()

Nekredeble estas ke nenio estis tradukita de tiu cxi auxtoro, fama pro polemiko kontraux cxiu, verkisto de libroj kiel 'La malhela cxambro de Damoklo', 'Mi cxiam pravas' kaj 'CXiam sen dormo'. Lin oni konsideras unu el la plej gravaj, kune kun Reve kaj eble Mulisch, Nederlandaj verkistoj de post la dua mondmilito.

Do, mi rigardis en mia librosxranko kaj sercxis la plej maldikan verkon lian kiun mi havas, kaj ektradukis:

`Ek Bruncxjo, rapidu al la vilagxo por mi, cxar mi ne plu havas alumetojn.'
`Jes, panjo,' Bruncxjo Urso diras, `mi revenos plejeble baldaux.'

Tia ankaux mi estis.
Sed kiam mi farigxis sesjara kaj ekdevis iri al lernejo, mi kontaktigxis kun la masiva solidareco de la malsagxuloj, kaj tiu kontaktigxo farigxis kolizio.
Kial kolizio?
Eble mia manko estas ke mi deorigine ne havas antauxjugxojn, cxiam komence supozas ke oni ne mensogas al mi, ke oni ne diras sensencajxojn al mi, tiel ke nur kiam jam tro malfruas, mi ektimas kaj debaraktas min de trompinto aux imbecila giganta polipo.

Mia lernejo staris en la mezo de per brikoj pavimita interna placo, cxirkauxbarita de tabulbarilo odoracxanta kiel putranta ligno. Malantauxaj fasadoj de altaj apartementacxaroj cxirkauxis gxin de cxiuj flankoj. Je iliaj lignaj verandoj cxiam plenige pendigxis lavitajxoj. Tion oni fiksrigardis, kiam oni ne atentis en la klaso. La malseko ne povis eskapi, litkovriloj kaj vestoj sekigxis ecx ne en tagoj.
Angulo de la placo, lasita nepavimita, servis kiel sabloludejo kaj laux la barilo kusxis strio de nigra tero, kiu estis dividita en liliputajn gxardenetojn.
Du knaboj kune ricevis tian gxardeneton. La knabo kun kiu mi devis dividi mian gxardeneton havis krudajn rugxajn manojn kaj kvankam li versxajne estis samagxa kiel mi, li tamen estis kapon pli alta ol mi. Mi devas penegi por rememori kiel li nomigxis. Li estis la filo de leterportisto. Klein. Sed lia antauxnomo? Ah jes. Marinus.
El plataj skatoloj la instruistino distribuis malgrandajn plantojn, neforgesuminojn, kiujn ni povis planti en la gxardeneto. Kune kun Marinus Klein mi plantis tiujn sensignifajn plantetojn en tiu malpura gxardeneto. Kial kune kun Marinus Klein? Ne nur liaj manoj estis rugxaj kaj krudaj, li ankaux estis malsagxa. Tio cxi havis la avantagxon ke li obeis miajn ordonojn. Li estis la ununura kun kiu mi bone akordis, cxar li pretis obei min. CXar mi dresas neniun. Ne mi encerbigis al Marinus ke li estas malsagxa. Mia eraro, mia falilo, mia nepardonebla manko nome estas ke nature mi tute malhavas cxiun persvadopovon. Kiu ne, kiel Marinus Klein, deorigine scias ke li cxiam malpravas, tiu ne lasas sin esti persvadita de mi!
Vere estas bonsxanco ke neniam mi estis en pozicio en kiu mi respondecus por aliaj. Bonsxanco sed tamen eble ne hazardo. Povus esti simple sekvo de mia handikapo, de mia manko de persvadopovo.
Se ekzemple mi estus kapitano sur sxipo, kaj la sxipo ensxtormigxus, mi ordonus fermi la ferdekpordojn, kaj la unua stiristo dirus `Li babilus, tiu maljunulo! Lasu tiujn ferdekpordojn malfermaj.' Se ili ne estus malfermaj, li intence malfermigus ilin. Ni pereus kun viroj kaj varoj.
Nur la helpisto de la kuiristo kredus min, sed helpisto de kuiristo ne povas ordoni pri la ja aux ne fermado de la ferdekpordoj. Min kun tiu helpisto la turbulanta tornado trenegus de la ferdeko kaj gxi mergus nin en la turbulantan oceanon. Li krocxus sin al mi, je Dio, eble ecx estas fi-gejo. Li krius en mian orelon: `Vi pravis kapitano! Ankaux mi dum la tuta tempo pensis ke la ferdekpordoj estu fermotaj!'.
Kun mia pravo el la busxo de la helpisto de la kuiristo, mi alfundigxus. Kompreneble la stiristo lastmomente estus savita per helikoptero, tiaj aferoj cxiam okazas. Sendifekte alveninta sur la seka tero, li asertus ke lia kapitato ordonis malfermi la ferdekpordojn. Mi kusxas kun miaj pulmoj plenaj de sala akvo sur la fundo de la Pacifiko, ne mi kontrauxdiras. Mia nomo estos tre malhonore registrita en la navigada historio.

Sed mi ne farigxis kapitano, mi estis sepjara. Tiuagxe mi eble ja ankoraux deziris farigxi kapitano, sed cxiuokaze, ecx tiam mi ne kapablus trovi homepikon je kiu mi povus kalkuli.

Mi kun Marinus Klein staras sur la kvadratmetro de humo, kiu cxiam estas en la ombro de la altaj apartementacxaroj. Mi montras al Marinus kie li plantu la neforgesuminojn, alterne rugxajn kaj bluajn ekzemplerojn.

Kiam la sekva sceno okazis, mi versxajne forestis kelkajn momentojn, mi lasis Marinus-on sola en la gxardeneto, mi estis aliloke. Kie? En la necesejo? Bone, en la necesejo.
Je mia konsternigxo mi vidas, reveninte, ke Marinus nun okupigxas pri io pri kio mi diris neniun vorton! Li prenis sitelon da sablo el la sabloludejo. Li okupigxas pri sxutado de sablo dur la humon per sia sxovelilo.
`Hej, cxu vi frenezigxis, Marinus? CXu vi ne scias ke sablo estas malfekunda? CXu vi volas tiele mortigi la plantojn?
Li trankvile plusxutadas la blankan sablon sur la nigran humon. Kaj lia respondo konsistas el nur du vortoj:
`CXiu faras'.
Mi cxirkauxrigardas.
CXiuj ili prenis sablon el la sabloludejo, cxiuj jxetacxas sablon sur siajn gxardenetojn. La disdonitajn plantetojn jam delonge ili distretis. Ili konstruas fortikajxojn kaj kastelojn, kaj batas unu la alian sur la kapon per siaj sxoveliloj. Ili postkuras unu la alian, ili desxiris la florojn de la plantetoj kaj enigis tiujn en siajn harojn. Mi ekploras.
Mi tiom imagis al mi: gxardenojn plenajn de floroj cxirkaux la ludejo kiu cxiam kusxas en la ombro de la odoracxaj domoj. Ecx pli: hejme mi metis blankajn fazeolojn inter malsekajn vatojn por gxermi. Jam monatojn mi planadas planti unu terpomon, ne pli ol unu, en la gxardeneton kaj venontjare suprizi mian patrinon per sako da memkulturitaj terpomoj. Terpomoj de propra tero sur la tablo en senternivela domo, triaetagxa, tio neniam antauxe okazis. Eble tiam sxi ne povas preterlasi finfine suficxe ami min, eble tiam ili pardonos min ke mi kostas manplenojn da mono, kiel mi auxdas cxiutage.
Sed kiel tio povas sukcesi cxi tiel? Se stulta Marinus nur obeas min kiam ne cxiu agas same malsagxe kiel li?

Larmanta mi sonirigas cxe la fermita lerneja pordo. Estas jam longe post la kvara, sed la porda estas malfermata, la lernejestra evidentigxas ne jam hejmirinta. Mi timas tiun viron. En la centro lia kapo estas senhara, sed estas ankoraux kelkaj lanecaj bukloj super liaj oreloj, tiel ke tiuj aspektas kiel oreloj de besto. Kvadrateto da haroj sub lia nazo, impresigas ke li suprentrenis sian naztruon ecx pli malestime ol li vere faris. Li parolas per Groningena akcxento, kiu sonas moke ankaux kiam gxi ne tiel celigxas.
`CXu ploracxado?'
Mi klarigas al li tion kion faris Marinus. Miaj okuloj estas samaltaj kiel la ora horlogxo-cxeno sur lia vesxto. Li cxirkauxrigardas kaj vidas ke la knaboj cxiuj faras same. Li pravigas min, sed ne elektas mian flankon. Li diras: `Vi 'stas sagxa knabo, Kompreneble, Ricxardo, sablo 'stas malfekunda, ti'n vi bone memoris, sed ja ne cxiu faru ti'n ki'n vi deziras? La gxardenetoj ankaux estas por ludado. Kaj nun cxesu la ploracxad'n, cxar knabo knabo, ha ha, kiom malbel'n vizagx'n vi havas kiam vi tiel ploretadas.

Mi eliras la pordegon, volas hejmen. Mi logxas proksime de la lernejo. La Pieter-Langendijk-straton, preter la angulo, en la Unuan Helmers-straton.
CXiuj stratoj en la kvartalo en kiu mi edukigxis, estas nomitaj laux sesarangaj verkistoj. Per ne malpli ol tri stratoj la komunumestraro honoris Jan Frederis Helmers, kiun neniu ankoraux legas. En la unua el tiuj mi logxas.
Mia patrino plenigas la teujon per bolanta akvo el la kaldrono kaj demandas kial mi ploras. SXi resurforneligas la kaldronon kaj kun la teujo iras al la logxocxambro dum kiam mi rakontas.
Kvankam sxi mem estis instruistino kaj do bone scias ke plantoj ne volas kreski en sablo, sxi diras: `Ja neniam vi povas ludi kun aliaj infanoj.'

Mia pravo interesas neniun. La sola ilia zorgo estas ke mi bonkondute ludu kun aliaj infanoj.

Okazis tio cxi en majo aux junio, cxar matene, kiam mi vekigxas, mi auxdas kriantan viron en la strato, kiu malrapide preteriras kun pusxcxareto plena de fragoj.

La sekvan matenon mi iras pli frue lernejen ol kutime. Enlite mi bone pripensadis kaj konkludis ke multo saveblas de la gxardeneto. Kiam mi trapordigxas, estas ankoraux tiom frue, ke unuafoje mi estas sur la strato samtempe kun la vendisto kiu pusxas la longan pusxcxareton plenan de korbetoj kun fragoj. Li malrapide metadas siajn piedojn kaj suprenrigardas ambauxflanke. Lia voko tonas kiel tritona minora auxtomobilhupo. Poste ankaux mi bezonos pusxcxareton por hejmigi la fragojn el mia propra gxardeno.
En mia posxo mi havas malnovan stanan kuleron. Per tiu mi singarde sxovelos la sablon de la tero. Ne necesas tute elgxardenetigi. Preta fari ankaux ion laux placxo de Marinus Klein, mi skrapkolektos la sablon, mi konstruos vojetojn inter la nigraj bedoj en kiuj kreskos la fragoj, la faboj, la terpomo kaj la bluaj kaj rozkoloraj floretoj. CXu neforgesuminoj, aux estis lekantoj aux alia sentimentala specio? Padoj el sablo inter ili, jen la solvo.
Sed kion vidas mi, trapordegigxinte, sur la ludejo? Ne estis mi la sola, kiu ideis frue iri lernejen por ankoraux esti iomtempe en sia gxardeneto. Kiu forplukis cxiujn la floretojn en mia gxardeneto? Mi po unu rigardas la plantetojn kaj ne povas malkovri ankoraux ecx unu floreton. En la aliaj gxardenetoj la knaboj per sxoveliloj batas unu la kapon de la alia, jxetas sablon unu al la alia, fosas tiom profunde ke bruna akvacxo elfontas.
Malrapide mi iras preter la gxardena strio, kun miaj piedoj kvazauxtoroporantaj. En mia nuna memoro, estas tiel ke cxiuj infanoj turnis sian dorson al mi. Mi provas ne larmi, sed sukcesas. Tamen mi ne vere ploras, cxar miaj pensoj ne cxeestas mian aflikton, kiel dormiranto. En mia memoro estas (sed versxajne mi fikcias) kvazaux mi tiris la manikon de cxiu knabo, kvazaux mi demandis: `Ho, bonvolu komplezi diri al mi kial vi forplukis la floretojn de miaj plantoj?'
`Ne estis mi. Forfikigxu.'
`Ahx, do eble vi afablus al mi kompleze diri, cxu vi sxance vidis kiu ja faris?'
`Nenion mi vidis kaj forfurzu, lekacxanto!'
Mi bedauxras ke estas tiom multe da knaboj, alikaze mi arbitre elektus unu kaj akuzi lin pri la misago. Mi provus strangoli lin, memtrompante pensas mi, se nur mi scius kiu faris.
Tamen tiuepoke foje okazis ke mi luktis - ankoraux kapablante forgesi ke mi ne multe pli povas ol esti venkata.
Mi iras de unu al alia. En neniu el la gxardenetoj ankoraux floreto troveblas.
Kion mi sola tiom prilamentas?
Fine mi renkontas Marinus-on Klein.
`Kien malaperis la floretoj, Marinus?'
Marinus scias. Li propramane forplukis ilin. Tio estas pli bona por la plantoj, li diras, tiam baldaux venos novaj floretoj.
Kion li celas? Novaj floretoj? Plantoj je ne senpere ekhavas florojn? CXu mi atendu gxis venonta printempo? CXu li pensas ke tiom longe mi povas atendi?
Mi komencas klarigi al li ke floroj ne senpere kreskas el plantoj, ke unue estu burgxonoj, kaj tiel plu.
Aliaj knaboj cxirkauxkolektigxas.
Marinus Klein nun kontrauxdiras min. li ne ekscitigxas. Li tiom malvigle parolas kiom cxiam, estas io virta en lia rigardo, kio estas des pli konsterna, cxar trankvilo kaj malesto de vocxplilauxtigo ja estas signoj de la pravo.
Tio kion mi diras tute ne estas vera. Estas eble, li asertas, ke senpere reaperos floretoj el la tigoj kiujn li senflorigis. Malnecesas por tio burgxonoj. Li certas! Li demandis sian patron. Lia patro estas pli forta ol mia. Kaj lia patro laboras cxe la posxto. Lia patro scias tiajn aferojn. Tio estas grave, alikaze ne eblas labori cxe la posxto. Kaj krome, lia patro iam drasxadis mian patron.
Pli da knaboj cxirkauxvenis. Ili jam ekbruas kaj ekkrias antaux ol Marinus Klein finparolis. Nature mi tute ne plu povas rememori kion ili diris. Mi nur ankoraux scias ke ili estis KONTRAUX mi, ke ili cxiuj asertis mem esti vidintaj ke lia patro drasxadis mian - io kio tute neniel imageblas vera, kompreneble - ke ili trovis ke Marinus Klein scias pli pri plantoj ol mi. Mi malgranda agronomo ripetis mian lekcion pri la burgxonoj, la floroj. Ankoraux ecx nun mi tro malamas la reagon de ili pri miaj diroj por povi dramigi la scenon, ekz. rememori la nomojn de cxiuj el ili, aux se necese elpensi, fikcii vortojn kiujn ili versxajne uzis.
Tamen estas versxajne ke ne jam tiam mi malamis ilin. Mi timas,