Türk tarihinde Nogay veya Nokay sözüne ilk olarak, bir Türk imparatorluğu olan Avar Devletinde,bilhassa 492 ile 506 yılları arasında hükümdarlık yapmış Nokay kağan devrinde rastlamaktayız. Yalnız Avar döneminde Nogay ismi bir boy ismi olmamıştır. İkinci defa ise yine bir Türk imparatorluğu olan Altınorda Devletinde , bilhassa Berke Han döneminde görülmektedir. Nogay; üstün kabiliyetli,büyük teşkilatçılığı sayesinde Altınorda Devletinin en yüksek mevkilerine çıkmıştır Nogay’ın o günkü makamının bugünkü karşılığı Başbakanlık ve ordunun başkomutanlığıdır. Elli yıla yakın bir süre bu görevlerde bulunmuştur. Nogay’ın dedesi Taval beyin Aksu ırmağı çevresindeki Peçenek boyunun beyi olduğu ve Nogay’a beyliğin dedesinden geçtiği belirtilmektedir. Altınorda başbuğlarından biri olan Nogay’a tabi olan Kıpçak,Peçenek ve Uz Türkleri de onun ölümünden sonra NOGAY adını almıştır.

        Nogay Türklerinin nüfus durumları verilen bilgilere göre çok şaşırtıcıdır. Şöyle ki bugün Rusya federasyonunun verdiği bilgilere göre 90,000 civarında , 1926 sayımlarında Nogaylar’ın yaşadığı bölgelerdeki devletlerin verdiği bilgilerin toplamı 270,000 civarında , 21 Mart 1998 tarihinde internetten alınan bilgilere göre ise dünyada 4,379,800 Nogay Türk’ü yaşamaktadır.

NOGAY HAN ; 1299 yılında Mecusîlikte kalan Altınorda Hükümdarı Tokta Han’la yaptığı savaşta bir Rus eri tarafından şehit edilmiştir. Tokta Han’da bu Rus erini idam ettirerek cezalandırmıştır. Nogay’ın ölümünden sonra Balkanlarda Müslüman hakimiyeti ve dervişlerin faaliyeti sekteye uğramıştır. Bizanslılar birçok yerleri Tokta’nın oğullarından geri almışlardır.

NOGAY HAN’A bağlı Türk boyları onun ölümünden sonra kendilerine Nogay adını verdiler

( ÇOK GEZSEN , NOGAY ÇIKAR ÖNÜNE )

Nogayların dünyanın her yerine dağıtılmasını ifade etmek için Türk dünyasında çok sık kullanılan bir deyimdir.