TEYEMMÜM
Kast etmek, yönelmek manasına gelen teyemmüm, şeriat dilinde su
bulunmadığı veya bulunsa da kullanma gücü olmadığı zaman, temiz toprak cinsinden
bir şeyle hadesi (abdest almak veya gusl gerektiren hal) gidermek amacıyla yapılan
hareketleri dile getirir.
Teyemmüm kitap ve sünnet ile sabittir. Kur'an-ı Kerîm'de "Su
bulamazsanız temiz yere teyemmüm ediniz" (el-Maide, 5/6) ayeti su bulunmadığı
durumlarda teyemmümü öngörür. "Yer bana mescid ve temizleyici kılındı.
Binaenaleyh kime namaz vakti gelirse, namazını kılsın." (Ahmed b. Hanbel) hadisi
de yer cinsinden bir şeyle teyemmümün caiz olduğuna delalet eder. (Ahmed Davudoğlu.
Selamet Yolları, l, 154).
Teyemmüm, Hicretin beşinci yılında meşru kılındı. O sene Şaban
ayının ilk günlerinde, Huzaa kabilesinin bir oymağı olan Benî Mustalık gazasında
Hz. Peygamber ile bin kadar İslam askeri, susuz bir yerde gecelediler. Sabah namazını
kılmak için abdest alacak su bulamadılar. Sabaha yakın Mâide suresinin "Temiz
yere teyemmüm ediniz" mealindeki altıncı ayeti nazil oldu. Bu suretle, teyemmümle
namaz kılmalarına izin verildi, teyemmüm ederek sabah namazını kıldılar.
Teyemmümü Gerektiren Haller
1- Su, temizlenecek kimsenin bulunduğu yerden en az dört bin adım, yani üç kilometre
uzakta bulunursa,
2- Suyun kullanılması durumunda hastalanma, hastalığın artması veya uzaması gibi
tehlike mevcutsa,
3- Yakında bulunan suyu elde etme hususunda nefse, mala, ırz ve namusa tehlike gelme
hali varsa,
4- Elde bulunan su, abdest veya gusle yetmeyecekse,
5- Suyun kullanılması halinde kendisinin, arkadaşının veya hayvanının susuzluktan
helak olacağına kanaat getirilirse,
6- Kuyudan su çekmek için ip veya kova bulunmazsa,
7- Bulunan su ile abdest alındığı veya gusul edildiği takdirde bayram veya cenaze
namazlarını tamamen geçirme ihtimali varsa.
Teyemmüm nasıl yapılır?
1 -Besmele çekilip, temizlenmek için niyet edilir.
2- İki el, parmakları açık durumda, bir toprağa veya toprak cinsinden bir yere
vurulup ileri geri çekilir.
3- Eğer eller fazla tozlanmışsa, yan yana getirilerek hafifçe birbirine vurulur,
tozlar silkildikten sonra, bunlarla yüz mesh edilir.
4- Eller tekrar temiz bir yere vurulur, toz tutarlarsa yine silkilir, daha sonra sol elin
baş parmağı ayrılır diğer parmakların iç tarafıyla sağ elin dış tarafı parmak
uçlarından başlanarak dirseğe kadar meshedilir; sonra sağ elin baş parmağı
ayrılır, diğer parmakların iç tarafıyla sol elin dış taraf parmak uçlarından
başlanarak dirseğe kadar mesh edilir.
Teyemmümün farzları
Niyet ve elleri toprağa vurup yüzü ve kolları mesh etmek farzdır.
Teyemmümün sahih olmasının şartları
1 - Niyet. Eli toprağa vururken temizlenmeye ya da namaz tilavet secdesi ve cenaze
namazı gibi bir ibadete niyet etmek.
2- Teyemmümü gerektiren bir özürün bulunması.
3- Teyemmüm edilen maddenin temiz bir toprak ya da taş, kum, kerpiç gibi toprak
cinsinden bir şey olması.
4- Yüzü ve kolları kaplarcasına meshetmek.
5- Meshi elin hepsi veya çoğuyla yapmak.
6- Eli toprağa ya da toprak cinsinden bir şeye iki kere vurmak.
7- Teyemmüm edecek kimse kadın ise, abdest almaya ve gusul yapmaya engel olan hayız ve
nifas gibi bir hali bulunmaması.
8- Meshedilecek uzuvlarda meshe engel bir şey varsa, evvela onları gidermek.
Teyemmümün sünnetleri
1- Önce besmele çekmek.
2- Uzuvları sırayla meshetmek.
3- Mesih işlemini ara vermeden yapmak.
4- Elleri yere vurduktan sonra önce ileri, sonra geri hareket ettirmek.
5- Parmakları açık bulundurmak.
6- Eller yerden kaldırıldığında avuç içlerinde toz kalmışsa birbirine vurarak
silkelemek.
Teyemmümü bozan şeyler
1 - Abdesti bozan veya guslü gerektiren haller teyemmümü de bozar, hükümsüz
bırakır. Teyemmümü mubah kılan özrün ortadan kalkmasıyla da teyemmüm bozulur.
Mesela su bulunmadığından veya hastalıktan dolayı yapılmış olan bir teyemmüm, su
bulunduğu veya hastalık geçtiği anda bozulur.
2- Teyemmüm etmiş kimse, namaz içindeyken su bulursa, namazı bozulur. Abdest alıp
namazı yeniden kılması gerekir.
3- Bir özürden dolayı teyemmüm eden kimse, diğer bir özre tutulsa, birinci özrü
son bulmasıyla teyemmümü de son bulur. Diğer özrü için tekrar teyemmüm etmesi
gerekir.
Teyemmümle ilgili bazı meseleler
1- Bir kimsenin, suyu bulamadığından dolayı teyemmüm yapabilmesi için yerleşim
bölgesi dışında olması ve yerleşim yeri ile araşında en az 4000 adım (takriben 3
km)'lik bir mesafe bulunması gerekir.
2- Hastalıktan dolayı teyemmüm edecek kişi, suyun hastalığına zarar vereceğini ya
da tecrübesi ile ya da doktor tavsiyesi ile bilmelidir.
3- Bulunduğu yere üç kilometreden daha fazla yakında su bulunduğunu tahmin eden kişi
o istikamette üç dört yüz adım yürümeli ve suyu aramalıdır.
4 Bölgeyi bilen bir kimse varken, ona suyu sormadan teyemmüm edilemez. Eğer edilip
namaz kılınır, bilahare üç kilometreden daha kısa mesafede su bulunursa, namaz iade
edilir.
5- Kendisine su verileceği vaadedilen kişi hemen teyemmüm etmez, bekler.
6- Gusül yerine teyemmüm eden kişi, suyu bulamadan abdesti bozulursa sadece abdest
yerine teyemmümünü yeniler.
7- Abdest alamayacak derecede hasta veya güçsüz olan kişi, mali gücü müsaitse
kendisine abdest aldıracak birini tutar. Teyemmüm edemez.
8- Bir yere hapsedilip de abdest için su veya teyemmüm edecek bir madde bulamayan kimse
namazı terkeder, abdest veya teyemmüm imkanı bulunca kılar.
9- Abdest organlarının yarısı veya yarıdan fazlası yaralı olan kişi su olsa bile
abdest almaz, teyemmüm eder. Yara daha az yerinde ise sağlam yerleri yıkar yaralı
yerlere mesheder.
10- Namaz vakti girmeden teyemmüm edilebilir. Ancak, namazın kılınması müstehap
vakit çıkmadan su bulacağını ümid eden kişinin teyemmümü geciktirmesi iyidir.
11 - Bir teyemmüm ile birden fazla namaz kılınabilir.