
KAMUS SI-PALUI
WAYAH anum, Palui takanal wangal. Gawiannya bilang kada sampraka.
Macam-macam diulah, rancak jua marga tingkahnya urang sakampungan tumbur.
Mun di muara gang ada nang batumburan, kada lain pasti ulah si Palui.
Tapi limbah Palui malelek anak panghulu, tapaksa Palui maubah kalakuan.
Inya sudah kada lagi bakaluan mambala. Nang biasanya bakumpul-kumpul di
muara gang, baubah banyak bakumpul di langgar. Inya umpat jua balajaran
mangaji lawan mandangarakan caramah atawa urang bakajian.
Ngaran baharinya kada tapi ingat diri, makanya Palui bilang kada tahu
alip bungkuk. Lalu-ai waktu itu Palui kangalihan balajar. Tapi panghulu
katuju haja lawan Palui marga mau maubah lawan kalihatannya bujur-bujur
insaf. Makanya lakas panghulu mangawinakan lawan anaknya, supaya nyaman
maajari. Kasihan mun kada baubah sampai tuha.
- “Aku ini syukur banar ding-ai, syukur alhamdulillah dibari kasampatan
batubat, lawan balajar baik lawan abah atawa lawan tuan guru nang lain,”
ujar Palui waktu baduaan lawan bininya.
= “Ayuha, ka’-ai. Ulun tasarah pian haja, handak umpat balajaran saban
kamarian silahakan haja,” bini Palui manyahuti.
Malihat Palui baubah kalakuan, bubuhannya banyak nang katuju. Rami
pulang kakawalan nang bahari pina wangal-wangal umpat balajaran. Kaadaan
di kampung baubah, kada lagi rancak tumbur, wayah ini rami mun ada gawi
sual kaagamaan.
Suah sakali Palui kakalahan waktu balajar sambahyang. Waktu itu guru
maajari kaya apa basambahyang nang bujur. Ujar sidin :
+ “Sambahyang itu rukunnya ada tigawalas parkara. Matan takbiratul
ihram sampai ka salam. Kalu sambahyang wajib baruku, mun tatinggal ruku
maka sambahyangnya kada sah. Iya kalu Mak-ai”. Guru sambil manggayai Tulamak
nang pina ngantuk mandangari papadah ustadz.
> “Inggih guru-ai. Tapi pabila puasa baruku, batal kalu puasanya,”
Tulamak kada mau kalah.
+ “Saratus gasan Tulamak,” ujar guru manyahuti tatakunan Tulamak.
Palui sabujurnya kada tapi paham, tagal supan handak batakun, makanya
inya badiam haja.
Bulik balajaran, Palui handak banar mampraktikakan palajaran nang didapatnya
kamarian tadi. Limbah baudu, badadas inya mancari rukunya, diambil sabilah
lalu dihisapnya nang lain dikantunginya. Sambil sambahyang, Palui lipus-lipus
baruku.
= “ Uuuiiii.... ka’-ai, kanapa sambahyang sambil baruku. Kada bulih
pang.....!” bini Palui abut bakuriak malihat lakinya sambahyang lawan ruku
bacukingan di muntung.
Mandangar bininya tumbur managur, Palui bakaram sambahyang. Inya maucap
:
- “Anu ding-ai, ujar guru sambahyang wajib baruku, mun tatinggal ruku
sambahyangan kada sah. Makanya aku tadi baruku lawan ini mangantungi ruku
supaya sambahyangku sah,”
= “Astaghfirullah.......” bini Palui badzikir. “Kada kaya itu pang
ka’-ai, pian tasalah pangartian. Maksud tuan guru sambahyang wajib baruku
itu kadanya malihit lawan mahisap ruku pang, tapi baruku itu mambungkuk
sambilan puluh darajat sambil mambaca doa ruku. Itu dilakuakan limbah tuntung
mambaca ayat,” ujar bini Palui manjalasakan lawan lakinya.
- “Oooo... kaya itu kah. Maklum ding-ai, aku tadinya gin ragu-ragu
tagal supan batakun. Sualnya ikam sama tahu kalu, bubuhannya kalu aku batakun
jadi huhuluannya,” Palui manjawab.
+ “Makanya jar paribasa supan batakun sasat di jalan, ka’-ai,” ujar
bini Palui.
Tapi kesah ini bini Palui haja nang tahu, sualnya Palui bapasan banar
jangan dikesahakan ka siapa-siapa. “Supan banar aku ding-ai mun kadangaran
ulih bubuhannya,” ujar Palui.[sug/aan]
KAMUS SI-PALUI