TÜKETİM FONKSİYONU

Kullanılabilir gelirleri verili iken bireyler bu gelirlerini ya tüketim ya da tasarruf şeklinde kullanırlar. Bireylerin gereksinimlerini doğrudan karşılamak için mal ve hizmetlere yaptıkları tüketim harca maları, elde ettikleri gelirin artan bir fonksiyonudur. Şu halde bir ülkede milli gelir arttıkça , buna bağlı olarak tüketim harcamaları da artacaktır.

Hiç kuşkusuz, faiz hadleri ve fiyatlardaki artışlarında tüketim harcamaları üzerinde etkisi olacaktır. Ancak bu aşamada bu etkiler ihmal edilmekte ve reel tüketim harcamaları reel kullanılabilir gelirin bir fonksiyonu olarak ele alınmaktadır. Ancak ele alınan modelde devlet ihmal edildiği için kullanılabilir gelir aynı zamanda reel milli geliri ifade etmektedir. Bu yüzden tüketim fonksiyonu ;

C = cY şeklinde yazılabilir.

Tüketim harcamalarının gelirden bağımsız bir kısmı da vardır.zira bireyler hiç gelir elde etmeseler de gıda, barınma, giyinme gibi ihtiyaçları için harcama yapmak zorundadırlar. Bu tür, gelirden bağımsız tüketime “ Otonom Tüketim “harcamaları denmektedir. Tüketim harcamalarının gelire bağlı kısmı ise “Uyarılmış Tüketim” harcamaları olarak adlandırılır. Eğer otonom kısım da ilave edilecek olursa , tüketim fonksiyonu aşağıdaki şekli alacaktır;

C = Co + cY

Bu fonksiyonda Co otonom, cY ise gelire bağlı uyarılmış tüketim harcamalarını ifade etmektedir. Şimdi, gelirden bağımsız harcamaların %70 ‘i tüketim harcamalarına ayrılmaktadır. Bu durumda fonksiyonumuz ; C = 90 + 0,7Y şeklini alacaktır.

Aşağıdaki tabloda örnek olarak verilen tüketim fonksiyonuna göre hazırlanmış değerler yer almaktadır. Tablonun birinci satırında otonom tüketim harcamaları yer almaktadır. Buna göre reel gelir sıfır olsa da bireyler 90 trilyon TL.’ lik tüketim tapmak zorundadırlar.gelir100 trilyon olduğunda bunu %70’i harcanmakta ve otonom tüketim harcamaları ile birlikte toplam tüketim harcamakları 160 trilyon olmaktadır. Şu halde tablonun ilk iki sütununa göre bir tüketim fonksiyonu çizebiliriz.

 

TÜKETİM FONSİYONUN HESAPLANMASI

Reel MG

Tüketim

APC

D  

  D

MPC

( Y )

 

C = Co + cY

 

C / Y

 

Y

 

C

 

C / Y

 

 

 

 

 

 

-

90

-

-

-

-

100

160

1,6

100

70

0,7

200

230

1,15

100

70

0,7

300

300

1

100

70

0,7

500

440

0,88

200

140

0,7

1000

790

0,79

500

350

0,7

2000

1490

0,745

1000

700

0,7

3000

2190

0,73

1000

700

0,7

4000

2890

0,7725

1000

700

0,7

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Tüketim fonksiyonunda otonom tüketim harcamaları Co olarak ifade edilmekte, cY ifadesindeki c ise bize doğrunun eğimini vermektedir. Şekildeki tüketim fonksiyonu 0,7 eğimde yükselmektedir.

Ortalama tüketim meyli toplam tüketim harcamalarının, toplam gelire bölünmesi yoluyla bulunur. Tablonun üçüncü satırında “Ortalama Tüketim Meyli” APC =C / Y olarak yer almaktadır . Gelir düzeyi 200 trilyon olduğunda tüketim harcamaları 230 trilyon olmaktadır. Bu durumda ortalama tüketim meyli 230 / 200 = 1,15 olacaktır. Yani fertler gelirlerinden %15 daha fazlasını tüketim harcamaları için kullanmaktadırlar. Orijinden tüketim fonksiyonuna çizilen doğruların yatay eksenle yaptığı açıların tanjantları ortalama tüketim meylini verecektir.

tga =C / Y = APC

Görüldüğü gibi a açısı giderek küçülmektedir, bunun anlamı gelir artınca ortalama tüketim meylinin azaldığı, yani gelir arttıkça bireylerin gelirlerinin daha az bir kısmını tüketime ayırdıklarıdır.bir başka deyişle, gelir içindeki payı azalmaktadır. Tasarruflar gelirin harcanmayan kısmı olduğuna göre de, gelir artıkça tasarrufların gelir içindeki payı artmaktadır.

Tabloda gelirdeki artışlar ( D Y ), tüketim harcamalarındaki artışlar ise ( D C ) olarak gösterilmektedir. Gelirdeki herhangi bir değişmenin tüketim harcamalarında yarattığı değime “Marjinal Tüketim Meyli” ( MPC ) olarak adlandırılır.bir başka deyişle, marjinal tüketim meyli tüketimdeki değişmenin ( D C ), gelirdeki değişmeye ( D Y ) oranıdır. Tablonun son sütununda marjinal tüketim meyli yer almaktadır. Hemen belirtelim ki , marjinal tüketim meyli aynı zamanda tüketim fonksiyonun eğimidir.şekilde de görülebileceği gibi D C / D Y b açısının tanjantıdır ve fonksiyonun eğimini vermektedir.

tg b = D C / D Y = MPC

tüketim fonksiyonu şekilde doğrusal olarak kabul edilmiş olduğuna için doğrunun her noktasında eğim aynıdır. Zaten C = C + cY şeklinde ifade edilen tüketim fonksiyonunda c doğrunun eğimi verilmektedir. Şu halde fonksiyondaki (c ) aynı zamanda marjinal tüketim meylidir.

c = D C / D Y = MPC

 

TASARRUF FONKSİYONU

Gelirin tüketilmeyen kısmı olan tasarruflar üzerinde faiz hadleri ve fiyatların da etkisi vardır, ancak daha öce tüketim fonksiyonunda olduğu gibi bu etkiler ihmal edilmiş, tasarruflar yalnızca kullanılabilir gelirin bir fonksiyonu olarak ele alınmıştır. Ancak devleti de şimdilik ihmal ettiğimiz için, kullanabilir gelir aynı zamanda milli gelirdir. Aşağıdaki şekilde de görüleceği gibi üst kısımda tüketim alt kısımda da tasarruf fonksiyonları yer almaktadır. Ancak dikkat edilecek olunur ise üsteki şekilde yatay eksen ile 45° ’lik bir açı oluşturan bir doğru ilave edilmiş bulunmaktadır. Bu 45° ‘lik doğru her gelir düzeyinde bu gelire eşdeğer bir tüketim harcaması yapıldığını göstermektedir. Bu doğru, koordinat sistemindeki dik açının açı ortayı olduğuna öre bu doğru üzerindeki her noktanın eksenlere uzaklığı birbirine eşittir. Tüketim fonksiyonun bu 45° ‘lik doğruyu kestiği noktada da tüketim harcamaları ile gelir birbirine eşittir. Yani bu noktada milli gelirin tümü tüketilmektedir. Tüketim fonksiyonu bize her gelir düzeyi için yapılan tüketimi vermektedir.

Tüketim fonksiyonun 45° ‘lik doğruyu kestiği E noktasının solunda tüketim gelirden fazladır, yani yaratılan gelir tüketimi karşılamamaktadır ve bu durumda bireyler eskiden yapmış oldukları tasarruflardan harcama yapmaktadır. Buna eski tasarruf diyoruz. Bu noktanın sağında ise gelir tüketimden fazla olduğu için bireyler gelirlerinin bir kısmını harcamayıp tasarruf etmektedirler. Örneğimizdeki tüketim fonksiyonuna göre, toplum 300 trilyonluk milli gelir düzeyinden itibaren tasarruf etmeye başlamaktadır.

Şeklin alt kısmında da tasarruf fonksiyonu görülmektedir. Gelirin sıfır olduğu durumda bireyler 90trilyonluktüketim yapmak zorunda olduklarından tasarruf fonksiyonu , tasarrufların yer aldığı dikey ekseni -90 trilyonluk tasarruf düzeyinde kesmekte ve 300 trilyonluk gelir düzeyinden itibaren tasarruf fonksiyonu pozitif alana geçmektedir. İşte bu nedenle, tasarruf fonksiyonunun gelirden bağımsız olan kısmı eksi değer alacaktır. Hatırlayacağınız gibi , bireyler elde ettikleri gelirin 0,7’ini tüketime ayırıyorlardı. Bu takdirde tasarrufa ayrılan kısım da 0,3 olacak ve bu değer aynı zamanda tasarruf fonksiyonunu doğrusal olarak

S = So + sY şeklinde yazabiliriz. Örneğimize uygun olarak otonom tüketim harcamaları Co = 90 olduğundan , otonom tasarruflar So =-90 olacaktır, aynı şekilde , c=0,7 olduğundan olduğundan s =0,3 olacaktır. Bu durumda örneğimize uygun tasarruf fonksiyonu da;

S = -90 + 0,3Y şeklini alacaktır.

Toplam tasarrufların toplam gelire bölünmesi bize Ortalama Tasarruf Meylini” verecektir.

APS = S / Y

 

Gelirdeki bir değişmenin , tasarruflarda yarattığı değişme ne ise “Marjinal Tasarruf Meyli” olarak tanımlanmaktadır.

MPS = D S / D Y = s

Marjinal tasarruf meyli aynı zamanda tasarruf fonksiyonunun eğimidir.