in hoog tempo uit en is daardoor meteen een openingsvoltreffer. Alle FZ-stukken worden pittig gespeeld en lopen naadloos in elkaar over. Ondanks het korte tijdsbestek is er ruimte voor een trombonesolo in Big Swifty en en trompetsolo in Dupree's Paradise. De rest van de cd heeft een andere klankkleur en weinig of geen slagwerk, maar biedt uitstekende muziek. De opnamen vonden plaats in maart '93 in de Raphaëlpleinkerk in Amsterdam en zijn uitgebracht op (het Nederlandse) Channel Crossings. Zowel cd als boekje zijn uitstekend uitgevoerd. (info: 020-6161775)

Een mooie verpakking zit er ook om de cd Zappa's Universe - A Celebration of 25 Years of Frank Zappa's Music. Over de cd zelf heb ik wat gemengde gevoelens. Het klinkt allemaal uitstekend, maar door de wat merkwaardige opzet heb ik vaak het idee dat ik naar een bootleg zit te luisteren. Mijn kritiek richt zich voornamelijk op het niet in elkaar overlopen van de tracks: een track eindigt, een nieuwe nummer wordt ingezet en vervolgens weggedraait (FADE!). Dat gebeurt te vaak en doet afbreuk aan de cd, maakt nieuwsgierig naar de weggevaagde nummers. Op deze manier kom je niet echt lekker in de muziek en dat is jammer. Deze cd biedt in 68 minuten een weerslag van de twee Universe-dagen in New York, 1991, die in eerste instantie door FZ bijgewoond zouden worden, maar waar zijn ziekte helaas een stokje voor stak. Wel aanwezig waren o.a. Mike Keneally (de grote gangmaker), Scott Thunes, Morgan Agren en Mats Oberg, Steve Vai (2 tracks), Dweezil (1 track - samen met Vai) en Dale Bozzio (introrap); bijgestaan door de a-capella groepen The Persuasions en Rockapella en het Orchestra of Our Time o.l.v. Joel Thome (organisator/arrangeur en samen met FZ uitzoeker van het gespeeld materiaal). De cd telt 14 hele tracks met een aardig (niet het beste) overzicht van FZ's muziek: Elvis, Brown, Jazz D. Part Hats, Inca Roads, Moggio, Nite School, Echidna's Arf, Hungry Freaks, Heavenly Bank, The Meek (beiden a-capella), Waka Jawaka, Sofa (Vai), Dirty Love (Vai/Dweezil) en Hot Plate (intro Dale). Volgens Mike Keneally valt de cd tegen (zie BP 38, pag. 6), maar de nummers klinken best goed, alhoewel ik moet opmerken dat de meeste tracks een meer rock-achtig karakter hebben en de puntige FZ gitaarsolo's ontberen. FZ-werk spelen is echter een ondankbare taak; zo zat ik b.v. tijdens de Zappadag niet echt te wachten op The Madmen, die (weliswaar enthousiast) lieten horen hoe je FZ-nummers als blues kunt spelen; "Blues is not dead, it just sounds weird!" De muziek op Zappa's Universe klinkt FZ-getrouwer, maar dan mis je toch weer de precisie van Zappa's uitvoeringen. Hoe dan ook, het is een aardige cd voor erbij, echter meer voor de sfeer en het gebaar dan dat je er nu echt een waardevol document bij hebt. Overigens werd een verslag van de Universe-dagen gemaakt door Aad Hoogesteger en is te lezen in BP 34, pag. 8.

Ook minder precies is Miles in zijn kort na zijn boek Frank Zappa - In His Own Words verschenen Frank Zappa - A Visual Documentary. Ik verwachtte een boek met veel plaatjes en dat wordt ten dele waargemaakt. De meeste foto's zijn in zwart-wit en voor 90% identiek aan die uit zijn boek In His Own Words. Volgens mij moeten er toch meer onbekende foto's van Zappa/Mothers in omloop zijn. Op zich is het aan aardig boek, met een beknopte geschiedenis en Zappa's activiteiten per jaar/maand (de documentaire), een discografie, compleet met tracks en musici. Het boek eindigt vrij abrupt in juli '92 met de release van YCDTOSA Vol. 6. Eigenlijk is 1991 al het einde van het boek, want behalve enkele releases wordt er na Zappa's Universe (nov. 1991) niets meer toegevoegd. Toch wordt er op de kaft (achterkant) nog melding gemaakt van het Frankfurter Concert (The Yellow Shark), maar daar vindt je in het boek merkwaardig genoeg niets meer over terug. Verder wordt het boek naarmate de gebeurtenissen actueler worden onnauwkeuriger. Zo was Frank Zappa i.t.t. wat dit boek meldt, niet in Amsterdam, omdat hij daarvoor te ziek was (blz. 106), terwijl van zijn ziekte in het boek echter pas melding wordt gedaan op de laatste bladzijde (Zappa's Universe). En zo heet RDNZL echt gewoon RDNZL en niet RNDZL (omdat dat nou eenmaal zo (fout) op de cd staat wil dat nog niet zeggen dat het goed is). Door dit soort slordigheden (en er zijn er nog veel meer) krijg ik het gevoel dat Miles misschien wel een Zappa-kenner is, maar niet echt een fan, en mocht hij dat desondanks toch zijn, dan is hij niet precies genoeg en zeker bij een boek voor Zappanaten is dat een eerste vereiste. Neem je dit alles op de koop toe, dan heb je met deze visuele documentaire een leuk boek in huis. Naast The Real Frank Zappa Book blijft het boek Viva Zappa! van Dominique Chevalier bij mij voorlopig nog altijd favoriet.

Favoriet zijn bij mij ook de doorgaans erg gezellige Zappadagen. Van te voren hoorde ik alleen maar negatieve berichten over Zappa's gezondheid, dus ik had het gevoel dat The Purple Cucumber, georganiseerd vanwege 10 jaar Black Page, wel eens de laatste Zappadag zou kunnen worden. Dus op naar het Rotterdamse Nighttown, voor de gelegenheid aardig in stijl aangekleed bloempotten met daarin paarse komkommmers. Meest opvallend was dat er minder bezoekers als anders waren (of was de zaal groter?). Ik had het gevoel dat alleen de echte fans er vroeg bij waren, om zoals gewoonlijk hun slag te slaan bij de te dure Duitse dealers in FZ-produkten. Er was behalve de nodige bootlegs van alles te koop; het leukst vond ik de cd van het Meridian Arts Ensemble, gevolgd door de nogal plotseling aanwezige Zappa's Universe cd. Opmerkelijk was dat de video-zaal herhaaldelijk stampvol zat. Wat dat betreft was er ook bijzonder aardig materiaal, zoals het openhartige interview met Zappa over zijn gezondheid (Today Show - juli '93), zijn eerste tv-optreden in de Steve Allen show: Bicycle-Concerto for two (1963) en een registratie van Zappa's Universe (NY '91). De Zappa-disco was zoals gewoonlijk te hard en ging op een bepaald moment alleen nog maar fungeren als een soort hinderlijke achtergrondruis. Die kant ging het ook al snel op met The Madmen. Ik schreef het hierboven al: het is niet echt interessant om te laten horen hoe Zappa-nummers klinken als bluesnummers. Gezien de zeer geringe respons uit het publiek (er werd na afloop niet eens geapplaudisseerd) sta ik geloof ik niet alleen in die mening. Studio Tan bracht het er heel wat beter van af. De Zappatracks werden kundig en met veel enthousiasme uitgevoerd. Altijd leuk is een gastoptreden, in dit geval van organisator John Synke, die zonder enige oefening vooraf op uitstekende wijze een lied (ik moet helaas bekennen dat ik vergeten ben welk) ten gehore bracht. Als vaste zanger zou hij het zeker niet slecht doen! Overigens was het in de avond een stuk drukker, ik had het idee dat meerdere mensen écht voor Studio Tan kwamen.

Hoe iedereen het ook gevonden mag hebben, ik vond het ondanks de geringere opkomst toch weer een gezellige dag en ging bekaf, maar voldaan, naar huis. En zo hoort het toch?

En nu is het dus wachten op The Yellow Shark of nieuws waar ik eigenlijk niet op zit te wachten...

Paul Lemmens