Bibla
neper kohera: tekste dhe versione
Nga
Xh.Sallivan
Teksti
i Testamentit te Vjeter: Gjenden
shume vende ne te cilat teksti origjinal nuk eshte i sigurte dhe
edituesi ose perkthyesi duhet te
udhehiqet nga ajo qe eshte me teper e mundshme. Megjithate,
teksti hebre eshte me i rendesishem se sa ai grek meqenese editoret
greke paten shume liri ne perkthim.
Formimi
i Testamentit te Vjeter: Historia
se si kanuni (permbledhja e librave te njohur) i Testamentit te
Vjeter u formua eshte gjithashtu e veshtire te percaktohet per shkak
te mungeses se informacionit. Por ka mjaft informacion sa per te
treguar ate qe permbante Testamenti i Vjeter gjate periudhes
menjehere perpara Eres Kristiane. Dhe kjo vazhdon gjate drejt
percaktimit se cfare do te konsideroheshin si Shkrime te Shenjta
prej Jezusit dhe apostujve te tij.
Teksti
i Testamentit te Ri: Kur
i kthehemi tekstit te Testamentit te Ri, perballohemi me nje numer
te madh evidencash qe problemi qendron ne gjetjen e disa principeve
baze te editimit. Ne posedojme me mijera doreshkrime: nje kontrast i
dallueshem me doreshkrimet e pakte te autoreve klasike greke. Jo
vetem qe gjenden me mijera doreshkrime greke; por ka edhe shume
doreshkrime ne latinisht, sirianisht, egjiptianisht dhe gjuhe te
tjera. Ka edhe citate nga Testamenti i Ri ne shkrimet e prifterinjve
te hershem. Por keto evidenca duhen te perdoren me kujdes, meqenese
ato nuk shquhen te gjitha per saktesine e tyre.
Shkrimi
i Bibles:
Autoresia e librave te Testamentit te Vjeter tradicionalisht i
atribuohet udheheqesve te medhenj te se kaluares cifute, midis tyre
Moisiut, Samuelit, Davidit, Solomonit dhe profeteve te tjere.
Megjithate, dijetare moderne kane arritur ne perfundimin se shume
prej librave jane perpilime te vonshme te traditave te hershme.
Librat
e Testamentit te Ri jane shkruar gjate shekullit pas vdekjes se
Jezusit. Keto libra ndoshta jane shkruar ne gjuhen greke, megjithese
ka mundesi qe nje ose dy libra jane shkruar fillimisht ne aramaik
dhe me vone jane perkthyer ne greqisht. Tradicionalisht ato
konsiderohen te jene shkruar nga apostujt dhe dishepujt e Jezusit.
Disa dijetare vene ne pikepyetje autoresine apostulike te disa prej
ketyre librave.
Te
gjithe doreshkrimet origjinale te Testamentit te Vjeter kane humbur.
Ne kemi vetem disa kopje te koheve te fundit ne gjuhen hebreje dhe
disa versione te hershme. Tekstet ne hebraisht jane prodhim i
kopjuesve dhe shpesh here jane te ndryshuara.
27
librat e Testamentit te Ri jane nje zgjedhje prej shume shkrimeve te
hershme kristiane. Ato perfaqesojne perpjekjet e kishes kristiane
per te qartesuar shkrimet qe prezantojne me teper mesazhin kristian:
permbushja dhe rinovimi i premtimeve te Zotit ne personin e Jezu
Krishtit.
Keshilli
i Trent (1545-1563). Ky
keshill i kishes katolike romake perkufizon kanunin biblik, duke
vertetuar perfshirjen e librave biblike qe protestantet e quajne
Apokrifa dhe percaktoi rendesine e njejte te Bibles dhe tradites.
Bibla
Versione, perkthime dhe data
Perkthime:
-
Aramik (gjuha origjinale e folur nga Jezusi)
-
Hebraisht/Greqisht (te shkruara)
-
Latinisht- Vulgate (e perkthyer nga Xheromi, 400 AD)
Versione:
1384
Uiklif
1526
Tyndale
1535
Koverdale
1537
Mateu
1539
Bibla e Madhe
1568
Bibla e Gjeneves
1568
Bibla e peshkopit
1582
Reims, Testamenti i Ri
1609
Douai, Testamenti i Vjeter
1611
Versioni Mbretit Xhejms/
i autorizuar
1903
R.T. Uejmouth, Testamenti i Ri ne gjuhen moderne
1913
Xhejms Mofat, Nje Perkthim i Ri i Bibles
1917
Shkrimet e Shenjta
1927
E.T. Gudspid, Bibla e Plote : Nje perkthim amerikan
1944
Ronald Knoks, Bibla e Shenjte
1946
Versioni Standart
1950
Testamenti i Botes se Re
1955
H.J. Shonfild , Testamenti i Ri autentik
1958
J.B. filips, Testamenti i Ri ne Anglishten Moderne
1958
Bibla e zgjeruar
1959
Bibla e Shenjte; Versioni Bekerli ne anglishten moderne
1961
Bibla e anglishtes se re
1966
Bibla e Jeruzalemit
1966
Versioni me Anglishten e Sotme
1970
Bibla e Re Amerikane
1971
Bibla e re standarte amerikane
1971
Keneth Tejlor, Bibla e Gjalle
1973
Versioni i Ri nderkombetar