พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ( พ.ศ. 2411 - 2453 )

• พระราชประวัติสังเขป

พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาจุฬาลงกรณ์ พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เป็นพระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวและสมเด็จพระเทพศิรินทรบรมราชินี พระนามเดิมว่า สมเด็จเจ้าฟ้าจุฬาลงกรณ์ เมื่อพระชนม์พรรษาได้ 9 พรรษา ได้รับการสถาปนาเป็นกรมหมื่นพิฆเนศรสุรสังกาศ
ต่อมาอีก 4 ปีได้เลื่อนเป็น กรมขุนพินิจประชานฤนารถ บรมราชาภิเษกครั้งแรกเมื่อวันที่ 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2411 ทรงพระนามว่า “ พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาจุฬาลงกรณ์ พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว” เนื่องจากขณะนั้นมีพระชันษาเพียง 16 ปี สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์ จึงเป็นผู้สำเร็จราชการแทน และสถาปนากรมหมื่นบวรวิไชยชาญ ซึ่งเป็นโอรสองค์ใหญ่ของพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัวเป็นมหาอุปราช ซึ่งปรากฎนามภายหลังว่า กรมพระราชวังบวรวิไชยชาญ

ขณะที่สมเด็จพระบรมมหาศรีสุริยวงศ์ เป็นผู้สำเร็จราชการนี้เป็นโอกาสให้พระองค์ ได้เรียนศิลปวิทยานอกจากอักษรสมัยเช่น โบราณคดี ภาษาบาลี ภาษาอังกฤษ รัฐประศาสน์ และวิชาวิศวกรรม ยังเสด็จประพาสสิงคโปร์ถึง 2 ครั้งเพื่อทอดพระเนตรแบบแผนการปกครอง และได้ทรงนำมาดัดแปลงแก้ไขการปกครองประเทศให้เหมาะสมยิ่งขึ้น ตลอดจนการแต่งกายของชาวไทยให้เลิกตัดผมทรงมหาดไทย การเข้าเฝ้าในพระราชฐานใช้ยืนและนั่งตามโอกาสสมควร ไม่จำเป็นต้องหมอบคลานเหมือนแต่ก่อน

เสด็จออกผนวชเป็นภิกษุ เมื่อวันที่ 15 กันยายน พ.ศ. 2416 และลาผนวชวันที่ 11 ตุลาคม พ.ศ. 2416 แล้วโปรดให้จัดการราชาภิเษกอีกครั้ง เมื่อวันที่ 16 ตุลาคม พ.ศ. 2416 ปกครองบ้านเมืองตลอดมา เสด็จสวรรคตเมื่อ 23 ตุลาคม พ.ศ. 2453 พระชนมายุ 58 พรรษา ทรงดำรงราชสมบัติอยู่นานถึง 42 ปี

• ลำดับเหตุการณ์สำคัญ
ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว มีเหตุการณ์สำคัญดังนี้

พ.ศ. 2412	- เริ่มสร้างวัดราชบพิธสถิตมหาสิมาราม
พ.ศ. 2413	- เสด็จประพาสสิงคโปร์และชวาเป็นครั้งแรก - ยกเลิกการไว้ผมทรงมหาดไทย
พ.ศ. 2415	- โปรดเกล้าฯ ให้ตั้งโรงเรียนหลวงแห่งแรกขึ้นในพระบรมมหาราชวัง - เริ่มปรับปรุงการทหารครั้งใหญ่ - เริ่มใช้ เสื้อราชประแตน
พ.ศ. 2416	- ทรงพระชนมายุครบ 20 พรรษา ทรงผนวช - โปรดเกล้าฯ ให้เลิกประเพณีหมอบคลานเวลาเข้าเฝ้า - โปรดเกล้าฯ ให้ตั้งหอรัษฎากรพิพัฒน์
พ.ศ. 2417	- โปรดเกล้าฯ ให้ตั้งสภาที่ปรึกษาราชการแผ่นดิน หรือรัฐมนตรีสภาและองคมนตรีสภา - ตราพระราชบัญญัติ พิกัดเกษียณอายุลูกทาส ลูกไท - กำเนิดโรงเรียนสตรีวังหลัง - ใช้อัดกระดาษแทนเหรียญทองแดง - แรกตั้งพิพิธภัณฑสถาน
พ.ศ. 2418	- สงครามปราบฮ่อครั้งแรก - เริ่มการโทรเลขครั้งแรก ระหว่างกรุงเทพฯ - สมุทรปราการ
พ.ศ. 2424	- สมโภชพระนคร ครบ 100 ปี - เริ่มทดลองใช้โทรศัพท์ครั้งแรก ระหว่างกรุงเทพฯ - สมุทรปราการ
พ.ศ. 2426	- ตั้งกรมไปรษณีย์ เริ่มเปิดบริการไปรษณีย์ครั้งแรกในพระนคร - ตั้งกรมโทรเลข - สงครามปราบฮ่อครั้งที่ 2
พ.ศ. 2427	- โปรดเกล้าฯ ให้ตั้งโรงเรียนสำหรับราษฎรทั่ว ๆ ไป ขึ้นตามวัด เริ่มแรกที่วัดมหรรณพพาราม
พ.ศ. 2429	- โปรดเกล้าฯ ให้เลิกตำแหน่งพระมหาอุปราช กรมชมพระราชวังบวรสถานมงคล ทรงประกาศตั้งตำแหน่งสยามมกุฎราชกุมาร ขึ้น และทรงสถาปนาเจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ เป็นสยามมกุฎราชกุมารเป็นพระองค์แรก - สงครามปราบฮ่อครั้งที่ 3 - ไทยสมัครเป็นภาคีสหภาพไปรษณีย์สากล
พ.ศ. 2430	- ตั้งกรมยุทธนาธิการทหาร ( กระทรวงกลาโหม ) - ตั้งโรงเรียนนายร้อยทหารบก - ตั้งกระทรวงศึกษาธิการ - สงครามปราบฮ่อครั้งที่ 4
พ.ศ. 2431	- ทรงเริ่มการทดลองจัดการปกครองส่วนกลางแผนใหม่ - เริ่มดำเนินการพิมพ์พระไตรปิฎกเป็นครั้งแรก - ใช้รัตนโกสินทร์ศก (ร.ศ.) เป็นศักราชในราชการ - ตั้งกรมพยาบาล เปิดโรงพยาบาลศิริราช - ตราพระราชบัญญัติ เลิกวิธีพิจารณาโทษตามแบบจารีตนครบาล - เสียดินแดน แคว้นสิบสองจุไทยให้ฝรั่งเศส
พ.ศ. 2432	- เริ่มใช้วันทางสุริยคติในราชการ
พ.ศ. 2434	- ตั้งกระทรวงยุติธรรม - ตั้งกรมรถไฟ และเริ่มสร้างทางรถไฟสายกรุงเทพ - นครราชสีมา
พ.ศ. 2435	- ตั้งศาลโปริสภา - ส่งนักเรียนไปศึกษาวิชาทหารในยุโรปรุ่นแรก
พ.ศ. 2436	- ให้เอกชนเดินรถไฟสายปากน้ำ - ฉลองพระไตรปิฎกฉบับพิมพ์ครั้งแรก - ตั้งมหามกุฎราชวิทยาลัย - ตั้งสภาอุณาโลมแดง ( สภากาชาดไทย ) - เสียดินแดงฝั่งซ้ายแม่น้ำโขงให้ฝรั่งเศส
พ.ศ. 2437	- ทรงสถาปนาเจ้าฟ้ามหาวชิราวุธ เป็นสยามมกุฎราชกุมาร - เริ่มจัดตั้งมณฑลเทศาภิบาล - ตั้งโรงไฟฟ้า เริ่มกิจการรถราง
พ.ศ. 2439	- โปรดเกล้าฯ ให้ข้าหลวงพิเศษไปจัดการศาลตามหัวเมือง - จัดทำงบประมาณแผ่นดินเป็นครั้งแรก - ตั้งโรงเรียนฝึกหัดวิชาแพทย์ และผดุงครรภ์
พ.ศ 2440	- เสด็จประพาสยุโรปครั้งแรก - ตราข้อบังคับลักษณะปกครองหัวเมือง - ตั้งโรงเรียนสอนวิชากฎหมาย - เริ่มการสอบชิงทุนเล่าเรียนหลวงไปเรียนในยุโรป ปีละ 2 ทุน
พ.ศ. 2441	- ตั้งกรมเสนาธิการทหารบก - รวมกรมไปรษณีย์ และกรมโทรเลขเป็นกรมเดียวกัน - กำเนิดเหรียญ “สตางค์” รุ่นแรก
พ.ศ. 2442	- เริ่มจัดตั้งกองทหารตามหัวเมือง - เริ่มสร้างวัดเบญจมบพิตร - ได้พระบรมสารีริกธาตุจากอินเดีย - ทำสนธิสัญญากำหนดสิทธิจดทะเบียนคนในบังคับอังกฤษ
พ.ศ. 2444	- ตั้งโรงเรียนนายร้อยตำรวจที่นครราชสีมา - เปิดการเดินรถไฟหลวงสาย กรุงเทพ - นครราชสีมา - หล่อพระพุทธชินราชจำลอง - บริษัทสยามไฟฟ้า ได้รับสัมปทานจำหน่ายไฟฟ้า เริ่มจุโคมไฟตามถนนหลวง
พ.ศ. 2445	- ตั้งกรมธนบัตร เริ่มใช้ธนบัตรครั้งแรก ตามพระราชบัญญัติธนบัตร ร.ศ. 121 - ตั้งสามัคยาจารย์สมาคม - ตั้งโอสถศาลา - เปิดการเดินรถไฟหลวงสายใต้ ระหว่างกรุงเทพ - เพชรบุรี - เสียดินแดนฝั่งขวาแม่น้ำโขงให้ฝรั่งเศส
พ.ศ. 2447	- เสด็จประพาสครั้งแรก - ทำอนุสัญญา กำหนดสิทธิการจดทะเบียนคนในบังคับฝรั่งเศส
พ.ศ. 2448	- ตั้งหอสมุดสำหรับพระนคร - ทำอนุสัญญา กำหนดสิทธิการจดทะเบียนคนในบังคับเดนมาร์ค และอิตาลี - ตราพระราชบัญญัติ ยกเลิกการมีทาสโดยสิ้นเชิง - ตราพระราชบัญญัติการเกณฑ์ทหารฉบับแรก - ทดลองจัดสุขาภิบาลที่ตำบลท่าฉลอม จังหวัดสมุทรสาคร
พ.ศ. 2449	- เสด็จประพาสต้นครั้งหลัง - เปิดโรงเรียนนายเรือ - เสียมณฑลบูรพา ( เสียมราฐ พระตะบอง ศรีโสภณ ) ให้ฝรั่งเศส
พ.ศ. 2450	- เสด็จประพาสยุโรปครั้งที่ 2 - จัดให้มีการประกวดพันธุ์ข้าวครั้งแรก - เปิดการเดินรถไฟหลวงสายกรุงเทพ - ฉะเชิงเทรา
พ.ศ. 2451	- จัดการสุขาภิบาลตามหัวเมืองทั่วไป - ประกาศใช้กฎหมายลักษณะอาญา ร.ศ. 127 - เลิกใช้เงินพดด้วง - ตรา พ.ร.บ. ทองคำ ร.ศ. 127 ใช้ทองคำเป็นมาตรฐานเงินตราตามแบบสากล - เปิดพระบรมรูปทรงม้า
พ.ศ. 2452	- เลิกใช้เงินเฟื้อง ซีก เสี้ยว อัฐ โสฬส - เริ่มกิจการประปา - เสียดินแดน ไทรบุรี กลันตัน ตรังกานู และปลิส ให้อังกฤษ
พ.ศ. 2453	- มีการแสดงกสิกรรมและพาณิชยกรรมครั้งแรก - เสด็จสวรรคตเมื่อ 23 ตุลาคม 2453

จากหนังสือ “วันจักรี” ๖ เมษายน ๒๕๒๖ จัดทำโดย กองทัพบก
ผมขออนุญาต นำมาเผยแพร่ให้ความรู้แก่พี่น้องประชาชนชาวไทย
เพื่อเทิดพระเกียรติ “ราชวงศ์จักรี” ขอขอบพระคุณ ... lek Isara