Cenaze Namazı Kimlerin kılınır, kimlerin kılınmaz?
1 - Behce Fevtalarından: "İntihar eden kimse, yıkanır ve namazı kılınır" (H. Ec. 1/8).
Açıklama: Hanefi mezhebine göre, intihar eden kimse, yıkanır ve üzerine namaz kılınır. Ancak, İmam Ebû Yusuf'e göre, intihar hata yolu ile veya şiddetli bir ağrıdan dolayı yapılmış olmadıkça, o kimsenin üzerine namaz kılınmaz.
2 - Netice Fetvalarından: "Eşkiyalık yapan Müslüman bir kimse, çarpışma sırasında öldürülse, yıkamak ve üzerine namaz kılmak lazım olmaz."
Açıklama: Müslüman olduğu halde bazı suçları irtikap eden kimselerin namazının kılınmayacağı, o suçun büyüklüğünü halka anlatmak ve bu gibi davranışlara engel olmak düşüncesinden doğmaktadır. Yoksa o suçu işleyenin küfrüne hüküm verildiği için değildir.
3 - Feyziye Fetvalarından: "Müslüman bir erkeğin Nasranî olan karısı, hamile olduğu halde ölse, karnındaki Müslüman çocuk üzerine namaz kılınmaz" (H. Ec. 1/13).
Açıklama: Böyle bir kadın üzerine namaz kılınmayacağında icma vardır. Gömülmesine gelince, bazı ilim adamları, çocuğa tabi olarak, o kadın Müslümanların kabrine gömülür, demişlerdir. Bir kısım alimler de çocuk, anadan bir cüz olduğu için gayri müslimlerin mezarlığına gömülür, hükmünü vermişlerdir. İhtiyata uygun olan hüküm ise, o kadını müstakil bir yere (tek başına) gömmektir.
4 - Feyziye Fetvalarından: "Ölen bir kimse, yıkansa ve fakat namazı kılınmadan defnolunsa, bozulduğu zannolunmadıkça kabri üzerine namaz kılmakta beis yoktur" (H. Ec. 1/13). 
Açıklama: Ölen kimsenin bozulmadığına kuvvetli bir kanaat olursa, ona karşı dini bir vecibeyi ödemiş olmak için, kabri üstüne namaz kılınır. Yıkanmadan gömülmüş olsa bile hüküm böyledir.
5 - Soru: Bir insan ölünce ezan ve ikamet okunmadan cenaze namazı kılınıyor. Bunun sebebi nedir?
Cevap: Cenazenin ezan ve ikaameti, çocuğun ismi konduğu sırada, kulağına okunmuş olduğundan tekrar okunmaya lüzum kalmamaktadır.
6 - Soru: Bir hastahanede veya belediyede gasil imamı olarak görev yapan kişi, şüphelendiği veya bilmediği bir cenazenin namazını, nasıl niyyet ederek kıldırır?
Cevap: Şüphe üzerine hüküm kurulamaz. İslam'da asıl olan beraet-i zimmettir.
7 - Soru: cenaze namazında, cuma ve bayramda olduğu gibi, cemaat şart mıdır? Diğer bir ifade ile belirli miktarda cemaat bulunmadığı zaman meyyitin üzerine namaz kılınamaz mı?
Cevap: Cenaze namazında cemaat şart değildir. Bu sebeple imamdan başka bir kişi de olsa cemaat olunabilir. Hatta tek kişi bile cenaze namazı kılabilir.
8 - Soru: Cenaze namazında üçüncü tekbirden sonra okunan 'Allahümmağfirli hayyina ve meyyitina ve şahidina ve ğaibina ve zekerina ve ünsana ve sağirina ve kebîrina" demekteyiz. Bu duanın içindeki bir kelimeye aklım takılmaktadır. O da "Sağirîna" kelimesidir. Bu ifade ile küçük yaştaki çocuklar mı kasd olunuyor? Sabilerin günahı olmadığına göre onların mağfiretini ne ile izah edersiniz? 
Cevap: Buradaki "sağirina" kelimesine açıklık kazandırmak için "Minezzünûbî" kelimesini ilave edecek olursak ne mana kasd olunduğu açığa çıkar. "Günahlanmızdan küçük olanı da büyük olanı da yarlığayıver" denilmektedir.
9 - Soru: Bir kimse hac dönüşü getirilen işlemeli bir bezi vefat ettiği zaman (başına) bağlayabilir mi?
Cevap: Ölüye kefen dışında başka bir bez bağlamak lüzumsuz ve bid'at olur.
10 - Soru: Ailesinin zina yaptığını bildiği halde o kadını nikahı altında taşıyan kişinin cenaze namazı kılınır mı?
Cevap: Ancak küfür üzerine ölmüş bir kimsenin cenaze namazı kılınmaz. Diğer günahkarların cenazesi üzerine namaz kılınır. Ahiretteki sorumluluğu kendi üzerinedir.
11 - Soru: Zina yapan bir kişinin cenazesi yıkanır ve cenaze namazı kılınır mı? Onun namazını kılan imam ve cemaatin Allah (cc) katında bir sorumluluğu olur mu?
Cevap: Zinanın helal olduğunu iddia etmediği müddetçe namazı kılınır. Bu hususta ne imam ne de cemaat için bir sorumluluk mevzuu bahs değildir.
12 - Soru: Cenaze namazında 2. ve 3. tekbirlerinde eller kaldırılmıyor. Bazıları bu tekbirlerde başını yukarıya kaldırıp aşağıya indiriyorlar. Bu hareket caiz midir?
Cevap: Bu hareket, cahilce ve çirkin bir bid'attır. Yapılması asla caiz değildir.
13 - Soru: Cenaze namazında fazla kimse bulunmaması sebebiyle cemaat teşkiline imkan olmasa, bir kimse tek başına cenaze namazını kılabilir mi?
Cevap: Evet, kılabilir. Cemaatin bulunması sevap ve fazilet yönünden aranmaktadır, bir şart olduğu için değil. Kimse bulunmadığı zaman, bir kimsenin kılması ile bu farz yerine gelmiş olur.
14 - Soru: Ben Oburersel Ts. de bir yatak firmasında çalışıyorum. Burada 10-15 Türk varız. Bu firmada çalışanlardan bir Alman öldü. Almanlarla birlikte Türkler de para vererek çiçek aldılar. Mezara Türkler de gitti ve bazıları da onlar gibi siyah elbise (matem kisvesi) giydiler. Ben ve birkaç arkadaşım onlara dahil olmadık. Bu hususta en kısa zamanda cevabınızı bekliyorum. 
Cevap: Kabristana ağaç ve çiçek dikmek caizdir. Zira yeşilliği devam eden bir ağaç veya çiçekler Allah Teala'yı zikrederler. Toprağın altında medfun bulunan mü'min onların zikrinden faydalanır. Bu hususu açıklayan dinî beyanlar oldukça çoktur. Fakat kabre çelenk göndermenin İslamî esaslarla hiçbir ilgisi bulunmamaktadır. Bu Frenk adetidir. Kabre çiçek götürmek Hind Brehmenlerinin işidir. "Hind'li Kulübesi" diye dilimize çevrilmiş bulunan yazar Do Sen Piyer'in kitabında bu husus açıkça görülmektedir. Bir gayrimüslimin ölüsüne iştirak etmeye gelince, onu gömecek (kendilerinden) adam varken onlarla birlikte kabre gitmek ve cenaze merasimine katılmak asla doğru görülemez.
Bir Müslüman'ın, kendi dininden bir kimsenin vefatı halinde onun cenazesine iştirak etmesi farz-ı kifayedir. Gayrimüslimlerin ölüsüne iştirak ve ayine katılmak, onların dinlerince yapılan merasimi zararsız görmek gibi davranış olur. Bu hareket cehaletten doğmuyorsa cidden üzülecek bir durumdur. Siyah elbise giyerek matem tutmak, İslam dininde hiçbir ölü için caiz görülmemektedir.
15 - Abdürrahim Fetvalarından: "Cenaze namazında ihtiyata uygun olan, ayaktan pabuçlarını çıkarıp üzerine basmaktır" (H. Ec. 1/15). 
Açıklama: Yerin temiz olduğunda şüphe varsa, ayakkabılarını çıkarıp üzerine basmak lazımdır. Ancak, ayakkabının üzerinin de temiz olması şarttır.
16 - Abdürrahim Fetvalarından: "Ölmüş bulunan (ve hayatta iken) namazı terkeden bir kimsenin cenazesi üzerine namaz kılınır" (H. Ec. 1/15)
17 - Soru: Cenaze namazı kim tarafından emrolundu?
Cevap: Cenab-ı Hakk'ın "Ve salli aleyhim" emri ile Peygamber Efendimiz'in (sav) "Sallu ala küfli birrin ve tacirin: Her iyi ve tacir kimsenin (cenazesi) üzerine namaz kılınız" Hadis-i Şerifinin amir hükümleri ile farz kılınmıştır. (İbni Abidin, c. l, s. 811)
18 - Soru: Doğuştan akıllı olan bir insan, sonradan delirmiş olsa, başkasına zarar vermeden yaşayıp nihayet ölse, bunun cenazesi kılınır ve devri sürülür mü?
Cevap: Cenaze namazı kılınır. Devrinin yapılması, velisinin arzusuna bağlıdır. Yapmakta fayda var, zarar yoktur. Ancak, vasiyeti yoksa devir yapma mecburiyeti olmaz.
19 - Soru: Hiç namaz kıldığı ve oruç tuttuğu görülmeyen kimse öldüğünde cenaze namazı kılınır mı?
Cevap: Namaz ve orucun farz olduğunu inkara kalkışmamış ve bunları alaya almamış bir kimse ise, bunları terk ile fasık olursa da küfre nisbet edilemez. Bu takdirde namazının kılınması gerekir.
20 - Soru: Kadınlar cenaze namazı kılabilir mi?
Cevap: Evet, kılabilirler. Ö.N. Bilmen merhumun Büyük islam İlmihali'nin Namazla ilgili bölümünün 563 ve 565. maddelerim dikkatlice okuyunuz.
21 - Soru: Cenaze namazında ellerin salınması dördüncü tekbirden sonra mı yoksa selamdan sonra mı olacaktır?
Cevap: Dördüncü tekbirden sonra eller salınacak, onu takiben selam verilecektir.
22 - Soru: Bizim burada baraj var. Bir kadın, kendini bu baraja atarak intihar etti. Bu şekilde vefat eden kimsenin cenaze namazı kılınır mı? Müslüman mezarlığına gömülür mü?
Cevap: İntihar edenin namazını kılmak caizdir. Bu hüküm dikkate alınınca onun küfrüne hüküm verilemeyeceği ortaya çıkar. Bu neticeye varılınca, Müslüman kabrine gömüleceğini anlıyoruz. Fıkıh kitaplarında, bazı Hanefi müctehidlerince, intihar edenin namazının kılınmayacağına dair ictihad, onun küfrüne hükmedildiği için değil, intihara teşebbüs etmenin ne derece büyük bir günah olduğunu halkın gözüne göstermek ve bu davranıştan uzak tutmak fikrinden ileri gelmiştir.
23 - Soru: Cenazede "Bu şahsı nasıl bilirsiniz?" denildiği zaman ne demek gerekir?
Cevap: İyilikleri kötülüklerinden fazla ise "iyi biliriz" demelidir. Bunun aksi bir durum varsa kötülüğünü anmamak, "Allah taksiratını affetsin" demelidir. Ashab, Efendimiz (sav)'in huzurunda bulunurlarken oradan bir cenaze geçmişti. Ashab onun iyiliklerini dile getirmişler, Peygamberimiz (sav) "Vacib oldu" buyurmuş. Başka bir cenaze daha geçmiş, onun da kötülüklerini saymışlar. Efendimiz (sav) yine aynı ifadeyi kullanıp "Vacib oldu" demişler. Ashab neyin vacib olduğunu sorduklarında, iyilikleri bahsedilen cenazeye cennetin vacib olduğunu, kötülükleri söylenen mevtaya da cehennemin vacib olduğunu haber vermişler. (Buhari ve Müslim, Riyazü's-Sah-hin n.947)
24 - Soru: Namazda "Ve celle senaüke" okunmuyor da cenaze namazında niçin okunuyor?
Cevap: Cenazede dua matlup olduğu için, bu ilave, cenazenin haline daha layıktır. Bununla ilgili malumat için (Nimetü'l-İslam, Kitabü's-Salat, s. 179)'a bakınız.
25 - Soru: Buralarda cenaze namazını kılarken ayakkabıları çıkarıp da öyle kılıyorlar. Dinimizde böyle bir emir var mıdır?
Cevap: Namaz kılınacak yerin pis olması halinde, ayakkabıları çıkarıp üzerine basarak namaz kılmak gerekir. Yer temiz ise, ayakkabıları çıkarmak şartı yoktur. (Mecmua-i Cedide, s. 25)
26 - Soru: Kazada hayatını kaybedip hazırlanan iki cenazeye ayrı ayrı mı namaz kılınacak? Beraber kılınsa da olur mu?
Cevap: Ayrı ayrı kılınması efdadir. Hangi cenaze önce gelmiş ise onunki öne alınır. Bununla birlikte hepsinin üzerine bir namaz kılmak da caiz görülmüştür. Birden fazla cenaze bulunduğunda, imamın önüne erkek cenazesi konulur. Diğer cenazeler saf halinde, birinin ayak ucu, diğerinin baş ucuna gelecek şekilde konulur veya hepsinin göğüsleri, imamın göğüs hizasına gelecek şekilde imamın ön tarafına dizilir. Erkek cenazeler en öne, onu takiben erkek çocukların, onun ilerisine kadınlar, daha sonra da kız çocuklarının cenazeleri konulur. (Nimetü'l-İslam, s. 593-594)
27 - Soru: Cenaze namazı, iki defa kılınabilir mi? Cemaat yine iki defa kılabilir mi? Cenazenin vekillerinin (velilerinin olacak) iki oğlu var. Ayrı ayrı vekalet verse olur mu?
Cevap: Velinin müsaadesi olmadan cenazenin namazı kılınmış olsa, onun namazına katılamamış bulunan cenaze velisi, ister tek başına, isterse kendisi gibi cenaze namazını kılamamış kimselere imam olarak ikinci defa namaz kılabilir. Fakat varislerden başkası için bu caiz görülmemektedir. Cenaze velisi de namazı kıldıktan sonra, kendi derecesinde başka bir veli gelip, ayrı bir namaz kılamaz. Çünkü, namazı kılan velinin velayeti tamdır. (Nimetü'l-İslam, Kitabü's-Salat s. 591)
28 - Soru: Bazı hafta cuma namazını kılan, içki ve kumara devam eden ve sonunda da içkili olarak ölenin cenaze namazı kılınır mı?
Cevap: Bir kimsenin yüz halinden, biri Müslümanların haline, doksan dokuzu ise gayrimüslimin gidişatına benzese, o kimsenin Müslüman olduğuna hükmolunur. Yaptığı işin günahından sorumlu olması ayrı bir iş, onun Müslüman sayılması ayrı bir husustur. Bahsi geçen kimsenin cuma namazına gelişi, kendisinde İslami bir inancın bulunduğunun şahididir. Ehl-i sünnet kitaplarında, "Her iyi veya fasıkın cenazesi üzerine namaz kılınacağı" açıkça ifade edilmiş bulunmaktadır. Meselenin birbirinden ayrılan yönlerini iyi tayin etmelidir. Tek yönlü hüküm isabetli olmayabilir.
29 Soru: Musalla kabristanın içinde olursa orada cenaze namazı kılınır mı? Kabirde namaz kılmak mekruhtur diyorlar. Bu hususta ne dersiniz?
Cevap: Kabre karşı namaz kılmakta kerahet vardır. Bu sebeple, cenaze namazı kılınacak yerin kabristanın dışında olması veya o kısımda kabir bulunmaması lazımdır.
30 - Soru: Nuru'l-İzah kitabında gördüğümüze göre, anne ve babasını öldüren bir kişinin cenaze namazı kılınmaz deniyor. Ne dersiniz?
Cevap: Anne veya babasını haksız olarak kasten öldüren kimsenin namazı kılınmaz.
31 - Soru: Cenaze namazında Fatiha okunur mu, okunursa kaçıncı tekbirden sonra okunur?
Cevap: Cenaze namazı dua mahallidir. Üçüncü tekbirden sonra okunması gereken dua ezberinde olmayan bir kimse, başkaca ve münasip bir dua okuyarak, bu vazifeyi yerine getirir. Fatiha'yı da dua niyetine besmelesiz okur.
32 - Soru: Cenaze namazı kılarken, bilhassa köylerde, ayakkabılar pis oluyor. O pabuç ile namaz kılmak doğru mu?
Cevap: Pabucu ayağından çıkarıp üstüne basarak kılmalıdır. Böyle yapıldığı zaman, ayakkabının altının pis olması, namazın sıhhatine zarar vermez. Zira o kimse, pabucun temiz olan üst yüzüne basarak namaz kılmış olur.
33 - Abdürrahim Fetvalarından: "İmam, mahallesindeki bir cenazede hazır bulunmasa (ölen kimsenin) namazını velileri kıldırsa, imamın üzerine (cezai hüküm olarak) bir şey lazım gelmez. (H.Ec. c. 1/15)
Açıklama: Bir imamın, mahallesindeki bir cenazede hazır bulunmaması, bir ihmal olmakla birlikte cezai hüküm uygulanmasına mahal olacak cinsten bir iş değildir. Onun yaptığı işin doğru olup olmaması keyfiyeti ile cezanın uygulanmaması hususu birbirine karıştırılmamalıdır. Doğru değildir. Çünkü, mahallesi halkından bir şahıs vefat etmiş bulunmaktadır. Bir Müslüman olarak ve bilhassa vazifeli bir imam olarak, başkalarından önce onun cenaze namazında bulunması gerekirdi. Bu ihmalkarlığı alışkanlık haline getirmedikçe tecziye yolunun takip edilmeyeceği, fetvadan sarahatla anlaşılmış olmaktadır. Zira, cenazenin namazında bulunmasını engelleyen başkaca mazeretin bulunması da ihtimal dahilindedir.
34 - Soru: Cenazenin gömüldüğü sırada bazı kimselerin avucunun içine aldığı toprağa bir şeyler okuyup kabre attığını görüyoruz. Bu davranışın fıkıhta yeri var mıdır? Şayet bu, dini hükümlere uygun ise toprağa ne okunup atılması gerekmektedir?
Cevap: Evet, bu hareket fıkhi hükümlere uygun bulunmaktadır. Taha suresinin "Sizi o (toprak)dan yarattık", "Sizi oraya göndereceğiz", "Sizi bir kere daha oradan çıkaracağız" mealindeki ayeti okunmaktadır. Birinci avuçladığımız toprağa, birinci cümleyi okuyup baş tarafına atmalı, ikinci avuçla ikinci cümle, üçüncüde üçüncü cümle okunmalıdır.
35 - Soru: Cenaze namazını kılacağımız ölü başka bir memlekette otursa onun üzerine gıyabi namaz kılabilir miyiz? Olmaz diye hüküm verilmesi halinde bizzat Peygamber (sav) Efendimiz'in Necaşi'nin cenaze namazını gıyabi olarak kıldırmasını nasıl izah edersiniz? 
Cevap: Cenazenin, namaz kılacak cemaatin huzurunda bulunması şarttır. Malikilere göre de böyledir. Fakat Şafilere göre, gaib üzerine de namaz kılınabilir. Çünkü, Peygamber Efendimiz (sav), Necaşi'nin namazını gıyabi olarak kılmıştır.
36 - Behce Fetvalarından: "Bir köy halkı, ezan okumayı ve cemaatle namaz kılmayı terk etseler, cebir olunurlar" (H.Ec. 1/10) 
Açıklama: Ezan ve cemaatle namaz, İslam şearindedir. Bu sebeple kasten terkedenlere cebir kullanılabilir.
37 - İbni Nuceym Fetvalarından: "Uzuvları belirmiş halde (ölü olarak) düşen çocuk üzerine namaz kılmak lazım olmaz" (H.Ec. 1/10)
38 - Soru: Musalla kabristanın içinde olursa orada cenaze namazı kılınır mı?
Cevap: Cenaze namazı, kabristanın dışında eda edilmelidir. Zira kabre karşı namaz kılmakta kerahet vardır. Ancak, kabristanın bir köşesinde ve kabir bulunmayan bir yerde namaz kılmak için ayrılmış bir yer varsa o takdirde bir mahzur yoktur.
39 - Soru: Ölen sabi bir çocuğun kaç yaşına kadar namazı kılınmaz? Bu çocuk için salâ verilip verilmemesinde bir beis var mıdır?
Cevap: Ölen çocuk, kaç aylık olursa olsun, namazının kılınması gerekir. Salâ vermek, Müslümanları vefat eden din kardeşinin ölümünden haberdar etmek içindir.
40 - Soru: Müslüman bir kadın fahişelik yaparsa bu kadının cenaze namazı kılınır mı?
Cevap: Madem ki Müslümandır, cenaze namazı kılınır. Günahının sorumluluğunu ahirette kendisi çekecektir. Asiliğine bakarak küfrüne hükmetmek doğru değildir.
41 - Soru: Bir kadın fahişelik yapıp sonra tevbe etse öldüğünde cenaze namazı kılınır mı?
Cevap: Evet kılınır.