Wie thuis een internet-aansluiting wil heeft een ruime keuze aan providers. De
gratis aanbieders buitelen over elkaar heen en de betaalde diensten hebben
fors het mes gezet in hun tarieven. Behalve XS4ALL, de derde provider van
Nederland. Een aansluiting kost er dertig gulden per maand en dat blijft zo.
,,Wij garanderen snelle verbindingen. Hun gegevens zijn bij ons veilig.
Kwaliteit heeft zijn prijs.''
XS4ALL zwicht niet voor 'gratis' concurrentie
'Op internet heeft kwaliteit zijn prijs'
Door ANDRÉ HORLINGS
(november 1999) ,,Wij leveren kwaliteit en kwaliteit kost geld. Ons uitgangspunt blijft
onveranderd: heel goed internet leveren, altijd zorgen voor overcapaciteit en
werken met een getalenteerde technische staf. We investeren een groot deel van
de abonnementsgelden in de inkoop van dure internationale bandbreedte,
waardoor de snelheid hoog blijft en de klanten telefoontikken besparen.''
XS4ALL, in 1993 de eerste Nederlandse particuliere internetleverancier en
met 75.000 klanten en 100 personeelsleden zowel in de particuliere sector als
op de zakelijke markt de derde provider van Nederland, toont zich niet onder
de indruk van het gratis internetgeweld dat over Nederland raast. "Gratis
bestaat niet. Het geld moet hoe dan ook verdiend worden'', zegt woordvoerster
Sjoera Nas. "Gratis providers bekostigen hun activiteiten voor een belangrijk
deel met reclame. Ze kunnen advertenties op websites plaatsen, met een
griezelige nauwkeurigheid het surfgedrag van hun klanten volgen en hun
persoonlijke gegevens doorverkopen. Hun uitgaven kunnen worden beperkt door te
bezuinigen op de inkoop van internationale bandbreedte, wat ten koste gaat van
de snelheid. Het raadplegen van de helpdesk kost al gauw een gulden per
minuut. Het staat haaks op onze doelstellingen. XS4ALL is een
kwaliteitsprovider die hoge snelheid biedt en haar klanten beschermt tegen
ongewenste reclame. Onze service is technisch zeer betrouwbaar, met een sterk
gevoel voor veiligheid. We hebben nooit astronomische winsten gemaakt, dus we
kunnen onze abonnementsprijs niet verlagen."
Access for All
XS4ALL had altijd al een tegendraadse reputatie. Eind jaren '80 bestond wat
toen internet heette uit een digitaal netwerk van universiteiten en bedrijven,
waar particulieren geen toegang hadden. Een groep 'techno-anarchisten' rond
pionier Rob Gonggrijp maakte er een sport van om de kwetsbare
veiligheidsvoorzieningen te omzeilen en zich op een wekelijkse 'hackers party'
in te breken in de systemen; niet om ook maar iets met de zo toegankelijke
informatie te doen, maar om aan te tonen dat het kón. Internet was er niet
alleen voor het bedrijfsleven, vonden ze. Iederéén moest toegang krijgen:
access for all. Dat werd gerealiseerd toen in 1993 bandbreedte werd gekocht
voor een opgepepte 486-IBM-kloon en zestien telefoonlijnen. NLnet, toen dé
internet-provider voor het bedrijfsleven, dat overigens voor toegang tot de
digitale snelweg nog lang niet stond te trappelen van ongeduld, had één
zakelijke voorwaarde gesteld: binnen een maand moesten er 500 klanten zijn.
Het lukte in een dag, dankzij een verhaal van Francisco van Jole in De
Volkskrant, die zijn reputatie als internet-journalist toen nog moest
vestigen. "Hij wist weinig van computers en maakte daar ook geen geheim van.
Maar als het verhaal door een vakman was geschreven had waarschijnlijk niemand
het gelezen'', aldus een terugblik op het eerste lustrum vorig jaar.
=center>
Tijdens de eerste jaren had XS4ALL vooral als bijnaam 'tuut, tuut, tuut',
omdat de modems continu bezet waren. Na het overwinnen van de technische
problemen waren het vooral juridische kwesties die de aandacht trokken. "Ons
maatschappelijke gezicht is uniek", stelt Sjoera Nas vast. "XS4ALL hecht enorm
aan veiligheid, privacy en vrijheid van meningsuiting. Vanuit hun
hackers-achtergrond gebruiken onze technici hun kennnis om de systemen te
perfectioneren. Onze klanten worden niet lastig gevallen met ongevraagde
reclame of advertenties op hun websites. We weten niet wat er op hun pagina's
staat en willen dat ook niet weten; we kennen zelfs hun wachtwoorden niet."
Verzoeken van politie of justitie om de inhoud van sites live af te kunnen
tappen, om bijvoorbeeld handelaars in kinderporno op heterdaad te kunnen
betrappen, worden door XS4ALL consequent geweigerd. "Zo lang
opsporingsverzoeken van politie en justitie geen wettelijke basis hebben
weigeren we medewerking. Het gaat ons niet om de eventuele inhoud. Die vinden
we net zo verderfelijk als iedereen. Niet voor niets stonden we mede aan de
wieg van het Meldpunt Kinderporno. En afbeeldingen in nieuwsgroepen over het
onderwerp worden door ons geblokkeerd, omdat je wéét wat daar eventueel te
verwachten is. Maar we vinden dat een provider niet op de stoel van politie of
justitie mag gaan zitten. Wanneer de overheid maatregelen wenselijk vindt
dient zij voor wetgeving te zorgen. Tot nu toe zijn we daarmee door de rechter
in het gelijk gesteld."
Strijd tegen censuur
Eén van de meest geruchtmakende affaires was het beslag dat de Scientology
Church in 1995 liet leggen op de apparatuur van de provider, omdat een klant
Scientology-documenten op zijn site plaatste en daarmee het auteursrecht zou
hebben overtreden. De klant verwijderde de informatie, maar intussen hadden
honderd anderen ze op eigen pagina's overgenomen. Een reeks processen volgde,
met schrijfster Karin Spaink in de hoofdrol, die de documenten op haar
XS4ALL-site had gebruikt voor kritische beschouwingen over de Amerikaanse
sekte, en als inzet de verantwoordelijkheid van de provider voor het materiaal
dat door hun klanten wordt verspreid. Tot nu toe werden alle eisen afgewezen,
het laatst op 9 juni, maar Scientology weet van geen ophouden.
In 1996 werden alle XS4ALL-sites in één keer voor de meeste Duitsers
ontoegankelijk gemaakt als gevolg van een blokkade van Duitse
internetproviders. Aanleiding was het feit dat de inhoud van het in Duitsland
(maar niet in Nederland) verboden links-radicale blad Radikal bij een
XS4ALL-klant te lezen was. De provider weigerde censuur toe te passen en
verwees de Duitsers naar de rechtbank. Enkele weken later hieven de Duitsers
de boycot op, omdat die zinloos was geworden. "De blokkade werd omzeild door
de IP-adressen te veranderen; de 'toegangscode' van onze computers", geniet
Sjoera Nas nog altijd na. "Daardoor was XS4ALL weer gewoon via internet
toegankelijk. Bovendien was de inhoud van Radikal intussen op zeker vijftig
sites overgenomen, waarmee werd aangetoond dat met de komst van internet
censuur zinloos is geworden."
De strijd tegen censuur vond ook gestalte in actieve steun van XS4ALL aan de
oppositie in Joegoslavië. "Als gevolg van de censuur in Joegoslavië is het
internet er een belangrijke nieuwsbron.", zegt Sjoera Nas. "De zittingen van
het Joegoslavië-tribunaal zijn zo in beeld en geluid live te volgen. De
uitzendingen van Radio B92 in Belgrado werden via internet voortgezet nadat de
zender tijdens de studentenprotesten tegen president Milosevic in 1996 en bij
het begin van de NAVO-bombardementen afgelopen maart door de Joegoslavische
autoriteiten uit de lucht werd gehaald. Intussen ging B92 echter in
staatshanden over en is het personeel vertrokken. We proberen nu een
satellietverbinding te regelen."
Techniek
Hoewel XS4ALL intussen een 'gewoon' bedrijf is geworden, en vorig jaar zelfs
formeel werd overgenomen door KPN, bepaalt de pioniersgeest er nog altijd de
sfeer. De inrichting is eenvoudig; in e pauze smeren de medewerkers hun eigen
boterhammen, gelikt reclamemateriaal ontbreekt. "De inrichting is IKEA; ons
personeel is ons kapitaal. Zij bezitten de kennis waardoor we kunnen
voortbestaan. Hoewel we pas sinds vorig jaar marktconform betalen werken velen
hier al vijf à zes jaar, vanuit een bepaalde gedrevenheid, terwijl ze vaak
elders terecht zouden kunnen voor veel meer geld. Het geld dat we verdienen
wordt wordt geïnvesteerd in techniek. We danken ons succes aan
mond-tot-mondreclame van een grotendeels tevreden klantenkring."
KPN heeft het onafhankelijk opereren van XS4ALLvoor drie jaar gegarandeerd.
"Twee jaar geleden beseften we dat de markt in een stroomversnelling raakte",
vertelt Sjoera Nas. "De technische ontwikkelingen versnelden zich; de markt
werd steeds internationaler. Om te kunnen overleven zochten we een
overnamekandidaat; geen geldschieter maar een technische partner. KPN bleek
een partij die ons begreep en bovendien alles wist van toekomstige technieken
als ADSL en satellietcommunicatie. Onze identiteit zou zeker drie jaar niet
worden aangetast." Op een dag komt daar dus wél een eind aan. "Dat is waar,
maar drie jaar is in deze sector héél lang; we bestonden nog maar vijf jaar.
In elk geval blijven we actief met het hele scala aan toekomstige
mogelijkheden: ADSL, breedband, kabel; alles wat mogelijk is en wordt. Zo
hopen we dat toekomstige telecom-wetgeving een eind maakt aan het
'alleenrecht' van kabelmaatschappijen op het exploiteren van internet via de
kabel. Net zoals in telefonie al het geval is zou het bezit van de
infrastructuur niet beslissend mogen zijn voor de dienstverlening. Eneco is
Rotterdam heeft dat begrepen en laat op zijn kabel al twee providers toe, elk
met hun individuele kwaliteiten en verschillen. Wij zijn ook in gesprek."
De werkzaamheden breiden uit. Naast het kantoor in Diemen heeft XS4ALL al een
nieuw pand in aanbouw. Eind volgend jaar is het klaar.