Vrolijke drukte op het strand van Zandvoort in 1947. Op de achtergrond een Duitse bunker; overblijfsel van de Duitse Atlantikwall uit de Tweede Wereldoorlog. (Foto GPD)

Harry Geurts bracht in zomer van 1976 water naar stervende bomen in Nijmegen

KNMI schrijft 1947 met uitroeptekens

Door ANDRÉ HORLINGS

(19 juli 1999) ,,De zomer van de eeuw? Dat was die van 1947.'' Harry Geurts, voorlichter van het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI), hoeft daar geen seconde over na te denken. In alle handboeken komt het jaartal met uitroeptekens voor. ,,De zomer begon al op 8 mei en duurde vrijwel zonder onderbreking voort tot 21 september. Vijf hittegolven volgden elkaar op. Het ene record na het andere sneuvelde. De natuur liet zien waartoe ons klimaat in staat is, ook al omdat de zomer vooraf werd gegaan door ÀeÀen van de strengste winters van de eeuw.''

In Maastricht kwam de temperatur al in mei tien dagen achtereen boven de 25 graden uit. ,,De laatste dag van die maand was de eerste van een lange reeks tropische dagen, boven de 30 graden. De hitte ging in juni door en na een kleine dip volgde een hittegolf waarbij op 27 juni in de Limburgse hoofdstad zelfs 38,4 graden werd gemeten; nog maar net 0,2 graden onder het allerhoogste temperatuur ooit van 23 augustus 1944 in Warnsveld. Op 29 juli, in de 'warmste nacht van de eeuw', werd het er niet koeler dan 26 graden! Uiteindelijk werd in juni, juli en augustus samen gemiddeld 18,7 graden bereikt; een evenaring van het record van 1826. De zon scheen 840,3 uur. Er waren dat jaar 64 zomerse en 18 tropische dagen. Maar tijdens forse onweersbuien viel wel veel regen. De Bilt registreerde in de drie zomermaanden 174 mm. Dat is niet extreem, maar zeker niet droog.''

Water voor de bomen

Geurts zal persoonlijk de zomer van 1976 nooit vergeten. ,,Ik was toen 24 jaar en student in Nijmegen. Ik deed vakantiewerk bij de Plantsoenendienst. Het was toen ook een hete zomer, langdurig en extreem droog. Er viel zo weinig neerslag dat veel bomen het loodje dreigden te leggen. We kregen toen ander werk: met een grote auto moesten we de hele stad door om water te brengen naar bomen die op sterven na dood waren. Op een dag zagen we in het noorden dikke rookwolken. Het bleek dat in Terlet bij Arnhem een bosbrand woedde.''
De zomer van 1976, met gemiddeld 18,4 graden en 814 uur zon, heeft een duidelijke tweede plaats gekregen in de 'zomer top-10' van het KNMI. Alleen wat de neerslag betreft is hij met 113 mm naar de vijfde plaats verwezen. De allerdroogste zomer was die van 1921 (85 mm). Opmerkelijk in de hitte-top-10 zijn vier zomers uit de jaren '90: 1995 (3e plaats), 1997 (5e), 1994 (6e) en 1992 (7e). De koudste en somberste zomer was die van 1907 (14,3 graden, 379 uren zon); de natste 1966 (411 mm neerslag). Nog een heel verschil met de nummers twee: 14,4 graden en 421 uren zon in 1988 en 386 mm regen in 1912.

Broeikaseffect?

Sinds 1992 vielen alleen 1993, 1996 en 1998 wat tegen, maar de teleurstellende zomer van vorig jaar in Nederland werd ruimschoots gecompenseerd door extreme hitte in Zuid-Europa, met een nooit eerder geregistreerde 45,3 graden op het Italiaanse Sicilië. Aan de andere kant van de oceaan smolt het ijs in de Hudson Baai in Canada twee maanden eerder dan normaal en in de Amerikaanse staat Texas was het in augustus 29 dagen achtereen warmer dan 38 graden; overigens aanzienlijk korter dan in 1980, toen een record van 42 dagen werd gemeten. Mondiaal gezien was 1998 in elk geval het allerwarmste jaar in de (geregistreerde) historie.
De opeenvolging van zoveel warme jaren achtereen is volgens Geurts heel uitzonderlijk. Onderzoekers schrijven de oorzaak toe aan het het versterkte broeikaseffect en verwachten dat de komende decennia gemiddeld een warmer klimaat gaan opleveren. ,,Dat betekent echter niet dat we dan alleen maar warme zomers en zachte winters krijgen'', voegt hij daar aan toe. ,,Het weer gaat niet uit van gemiddelden. De grillige afwisseling van warme en koude periodes uit het verleden gaat ook in de toekomst door. De warme zomers van de afgelopen jaren passen in dat beeld en de Elfstedentocht zal zeker niet voor altijd naar het museum verhuizen. Ook in het grijze verleden, toen van een broeikaseffect nog geen sprake was, waren er grillige klimaatwisselingen.''
Uit historische gegevens blijkt dat er met name in de twaalfde en dertiende eeuw veel warme zomers voorkwamen. ,,De jaren 1176-1200 en 1226-1250 waren de warmste in duizend jaar. De periode, die tot ver in de veertiende eeuw duurde, wordt aangeduid als het 'Klimaat Optimum'. De heetste zomer ooit was waarschijnlijk die van 1540, het 'Grote Zonnejaar'. Toen was het zeven maanden achtereen zonovergoten, aanhoudend heet en droog. Er was groot gebrek aan water en brood en veel mensen stierven door besmet water, hartaanvallen en zonnesteken. Sommige landgenoten besloten zelfs wijn aan te bouwen, maar dat bleek al te optimistisch.''

Zomer top "tien" volgens het KNMI in De Bilt

temperatuur (°C) zonneschijn (uren)neerslag (mm)
warmste koudstezonnigste somberstedroogste natste
1194718,7 190714,31947 8401907379 1921851966 4111
2197618,4 195614,41976 8141988421 1983881912 3862
3198318,2 191614,61959 7971987424 19591041930 3593
4199518,2 196214,71911 7381956429 19491101965 3584
5199418,0 190914,81975 7361977432 19761131917 3555
6199718,0 191314,81995 7251980444 19841331998 3326
7199217,8 191914,81983 7081954452 19891341954 3287
8191117,6 196514,81949 7041909470 19951341987 3258
9197517,6 190315,11934 7001981472 19551351927 3229
10198217,6 1922
1954		15,1 1904
1973		6991903 4731911
1937		144 195631610
Copyright © KNMI

 De zomer-top-10 van de eeuw.

© André Horlings (WUGO)

Terug naar Dutch Courage's Publicaties

Dutch Courage's Sites:
Live!: WORLD WEBCAM MONITOR Hundreds of webcams LIVE!
International: Index | Reference | 'Stop de persen' | History | Life | World | Year 2000 | Predictions | Internet
Nederlands: Nederland | Publicaties | Arnhem Spookstad (Boek)
Weblog: Dutch Courage's Curiousities
Special: Splashdown of MIR | Eclips '99

Zoek naar méér bij DUTCHCOURAGE:
PicoSearch


visitors (Statistics since June 2000) | horlings@chello.nl

View My Guestbook Sign My Guestbook
(Please tell from what site you came)
See who's visiting this page. View Page Stats
See who's visiting this page.

DUTCH COURAGE IS A OF

See GeoCities | Build your OWN website