พระไตรปิฎก และอรรถกถาแปล
ของมหามกุฏราชวิทยาลัยในพระบรมราชูปถัมภ์ เล่มที่ 37 อังคุตตรนิกาย
อัฏฐกนิบาต ตั้งแต่หน้า 490 ทุติยสัปปุริสสูตร
----------------------------------------------------------------------------------
ทุติยสัปปุริสสูตร ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย สัปบุรุษเมื่อเกิดในตระกูลย่อมเกิดเพื่อประโยชน์ เพื่อเกื้อกูล เพื่อความสุข แก่ชนเป็นอันมาก คือ ย่อมเกิดเพื่อประโยชน์ เพื่อเกื้อกูล เพื่อความสุขแก่บิดามารดา ๑ แก่บุตรภรรยา ๑ แก่หมู่คนผู้เป็นทาสกรรมกร ๑ แก่มิตร อำมาตย์ ๑ แก่ญาติที่ล่วงลับไปแล้ว ๑ แก่พระราชา ๑ แก่เทวดาทั้งหลาย ๑ แก่สมณพราหมณ์ ๑ ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย มหา เมฆเมื่อตกให้ข้าวกล้าเจริญงอกงาม ย่อมตกเพื่อประโยชน์ เพื่อเกื้อกูล เพื่อความสุขแก่ชนเป็นอันมาก ฉันใด สัปบุรุษก็ฉัน นั้นเหมือนกัน เมื่อเกิดในตระกูลย่อมเกิดเพื่อประโยชน์ เพื่อเกื้อกูล เพื่อความสุข แก่ชนเป็นอันมาก คือ ย่อมเกิดเพื่อ
ประโยชน์ เพื่อเกื้อกูล เพื่อความสุข แก่มารดาบิดา แก่บุตรภรรยา แก่หมู่คนผู้เป็นทาสกรรมกร แก่มิตร
อำมาตย์ แก่ญาติที่ล่วงลับไปแล้ว แก่พระราชา แก่เทวดาทั้งหลาย แก่สมณพราหมณ์สัปบุรุษผู้มีปัญญาอยู่ครองเรือน เป็นผู้ไม่เกียจคร้านทั้งกลางคืนกลางวัน บำเพ็ญตนเพื่อประโยชน์ แก่ชนเป็นอันมาก ในชั้นต้นระลึกถึงอุปการะที่ท่านทำไว้ก่อน ย่อมบูชามารดาบิดาโดยชอบธรรม สัปบุรุษผู้มี ศรัทธาตั้งมั่นแล้ว มีศีลเป็นที่รัก ทราบธรรมแล้ว ย่อมบูชาบรรพชิตผู้ไม่ครองเรือน ผู้ไม่มีบาปประพฤติพรหม จรรย์ สัปบุรุษนั้นเป็นผู้เกื้อกูลต่อพระราชา ต่อเทวดา ต่อญาติและสหายทั้งหลาย ตั้งมั่นแล้วในสัทธรรม เป็นผู้เกื้อกูลแก่คนทั้งปวง สัปบุรุษนั้น กำจัดมลทินคือความตระหนี่ได้แล้ว ย่อมประสบโลกอันเกษม
จบ ทุติยสัปบปุริสสูตร
อรรถกถาทุติยสัปปุริสสูตร ทุติยปปุริสสูตร มีวินิจฉัยดังต่อไปนี้
บทว่า อตฺถาย ได้แก่ เพื่อต้องการประโยชน์ บทว่า หิตาย สุขาย ได้แก่ เพื่อต้องการเกื้อกูล เพื่อต้องการสุข บทว่า ปุพฺเพเปตานํ ได้แก่ พวกญาติผู้ไปสู่ปรโลก ในพระสูตรนี้ เมื่อพระพุทธเจ้ายังไม่อุบัติ ย่อมได้แก่พระเจ้าจักรพรรดิ์ พระโพธิสัตว์ พระปัจเจกพุทธเจ้า ในครั้งพุทธกาล ย่อมได้แก่พระพุทธเจ้า และสาวกของพระพุทธเจ้า ก็ท่านเหล่านั้น ย่อมเป็นไปเพื่อ ประโยชน์เพื่อเกื้อกูล เพื่อสุขแก่ญาติเหล่านั้นตามที่กล่าวแล้ว บทว่า พหุนฺนํ วต อตฺถาย สปฺปญฺโญ ฆรมาวสํ ได้แก่
บุคคลผู้มีปัญญา เมื่ออยู่ครองเรือน ย่อมอยู่เพื่อประโยชน์แก่ชนหมู่มากเท่านั้น
จบ อรรถกถาทุติยสัปปุริสสูตร