... aldus vraagt de muziekbons van Ryko aan een wat toornig kijkende FZ (De FZ met staartjes van de binnen/buiten/binnen/buitenhoes van We're Only In It For The Money) op de flyer die Ryko ter ere van de release van de eerste (?) 6 FZ-cd's heeft rondgestuurd.

'The definitive editions of the music of Frank Zappa', zo schermt Ryko, komt in drie golven uit. Nu (18 april) zes (Money, Lumpy Gravy, Over-nite Sensation, Apostrophe('), LSO I & II en Does Humor Belong In Music?), op 2 mei de resterende 41 en 16 mei de YCDTOSA-serie. Nergens wordt Civilization Phase III genoemd, misschien is die nog te nieuw, of wellicht zijn er Amerikaanse redenen ivm. de mailorder-service. Alle cd's hebben '1993-Zappa-approved masters' en veel cd's 'restored artwork'.

Nu met maar liefst zeven 'key-points', dus supersnel naar de cd-boer voor het produkt dat nog beter, mooier, helderder, duurzamer is dan alle voorgaande, nu zelfs verrijkt met mega-artwork:

1. gekoppelde cd's nu als enkele

2. nieuwe, door FZ goedgekeurde masters uit FZ's studio

3. Money en Lumpy Gravy gerestaureerd vanaf originele masters

4. herstelde boekjes met toegevoegde items

5. teksten toegevoegd aan Apostrophe

6. Humor remixed, remastered en nieuw boekje door Cal Schenkel

7. LSO voor het eerst compleet uit, remixed en remastered

Tsja, denk je dan, het zal wel. Wat moet ik hiermee? Zijn dit nu inderdaad de definitieve Zappa-cd's en zijn die hun geld waard, of kan ik beter de 'oude' houden? Daarbij moet je natuurlijk niet vergeten dat de techniek de afgelopen 10 jaar niet stil heeft gestaan en dat de standaard geluidsnorm anno 1995 heel anders ligt dan in 1986. Een heel goed voorbeeld voor dat verschil is Humor (zie daar). Uw eigen Consumerende Man (met dank aan Bob Fosko/VPRO) houdt de cd's eens onder de gele lamp (met dank aan Piet).

Wat het eerst opvalt is de groene tint van de transparante 'cd-jewel-boxes'; exclusief voor FZ/Ryko en zelfs met registered trademark! Wat vervolgens opvalt is het zeer verzorgde uiterlijk. Prachtig artwork, alle cd's met extra foto's/artwork onder de 'tray' (het bakje waar de cd in ligt) én alle cd's uitgevoerd als picture disc, met diverse, soms dezelfde, foto's van FZ. Verder zijn alle cd's voorzien van 'top spinecards' onder de gesealde verpakking, zodat je in het winkelrek gemakkelijk kan zien welke cd het is en snel kan lezen wat er eventueel veranderd is. Als laatste opvallende verandering is de zijkant van de doosjes, die nu in eenheid is uitgevoerd: een soort afgescheurde strip met daarin de titel. Ik kan me voorstellen dat het prachtig uitziet als je de hele catalogus zo in de kast hebt staan. Mijn eerste reactie is dat de cd's er uiterlijk inderdaad erg op vooruit zijn gegaan. Maar nu in details en over de muziek, e.e.a. voor het gemak maar per cd besproken.

Het allermerkwaardigste is de hoes hiervan. De binnenhoes- groepsfoto van The Mothers van de lp werd, vanwege verwachte problemen met The Beatles, ivm. de parodie op hun Sgt. Pepperhoes, de buitenhoes. Dit werd bij de eerste cd-release rechtgezet en nu dus weer teruggedraaid. Dat kan ik even niet volgen, maar wellicht staat bij deze definitieve release (en dat geldt voor alle cd's) 'Authenticiteit' (met hoofdletter) voorop. De achterzijde komt tegenstrijdig genoeg wel weer overeen met de origineel zo bedoelde achterhoes. Onder de tray staan vier varianten op de foto van de achterkant. De 'inlay' (= cd-boekje) bevat op vrij groot formaat de originele Sgt. Pepperpersiflage, de nog steeds gecensureerde songteksten én, wat voor veel fans een leuke verrassing zal zijn, de afbeeldingen van de 'Only Money cut outs', die bij de eerste lp-release als uitknipvel gevoegd was. De cd klinkt zoals hij altijd had moeten klinken: origineel en uitstekend. Ik ben nooit blij geweest met de 1968/86-mix, daarvoor was het geluid van de nieuwe bas/drum partijen té 'recent' van geluid t.o.v. de rest. De nieuwe Money-cd is wat dat betreft gelukkig hersteld en klinkt bijzonder transparant en vooral erg mooi.

Lumpy Gravy is net als Money geremasterd van de originele analoge 1968-tape en 'raw-mix segments' en klinkt daardoor ook een stuk beter dan de eerste Ryko-release van 1986. Ook deze cd is er in totaliteit erg op vooruitgegaan, waarbij als prettig extra geldt dat Lumpy Gravy zijn eigen jasje terug heeft, iets waarvan bij de eerste cd-release nauwelijks nog iets over was. Wat ik goed vind van Ryko, oftwel Ferenc Dobronyi (verzorger van de cd-repackages, onder toezicht van Cal Schenkel!) is dat ze inderdaad de originelen geheel terug brengen en zelfs sommige delen vergroten om de leesbaarheid te verhogen. Wat zelfs de originele lp niet had is een onderverdeling van Part One & Two in resp. 12 en 10 segmentdelen. Die zie ik niet terug op het display van mijn cd-speler, maar misschien heeft iemand anders meer succes. Ook een leuk extra is de infrarood studiofoto van Cal Schenkel onder de tray.

Deze twee cd's bespreek ik, ondanks hun recente scheiding toch samen, omdat voor beide geldt dat er niet heel veel veranderd is. Het artwork is overeenkomstig Ryko's policy aangepast aan de originelen. Zo is de binnenkant van Overnite-Sensation weer terug, alsmede de foto van Zappa in zijn Hawai-shirt op Apostrophe. Overnite heeft extra foto's onder de tray en een inlay op bijna-lp-formaat, zodat met name de illustratie van David McMacken goed uitkomt. En ook het hinderlijke woord 'Discreet' is eindelijk weg. Apostrophe heeft naast extra foto's onder de inlay weer de songteksten-bij-benadering, iets dat bij sommige lp's ook al het geval was. Voor beide geldt dat ze beter klinken, maar dat is meer een technische kwestie dan een eventuele remix of remastering.

Ryko's release van Humor, die hierdoor voor het eerst officieel uit is in de USA, degradeert de EMI-versie tot een regelrechte bootleg. Zowel EMI's crisishoes als de nu wel heel dun klinkende muziek benaderen bij lange na niet de versie waar we nu over kunnen beschikken. Dan moet je bedenken dat de EMI-versie uit 1986 stamt en zelfs toen het predikaat DDD voerde. Met name deze release is het bewijs dat oude cd's ook niet altijd geweldig klonken en er best heel wat te verbeteren valt. Zoot Allures knalt echt mijn kamer in, zowel de bas als drumpartijen zijn naar voren gemixed, maar door de grotere helderheid en veel grotere 'diepte' klinkt alles veel beter. Cleveland is 1 minuut langer dan de EMI-versie. De inlay is er 500% op vooruit gegaan, van een naam- en roemloos ontwerp op de EMI-versie tot een heuse Cal Schenkel voor de Ryko-versie; een hoes vol 'verborgen' conceptuel continuety-clues, nu weet ik eindelijk hoe een Penguin in Bondage er uit ziet. Onder de tray een schilderwerk, waar ik zo snel niets van kan maken.

Verpakt in een zgn. slim-line-box (slanke-lijns-doosje) zit LSO compleet! in de vorm van 2cd's. Er waren al jarenlange geruchten dat dit zou gebeuren en nu mogen we dan eindelijk genieten van Envelopes, Bob in Dacron, Strictly Genteel en Pedro's Dowrey op cd. Ook LSO I & II is voor de final release geremixed en -remastered, waardoor veel aan transparantie en diepte gewonnen is. De inlay wijkt niet veel af van de vorige, alleen de liner notes van zowel Vol. I als II zijn opgenomen. De voorzijde heeft het eenvoudige grijs behouden, wellicht om de potentiele (modern)klassieke kopers niet meteen af te schrikken. De foto van Zap met Kat van Vol. 2 staat op de 2 cd's in kleur in in het bakje in zwartwit.

De kop van deze verzamelrecensie zegt eigenlijk al genoeg. De kwelling van de fans houdt niet echt op. Eerst de lp's, dan de Ryko-cd's, vervolgens de Zappa Records-cd's die vaak toch anders waren en nu weer de Ryko-1993-approved-cd-reeks. Het moet gezegd dan Ryko goed heeft begrepen dat deze laatste release vermoedelijk alleen bij de grote Zappanaten aan zal slaan en heeft er dan ook alles aan gedaan om voor die (kleine) groep de puntjes op de i en in de cd's te zetten. De meeste Zappa-fans zullen blij zijn hun serie compleet te kunnen maken met de Zappa Records uitverkoop én dan moet je er toch heel wat tegenover zetten om fans opnieuw de serie of een deel ervan opnieuw te laten kopen. Of je dat nu wel of niet gaat doen, ik vind in ieder geval Ryko's aanbod (tot nu toe) geslaagd, mede door de prachtige vormgeving, de compleetheid en het overwegend veel betere geluid van de meeste cd's. Alleen al muzikaal gezien zou Money en Humor een verplichte aankoop moeten zijn voor álle FZ-fans. De klassieke fans zullen ongetwijfeld LSO compleet willen hebben en misschien ook wel Lumpy Gravy, maar dan lijkt mij de koek op, want ik betwijfel of er 'gewone' fans zijn die de Apostrophe-Sensation zullen aanschaffen en vervolgens de resterende 47 nieuwe versies. Aan de andere kant, dat er fanaten zijn die dat vermoedelijk wel gaan doen kan ik mij sinds het uitkomen van deze zes cd's iets meer voorstellen, ik moet bekennen dat die neiging bij mij ook sterker en sterker kriebelt, het is tenslotte niet alleen Zappa's levenswerk, maar zo langzamerhand het mijne ook.

En is niet elke Zappafan een beetje masochistisch (that musical torture! Argh!) ingesteld? Ik hou jullie op de hoogte...

Paul Lemmens