สาระความรู้ทางการแพทย์ เพื่อประชาชน อ่านได้ที่นี่

ไขมันในเลือดสูง (hyperlipidemia) เป็นโรคที่พบบ่อยขึ้นในเมืองไทย ที่มีการดำเนินชีวิตแบบเมือง คล้ายประเทศตะวันตกมากขึ้นเรื่อย ๆ และมีความสัมพันธ์กับโรคกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด จนเป็นที่วิตกของคนทั่วไป

ไขมันในเลือดที่มีความสำคัญทางการแพทย์แบ่งได้เป็น 2 ชนิด ได้แก่ คอเลสเตอรอล (cholesterol) และไตรกลีเซอไรด์ (triglycerides) ซึ่งจะอยู่ในรูปของโครงสร้างพิเศษที่ขนถ่ายไขมันทั้งสองตัว จากที่หนึ่งไปอีกที่หนึ่ง เรียกว่า ไลโปโปรตีน (lipoprotein) มี 4 ชนิด ได้แก่ chylomicron, LDL, HDL และ IDL

จากการศึกษาในประชากร สหรัฐอเมริกา ที่เมือง Framingham พบว่าภาวะไขมันในเลือดสูงที่เป็น คอเลสเตอรอลในเลือดสูง มีความสัมพันธ์กับการเกิดโรคหลอดเลือดเลี้ยงหัวใจตีบ หรือกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด ส่วนไตรกลีเซอไรด์ในเลือดสูง ปัจจุบันพบมีความสัมพันธ์บ้าง แต่ยังไม่เด่นชัดนัก

สำหรับวันนี้ เราจะมาอธิบายเกี่ยวกับ คอเลสเตอรอล และภาวะคอเลสเตอรอลในเลือดสูง

คอเลสเตอรอล (Cholesterol) เป็นไขมันที่มีความสำคัญ เป็นสารต้นกำเนิดของฮอร์โมนหลายชนิด และกรดน้ำดี จึงถึงว่าคอเลสเตอรอลเป็นสิ่งจำเป็นที่ร่างกายขาดไม่ได้ แต่ระดับคอเลสเตอรอลในเลือดที่สูงกว่าปกติ ทำให้เกิดภาวะหลอดเลือดแดงแข็งและตีบแคบ ซึ่งเป็นสาเหตุของกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด

ระดับคอเลสเตอรอลที่ตรวจ ภายหลังอดอาหารอย่างน้อย 12 ชม. และมีค่าเกินกว่า 200 มก./ดล. จัดว่าอยู่ในระดับที่สูงกว่าปกติ

เมื่อมาดูส่วนประกอบละเอียดของคอเลสเตอรอล พบว่า คอเลสเตอรอลที่อยู่ในรูป LDL มีความสัมพันธ์โดยตรงต่อการเกิดภาวะหลอดเลือดแดงแข็ง ส่วน HDL นั้นกลับช่วยลดหรือป้องกันการเกิดภาวะนี้ได้ ในปัจจุบันผู้ที่ตรวจหาระดับคอเลสเตอรอลโดยวิธีมาตรฐานแล้ว พบว่าระดับคอเลสเตอรอลมากกว่า 200 มก./ดล. จึงแนะนำให้ตรวจหาค่า LDL ในเลือดด้วย โดยคำนวณจากระดับคอเลสเตอรอล, ไตรกลีเซอไรด์ และ HDL

การศึกษาในกลุ่มประชากร และการศึกษาการดำเนินโรคของเส้นเลือดหัวใจตีบ พบปัจจัยเสี่ยง ที่สนับสนุนให้เกิดภาวะนี้ได้ง่าย ได้แก่

• ผู้ชายที่อายุเกิน 45 ปี หรือผู้หญิงที่อายุเกิน 55 ปี
• มีประวัติการเกิดโรคนี้ในครอบครัว
• การสูบบุหรี่
• เบาหวาน
• ความดันเลือดสูง
• ระดับของ LDL ในเลือดที่มากกว่า 160 มก./ดล.
• ระดับของ HDL ในเลือดที่น้อยกว่า 35 มก./ดล.

ส่วนปัจจัยที่ป้องกันหรือลดการเกิดภาวะนี้ ได้แก่ ระดับของ HDL ในเลือดที่มากกว่า 60 มก./ดล.

ผู้ที่ไขมันในเลือดสูง โดยเฉพาะที่เจาะเลือดพบว่าค่า LDL สูงกว่า 160 มก./ดล. ควรปฏิบัติตัวดังนี้

• พยายามรักษาหรือหลีกเลี่ยงปัจจัยเสี่ยงของการเกิดเส้นเลือดหัวใจตีบ เช่น ควบคุมความดันเลือดให้ดี, รักษาระดับน้ำตาลมิให้สูงเกินไป, งดบุหรี่ เป็นต้น
• พยายามลดไขมันในอาหารให้น้อยลง เหลือประมาณไม่เกินร้อยละ 20 ของพลังงานที่ได้รับต่อวัน และควรเป็นไขมันไม่อิ่มตัว (ไขมันจากพืช) มากกว่าไขมันสัตว์
• เลี่ยงอาหารที่คอเลสเตอรอลสูง ได้แก่ ไข่แดง, ไข่นกกระทา, เครื่องในสัตว์ เป็นต้น
• รับประทานอาหารที่มีเส้นใยมาก เนื่องจากจะช่วยขัดขวางการย่อยและดูดซึมไขมัน มิให้เข้าสู่ร่างกาย
• ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ เพื่อช่วยเผาผลาญไขมันส่วนเกิน และร่างกายนำไขมันจากเลือดไปใช้ได้ดีขึ้น

สำหรับผู้ที่ควบคุมอาหารและปฏิบัติตามดังข้างต้น และพบว่าระดับ LDL ในเลือดไม่ลดลงภายในเวลา 3-6 เดือน มีความจำเป็นต้องได้รับยาลดไขมัน โดยระดับ LDL ที่ควรได้รับการรักษาจะมากหรือน้อย ขึ้นกับว่าผู้นั้นมีปัจจัยเสี่ยงมากน้อยเพียงใด โดยยึดหลักว่า

• ผู้ที่ไม่มีปัจจัยเสี่ยงข้ออื่น หรือมีแต่ไม่เกิน 2 ข้อ จะเริ่มรักษาเมื่อระดับ LDL เกิน 160 มก./ดล.
• ผู้ที่มีปัจจัยเสี่ยง มากกว่า 2 ข้อ ควรเริ่มรักษาเมื่อระดับ LDL เกิน 130 มก./ดล.
• ผู้ที่มีโรคกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด จากเส้นเลือดหัวใจตีบอยู่แล้ว ควรเริ่มรักษาเมื่อระดับ LDL เกิน 100 มก./ดล.
• อนึ่ง ผู้ที่มีระดับ HDL เกินกว่า 60 มก./ดล. สามารถหักปัจจัยเสี่ยงออกได้ 1 ข้อ

ทั้งนี้ ควรได้ปฏิบัติตัวอย่างดีไปอย่างน้อย 3-6 เดือน และพบว่าระดับ LDL ลดลงไม่เป็นที่น่าพอใจ จึงเริ่มรับประทานยาได้ การรับประทานยาลดไขมัน อาจมีผลข้างเคียงที่รุนแรงได้ แม้จะพบไม่บ่อย จึงจำเป็นต้องได้รับการดูแลจากแพทย์เสมอ

หวังว่าคงได้รับความกระจ่าง เกี่ยวกับไขมันในเลือดสูง   โรคฮิต อีกโรคหนึ่ง ในขณะนี้

<a href="http://www.biogate.com/100mag">
<img src="http://www.oocities.org/CollegePark/Union/4033/banner.gif" border=0 width=480 height=60></a>

Copyright 1997-8. Siriraj 100. All right reserved.