CCI (Commodity Channel Index)
Emtia Kanalı Endeksi

TANIMI

CCI, Commodity Channel Index (Emtia Kanalı Endeksi); Amerikalı analist Donald R. Lambert tarafından geliştirilmiş, fiyat momentum göstergesidir. Emtia piyasaları için geliştirilmiş olmasına rağmen hesaplanışındaki özellikler nedeniyle rahatlıkla hisse senedi piyasasına da uygulanabilir.
CCI; hisse senedi fiyatının kendi istatistiksel ortalamasından ne kadar uzakta olduğunu gösterir. Birçok analist bu göstergeyi aşırı alım/satım (overbought/oversol
d) bölgelerini gösteren osilatör olarak kullanır.
CCI +100 ve –100 kanalında değerler alır. Yatay gelişen trendlere uyumu çok daha isabetli olmaktadır. Kısa vadedeki trend değişikliklerini izleyen CCI, çok hareketlidir. Küçük fiyat değişiklikleri bile göst
ergenin +100 veya –100 ile sınırlanmış eksenlerini aşması için yeterlidir.

FORMÜLÜ

CCI günün en yükseği, en düşüğü ve kapanışının toplanıp üçe bölünmesi ile bulunan orta fiyattan (tipik fiyat/typical price) yola çıkılarak hesaplanır. Gün içindeki oynamaları daha iyi yansıtacağı için orta fiyatlarla hesaplanan bu formülde; orta fiyat yerine kapanış fiyatları da kullanılabilir. Orta fiyatın yerine kapanış fiyatı kullanıldığında, orta fiyatlardan hazırlanan hareketli ortalama yerine kapanış fiyatlarından hesaplanan hareketli ortalamanın kullanılması gerekir. Eğer eldeki veride ağırlıklı ortalama fiyat mevcut ise; o zaman ağırlıklı ortalama fiyat kullanılarak formül daha kolay hale getirilebilir.
Hisse senedi piyasalarında yaygın olarak kullanılan CCI için, Don
ald R. Lambert; 5 ile 25 gün arasındaki dönemlerin kullanılmasını önermektedir. Lambert kendi borsaları için 20 günlük bir zaman dilimi kullanmakta ise de tavsiye edilen gün sayısı Amerikan Borsalarında bile değişik ürünler için farklılık göstermektedir.
C
CI için öngörülen 11 günlük dönem hisse senedinin hareketlerine bağlı olarak azaltılabilir veya arttırılabilir. Kullanılacak gün sayısı küçük seçildiğinde göstergenin hareketleri hızlanmakta ve ancak dalgalanmaları az olan hisse senetlerine uyum sağlamaktadır. Böyle hisseler için 9 günlük gösterge tercih edilebilir. Hızlı hareketlerin olduğu dönemlerde gün sayısı arttırılarak erken sinyallerin gelmesi önlenebilir. Bazen gün sayısı 28'e kadar arttırılabilir.
Bilgisayar programları CCI hesaplamalarında defaul
t değer (öndeğer) olarak 14 gün almaktadır.
CCI için genel formül şöyledir:

M = 1 / 3 * (H + L + C)

M =

Orta Fiyat

H =

En Yüksek Fiyat

L =

En Düşük Fiyat

C =

Kapanış Fiyatı

N dönemindeki orta fiyatların (M) basit hareketli ortalaması (simple moving average)

Ortalama sapma

0,015

Sabit katsayı


Formülün uygulanmasında şu sıra takip edilir:

  1. Gün içi orta fiyat bulunur. Yani gün içi en yüksek, en düşük ve kapanış fiyatı toplanır ve 3'e bölünerek basit aritmetik ortalaması alınır.
  2. Aynı şekilde her güne ait orta fiyat hesaplanır.
  3. Hesaplanan orta fiyatların n döneminde basit hareketli ortalaması alınır.
  4. N adet orta fiyattan geriye doğru giderek, n dönemi için hesaplanan orta fiyatların basit hareketli ortalaması tek tek çıkartılır. Mutlak değeri alınır. Mutlak değeri alınan farklar toplanır ve n sayısına bölünerek ortalama sapma bulunur.
  5. N döneminde hesaplanan orta fiyatların basit hareketli ortalaması mutlak değer alınmaksızın orta fiyattan çıkartılır ve 0,015 ile çarpılmış ortalama sapmaya bölünerek CCI elde edilir.

Bu arada önemle belirtilmesi gerekir ki; bilgisayar programları iki tür CCI hesaplamaktadır. Bunlardan CCI (EQUIS), mal piyasaları için hesaplanan türü, CCI (normal) ise hisse senetleri piyasasına göre düzenlenmiş olanıdır. Dolayısıyla borsada analiz yapanların CCI (normal)'i kullanmaları gerekmektedir. Yukarıda CCI (normal)'e ilişkin formül verilmiştir.

YORUMLANMASI

AŞIRI ALIM/SATIM BÖLGELERİ (Overbought/Oversold)

Daha önce de belirtildiği üzere; CCI göstergesi +100 ve –100 arasında değerler alır. Gösterge +100 ile belirlenen çizginin üzerine çıktığında hisse senedinde aşırı alımların, -100 ile belirlenen çizginin altına indiğinde hisse senedinde aşırı satışların olduğunu gösterir. Tabii ki aşırı alıma geçilen hisse senetlerinde hemen kısa bir süre sonra kar satışlarının geleceği bellidir. Bu nedenle CCI +100'ün üzerinde ise alım yapılmaması gerekir. Aksine tecrübeli yatırımcıların da bildiği gibi, hisse senedinin fiyatı oldukça düşmüşken ve aşırı satım bölgesinde iken alım yapılmalıdır. Aynı şekilde hisse senedinin fiyatı çok yükselmişken ve aşırı alım bölgesinde iken satış yapılmalıdır.
Aşağıda 04/01/1999-02/09/1999 tarihleri arasında Mig
ros'a ait 10 günlük CCI göstergesinin aşırı alım/satım bölgeleri görülmektedir:

"0" ÇİZGİSİ (Zero Line)

CCI'in bir başka yorumlanma şekli de gösterge 0'ın al/sat sinyallerini veren eksen olarak değerlendirilmesidir. Yalnız, bunun için seçilecek gün sayısı 7-12 arasında olmalıdır. Gösterge 0'dan yukarı doğru yükselirken "al", tekrar 0'dan aşağı doğru geçerken "sat" sinyali olarak değerlendirilir.
Aşağıdaki grafikte GoodYear h
isse senedinin 01/03/1999-01/07/1999 tarihleri arasında 10 günlük CCI göstergesinin "0" eksenine göre al/sat sinyalleri görülmektedir:

KESİŞMELER (Crossover)

Bazı analistler yorumlamada iki değişik günde hazırlanan CCI göstergelerini kullanırlar. Kısa ve uzun vadeli olarak hazırlanan göstergeler üst üste çizilirler. İki göstergenin birbirlerini kesmeleri ve ±100 eksenlerinden dönmelerini al/sat sinyalleri olarak değerlendirirler. Bu yöntemde 5 ve 10, 6 ve 12, 10 ve 20 gibi gün sayıları kullanılır. Bazen 14 ve 28 gibi uzun sayılabilecek günler de incelenebilir. Kısa ve uzun vade gün sayıları yarı yarıya kullanılabileceği gibi, istenirse kısa vadeli gösterge için kullanılacak gün sayısının yarısı kadar arttırılarak ikinci göstergenin (uzun vade) gün sayısı bulunabilir. Örneğin 10 ve 15 gibi. Bu şekilde çizilen iki göstergenin birbirlerini kesmeleri dönüş için erken uyarı görevi yapar.
Aşağıdaki grafikte Alcatel Teletaş hisse sen
edinin 01/03/1999-30/07/1999 tarihlerindeki 10 ve 20 günlük CCI göstergelerinin birbirlerini kestikleri noktalar ve bu noktalara göre al/sat sinyalleri görülmektedir:

AYKIRILIKLAR (divergence/ıraksama)

Diğer göstergelerde olduğu gibi (Stochastic Oscillator, Relative Strength Index) CCI'da da tepe ve diplerin fiyat grafiklerine uyumunun incelenmesi yoluyla yorum yapılabilir. Tepe ve diplerde görülecek, fiyat grafiğine aykırı yükseliş ve alçalışlar muhtemel dönüş belirtisi olarak kabul edilebilir.
CCI göstergesi ve fiyatların çizdiği seyir arasında aykırılıkların (divergence/ıraksama) oluşması önemli gelişmelere işaret ederler. Örneğin; CCI yükseliş trendinde iken fiyatların aş
ağı trendde olması aykırılıktır. Bir süre sonra fiyatların da yükselişe geçeceğini haber verir (pozitif ıraksama). Fiyatlar bir önce yaptığı tepeden daha yüksek bir tepe yaparken, CCI fiyatların ilk tepe yaptığı yerde tepe yapmış fakat fiyatlar ikinci daha yüksek tepeye giderken CCI kendisinin bir önceki tepesine ulaşamıyorsa bu durum fiyatların kısa bir süre sonra aşağı döneceğini gösterir (negatif ıraksama).
Aşağıda 04/01/1999 ve 03/09/1999 tarihleri arasında Akçansa Çimento'ya ait fiyat ve 10 günlük CCI
grafikleri görülmektedir. CCI’daki fiyat grafiğine aykırı yükseliş ve alçalışlar (pozitif ve negatif ıraksamalar), fiyatların dönme noktaları çizilen trendler yardımıyla belirtilmiştir.

ÖNEMLİ NOTLAR:

CCI'in sadece akıma dayalı bir gösterge olduğu unutulmamalıdır. ADX (trend gösteren eğri) gibi piyasadaki genel havayı koklamakta kullanılır. CCI piyasaya giriş sinyalleri vermediği zaman dahi "o anda piyasa çalkantılıdır ve uzak durulmalıdır" sinyalini vermektedir.
CCI +100 ve –100 civarında dolaşıp durmakta ise akımın yokluğuna işaret etmekte olup "uzak durmanızı ve ters yönde bir strateji uygulamaya hazır olmanızı" söylemektedir.
Eğer piyasa 100 ile belirlenen aşırı seviyelerde defalarca gidip gelmekte iken 100'ün tersine hareket başladığında hemen ters yöne pozisyon değiştirmeye gerek yoktur. Kısa süreli o hareket devam etmekte olan yönde daha kuvvetli bir hareketin gerçekleşebileceğini gösterebilir.
CCI ve ADX eğrisi birlikt
e yorumlandığında; ADX yükselmekte ise CCI sinyalleri, akımın şiddeti belli olduğundan kullanılabilir. Tam tersine yani ADX düşmekte ise bu çalkalanan piyasayı temsil edebilir ve CCI'i kullanmamakta yarar vardır.


Glossary

 

Commodity Channel Index

Emtia Kanalı Endeksi

Overbought

Aşırı alım

Oversold

Aşırı satım

Typical price

Tipik fiyat

Simple moving average

Basit hareketli ortalama

Divergence

Aykırılık, ıraksama

Crossover

Kesişme