Dil Kazıyıcısı

AĞIZ KOKUSU
"Halitosis"="Oral Malodor"="Fetor ex Oris"

Diş hekimlerinin siklıkla karşılaştığı sorulardan birisi de kötü ağız kokusu "KAK" olgusudur.
Günümüzde toplumun %30 unun KAK ile karşı karşıya olduğu ve kadınlarda daha sıklıkla rastlandığı belirtilmektedir

KAK kişilerin sosyal ve iş yaşamlarında ciddi bir handikaplar yaratmaktadır.

İnsanlar, koku sinirlerinin zamanla ortama adapte olmaları nedeni ile kendi ağız kokularını objektif olarak değerlendirememektedirler. Bu nedenle çevrelerinde oldukca sık karşılaştıkları KAK nun kendilerinde de olabileceği düşüncesi ve kuşkusu ile huzursuzluk çekebilmektedirler (halitaphobia).

Kişilerin ağız kokusu sorunu ile karşı karşıya olup olmadıklarını kendi kendilerine saptayabilirler .

Bu iş için oldukça basit birkaç tane test yöntemi önerebiliriz:

Bir parça mumsuz ve kokusuz diş ipi üst büyük azı dişlerinin arasına yerleştirilir ve çıkartıldıktan sonra 45 saniye beklenir. ya da
Dil iyice dışarıya çıkartılır, Bir gazlı bez parçası ile dil ucundan tutulur ve bir başka gazlı bez ile dil kökü sıyırılır.

45 saniye beklenir. Koklanır. Bu süre sonunda hoş olmayan bir koku algılanırsa KAK sorununuz var demektir.

KAK'nun NEDENLERİ:
Ağız kokusunun oluşmasında rol alan çok çeşitli nedenler sayılmasına karşın, %85-90 oranında ağız ortamından kaynaklandığı bilinmektedir .

Ağız ortamından kaynaklanan iki çeşit kokudan bahsedebiliriz: Bunlardan birincisi alınan gıdalar nedeni ile oluşan geçici ağız kokusu ikincisi de anerop bakterilerin neden olduğu kronik ağız kokusudur.

Geçici ağız kokusu alınan gıdanın cinsine göre belirli bir süre sonra kendiliğinden geçer.

Kronik ağız kokusunun oluşmasında diş çürükleri, diş eti hastalıkları, aft lar, uyumsuz ve kötü kullanılan protezler ve ağız kuruluğu gibi fakrörler rol oynamakla birlikte; sorunun esas nedeni ağız içerisindeki yumuşak dokularda özellikle dil kökündeki oluşan aneorop bakteri birikimidir .

Dil kökü üzerinde biriken ölü doku artıkları, kan elemanları ve gıda artıkları aneorop bakteriler tarafından dekompose edilerek
volatile sulphur components "VSC" oluşumuna deden olurlar.

VSC hidrojen sülfit ve metyl mercaptan icerir. Hidirojen sülfit çürük yumurta kokusunu, metyl mercaptan da ahır kokusunu andıran oldukça rahatsız edici kokulara sahip uçucu gazlardır.

Nadir olarak. Ağız kokusuna ağız dişı etkenler sebep olabilmektedir.
Bu nedenlerin başında sinüzit, polip gibi burunla ilgili hastalıklar gelir. Bu oluşumlar burundan hava girişini engelleyerek burun mukozasının kurumasına yol açarak burada kötü kokunun oluşmasına neden olur. Bu durumda kötü koku ağızdan ziyade burundan gelmektedir.

Çocuklarda burundan gelen kokularda burna yabancı madde kaçıp kaçmadığı araştırılmalıdır. Buruna yabancı madde kaçması sonucu oluşan koku KAK dan hafif peynirimsi kokması ile ayrılabilmektedir.

Tükürük akış hızı ve miktarındaki azalma ağız kuruluğu artıcı etkenler arasındadır. Agız kuruluğunda normalden daha az olan tükürük dil üzerinde oluşan sülfür bileşiklerini yeterince yıkayamaz bu şekli ile ağız kokusunun artmasına neden olur.
Ağız kuruluğunun bir diğer olumsuzluğu da tükürük azlığının ortamdaki oksijen azlığına da neden olmasıdır. Ağız ortamındaki oksijen azlığı aneorob ortamın oluşmasına yol açmaktadır.

Bademcik iltihaplanmaları devamlı ağız kokusu oluşmasına neden değildir. Ancak enfeksiyon sırasında geçici bir ağı kokusu söz konusudur.

Bunların dışında bronşial ve akciğer enfeksiyonları, böbrek yetmezlikleri, bazı tür kanserler, metabolik fonksiyon bozuklukları da KAK na neden olabilmektedir. Ancak bunlar toplam
KAK olguları arasında çok az yer tutmaktadır.

Yaygın olan bir düşüncenin aksine KAK sindirim sisteminden kaynaklanmaz. Çünkü yutak normalde kollapse haldedir bir başka deyişle sadece gıdaların akışına izin verir. Sadece geğirme olayında ters hava akışı oluşur ki bu da kronik KAK nun oluşması için yeterli neden değildir.

Stres ağız kuruluğu yol açtığı için halitosisin oluşma nedenlari arasında sayılmaktadır.

Kullanılan bazı ilaçlar da KAK na neden olabilmektedirr.

Tedavi

Ağız kokusunun tedavisinde iki ana yöntem kullanılmaktadr.

Ağız kokusunun kokunun nedeni olan VSC nin kokusunu nötralize etmek.
VSC nin oluşmasına neden olan gram negatif bakterileri elimine etmek.

Tedavinin temelinde etkili ve tam ağız diş bakımı yatmaktadır.

Günde en az iki kez ve üçer dakika yapılan diş temizliği ne ilave olarak dil temizliği de yapılmalıdır. Dil temizliği özel dil kazıyıcıları "tongue scraper" ile yapılabildiği gibi bu iş için her zaman kullandığnız diş fırşçası da kullanılabilmektedir.

Tedavide kullanılan ajanlardan en önelmlilerinden biri de ağız gargaralarıdır.
KAK bulunan kişiler bileşimlerinde chlorine diokside ya da bileşiklerini bulunduran ağız gargaraları kullanmalıdırlar.
Bu tipteki gargaranın yapısında bulunan chlorine diokside çözünerek Oxchloride parçacıkları oluşturur. Oluşan Oxchloride de VSC nin kimyasal olarak zararsız ve kokusuz bileşiklere dönüşmesini sağlar.

Ağız kokusu olan kişiler alkol içeren ağız gargaraları kullanmamalıdırlar.
Alkollu gargaraklar ağız kuruluğuna neden olarak KAK için uygun zemini yaratırlar.

Tedavinin bir diğer aşaması da dil üzerinde oluşan plağı elimine etmektir. Bu iş için özel üretilmiş dil kazıyıcılarını kullanıldığı gibi diş fırçası da kullanılabilir.

Diş fıçalama ağız kokusunu %25 oranında, dil temizliği %75 oranında ikizinin birlikte yapılmasın % 85 oranında azaltmaktadır.

Ağızda oluşan aft lar, KAK na neden olabilmektedir. Aftların oluşma nedenlerinden olan, sabun ve şampuanların yapımında kullanılan, sodyum laury sulfate SLS içeren diş macunu ve gargara kullanmaktan kaçınmak gerekmektedir.

Diş eti ceplerinde üreyen aneorop bakteriler ağızın kötü kokmasına neden olan VSC un açığa çıkmasına neden olurlar.
Eğer ağız kokusunun oluşma nedeni olarak diş eti hastalığı saptanmışsa. Dişeti cepleri elimine edilerek diş etleri sağlığına kavuşturulmalıdır.

ÖZETLE

Günde an az iki kez ağız-diş bakımı YAP

Her diş fırçalama işleminden sonra dil temizliği YAP

STOP süt ve sütlü ürünlerin kullanımı Ağızda kalan protein artıkları aneorop bakteriler tarafından bozunarak VSC oluşumuna neden olurlar

STOP kahve ve çay Kahve ve çay'ın içerdiği asit ağız ortamındaki oksijeni azaltır, bu durum da aneorop bakteri üremesine neden olur.

STOP sigara

STOP baharat ve baharatlı yiyecekler

STOP alkol ve alkol içeren gargaralar Ağız kuruluğuna neden olur.

STOP şekerli sakızlarŞeker bakteriler tarafından bozunarak VSC oluşturur.

Kullandığınız ilaçları GÖZDEN GEÇİR

Günde en az on bardak su İÇ.

dracikgoz@gmail.com

Prof.Dr.Orhan Açıkgöz, 2000