7 / 24 İNTERAKTİF KAMPÜS

YIL  1  AY  2 

28  EYLÜL  2000

BEDAVA

EFEKTİF TALEP

Ekonomide, çeşitli mal ve hizmetleri satınalmak amacıyla harcanmış paradır. Ayrıca satınalma gücü ile mevcut olan talep anlamına da gelmektedir.

EFFECTIVE DEMAND

EK İTHALAT VERGİSİ

Döviz kurundaki istikrarı sağlamak ve ödemeler dengesi açığını kapatmak için konulan ek vergilerdir.

IMPORT-SURCHARGE

EKONOMETRİ

İstatistik ve matematikten yararlanmak suretiyle, ekonomik olayların ölçülmesini sağlayan bir iktisat dalıdır. Ekonomik sorunlar önce kuramsal düzeyde incelenir ve belirli matematiksel bir modele yerleştirilir. Bu modelde bulunan değişkenler istatistiksel yöntemler uygulanarak hesaplanır ve veriler arasında fark olduğu takdirde, bu farkın nedenleri araştırılır.

ECONOMETRICS

EKONOMİ

Genel olarak ekonomi, sonsuz ihtiyaçları olan insan ike bu ihtiyaçları sağlamaya elverişli doğa arasındaki geçerli ilişkileri araştıran bilimdir.

ECONOMY; ECONOMICS

EKONOMİK

Kaynakların en düşük maliyet ve en yüksek fayda sağlayacak biçimde kullanılmasıdır.

ECONOMIC

EKONOMİK BÜYÜME

Belirli bir amaç doğrultusunda, birçok bakımdan ölçülebilen ve çoğunlukla ekonomideki üretim kapasitesinde olan artışı ifade etmek için kullanılan bir kavramdır. Ekonomik büyüme, toplam sanayi ürünü olarak büyüme, milli gelir toplam milli hasıladaki artış veya kişi başına düşen ürün miktarındaki artış şeklinde birçok bakımdan ölçülebilir. Ekonomik büyümenin ölçüm yollarından hangisinin daha verimli olduğu, ölçümün hangi amaçla yapıldığına bağlıdır.

ECONOMIC GROWTH

EKONOMİK İŞBİRLİĞİ VE KALKINMA TEŞKİLATI

1960'da imzalanan bir anlaşma ile kurulan bu uluslararası kuruluşun amacı, üye ülkelerin ekonomik bakımdan kalkınmasına ve dünya ticaretinin çok yönlü olarak gelişmesine yardımcı olmaktır. Teşkilata şu ülkeler üyedir: ABD, Avusturya, Avustralya, Belçika, Batı Almanya, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Hollanda, İngiltere, İspanya, İtalya, İsviçre, İsveç, İrlanda, İzlanda, Japonya, Kanada, lüksemburg, Norveç, Portekiz, Türkiye, Yunanistan.

ORGANIZATION FOR ECONOMIC COOPERATION AND DEVELOPMENT (OECD)

EKONOMİK RANT

Üretim faktörünün üretime sağladığı yararın üzerinde gerçekleşen ödemedir. Iki çeşit rant mevcuttur. Tüketici rantı, tüketicinin malı satın alma sürecinde, almayı düşündüğü fiyatın altında almasıdır. Üretici rantı ise, üreticinin malını istediği fiyattan yukarıya satması ile gerçekletir.

ECONOMIC RENT

EKSİK DEĞERLENMİŞ PARA

Eksik değerlenmiş para, yabancı para cinsinden değeri, serbest piyasa değerine veya uzun dönem içerisinde ulaşacağı değere göre düşük olan paradır. Mili paranın aşırı eksiltilmesi ya da değerlendirilmesi dış ticaret politikasında bir değişim uygulamasıdır. Paranın aşırı değerlendirilmesi ile, ithalat ucuzlarken, ihracat pahalılaşır. Develüasyonla da, ihracatın artırılması ve ithalatın azaltılması hedeflenmektedir.

UNDER VALUED CURRENCY

EKSİK REKABET

Firmaların fiyatları bir dereceye kadar etkileyebildikleri rekabet durumudur. Bu durumda, piyasa tam rekabet yapısından çıkar. Eksik rekabet, tam rekabet ve monopol yapı arasındaki tüm durumlarda geçerlidir.

INCOMPLETE COMPETITION

EKSTANSİF TARIM

Büyük tarım alanlarında küçük miktarlarda sermaye ve işgücü kullanmak suretiyle gerçekleştirilen tarımsal faaliyetlerdir.

EXSTENSIVE CULTIVATION

EMEK

Emek, önceden düşünülmüş ve planlanmış, belirli bir hedefe yönelik faaliyet veya çabadır. Kişi, bu faaliyet sırasında emek gücü (işgücü) harcar. Emek gücü ise, kişinin sahip olduğu ve üretim süreci sırasında kullandığı fiziksel ve entellektüel gücüdür.

LABOR

EMEK ARZI

Toplam nüfus içerisinden, ekonomik faaliyetlere katılmak isteyenlerin sayısıdır. Emek arzı, nüfusa, bu nüfus içerisinde çalışmak isteyenlerin sayısına ve bu kişilerin çalıştıkları saat sayısına göre farklılık gösterir.

LABOR SUPPLY

EMEK DEVİR ORANI

Bir firmadan belirli bir dönemde, kendi istekleri veya başka bir sebeple çıkartılmış işçi sayısının, firmada çalışan işçi sayısına oranıdır. Emek devir oranı ne kadar yüksekse, firma için işgücü maliyeti de o kadar büyüktür.

LABOR TURNOVER

EMEK PİYASASI

Çalışma koşulları ile ücretlerin belirlendiği piyasadır.

LABOR MARKET

EMEK-YOĞUN TEKNOLOJİ

Emek faktörünün diğer üretim faktörlerine oranla çok daha fazla kullanıldğı teknolojidir. Sermaye veya emek yoğun teknojilerden hangisinin daha verimli olduğu, tek bir sektör bazında ele alınırsa, ilgili faktör fiyatına ve miktarına göre değişir. Ancak genel olarak ekonomi bazında ele alınırsa, sektörlerin özellikleri ve gösterdikleri gelişmelerde fatör miktarının ve fiaytının yanında büyük rol oynayacaktır.

LABOR-INTENSIVE TECHNOLOGY

EMİSYON

Hisse senedi, kağıt para, tahvil gibi değerlerin ilk kez piyasaya sürülmesidir. Tek başına kullanıldığında ise, genellikle devletin yetki verdiği bankaların piyasaya kağıt çıkarması anlamına gelmektedir.

ISSUE (OF BANK-NOTES, SECURITIES, BILLS, ETC.)

EMİSYON HACMİ

Devletin yetkili kıldığı banka tarafından piyasaya sürülmüş toplam kağıt para miktarıdır.

BANK-NOTES ISSUED

EMLAK ALIM VERGİSİ

Emlak alım vergisi, taşınmaz malların alım-satımı sırasında bir defaya mahsus olarak alınan ve matrahı satış bedeli olan vergidir.

REAL ESTATE PURCHASE TAX

EMLAK VERGİSİ

Emlak vergisi, taşınmaz malların değeri üzerinden hesaplanarak her yıl alınan vergidir.

PROPERTY TAX

EMLAK YATIRIM FONLARI VE ORTAKLARI

Emlak piyasasında yatırım yapmak suretiyle ortaklarına getiri sağlayan ortaklıklar ve fonlardır. Ipotek ve mülkiyet ortaklıkları olarak ikiye ayrılırlar. İpotek ortaklıkları, kısa dönem ipotek işlemleridirler, inşaat fonları şeklinde olurlar. İnşaat süresince yapanları fonlandırıp, inşaatın bitimi ile fonların geri ödenmesini sağlarlar. Mülkiyet ortaklıkları ise, yatırımcıların kendi emlaklarını fonladığı ortaklıklardır. İkincil menkul kıymetler borsasında işlem gördükleri için likiditeye sahiptirler.

REAL ESTATE INVESTMENT FUNDS AND COMPANIES

EN AZ GEÇİM İNDİRİMİ

Vergi mükelleflerinin, geçinmek için gerekli belirli bir minimum gelire sahip oldukları varsayılarak, bu miktarın vergi matrahından düşülmesidir.

MINIMUM ALLOWANCE

EN ÇOK KAYRILMA KOTULU

Bir ülkenin başka bir ülke uyruk ve ürünlerine, diğer ülkelerden daha fazla ayrıcalık tanınmasını öngören anlaşma koşuludur.

THE MOST FAVOURED NATION CLAUSE

EN KÜÇÜK KARELER YÖNTEMİ

İki değişken arasındaki ortalamanın hesaplanmasında kullanılan matematiksel bir tahmin metodudur

LEAST SQUARES METHOD

ENDEKS SAYILARI

Belirli bir yıl ile baz alınan yıl arasında geçen süre içinde fiyat, maliyet gibi konularda gerçekleşen değişimleri gösteren sayılardır. Tüketici fiyat endeksi, toptan eşya fiyat endeksi, sanayi üretim endeksi bunlara örnektir.

INDEX NUMBERS

ENDEKSLİ TAHVİL

Enflasyonun tahvillerde yazılı değeri aşındırmasını önleyerek, tahvil sahiplerinin zarara uğramamaları için çıkartılan bir tahvil türüdür. Bu tip tahvillerde, ana para ve faizi altın, döviz gibi bir değer ölçüsüne bağlanarak, ödeme günü geldiğinde tahvilin değeri bu ölçülere göre saptanarak ödeme yapılır. Böylece tahvil sahibi enflasyondan etkilenmemit olur.

INDEX-LINKED BONDS

ENDOJEN VE EGZOJEN DEĞİŞKENLER

Endojen değişken, değeri modelin içerisinde belirlenip açıklanan; egzojen değişken ise değeri modele dışarıdan verilen değişkendir. "İçsel ve dışsal değişkenler" olarakta ifade ifade edilirler.

ENDOGENEOUS AND EXOGENEOUS VARIABLES

ENFLASYON

Bir ülkede fiyatlar genel seviyesinin sürekli yükselmesi, paranın satınalma gücünün sürekli azalması durumudur. Sürekli enflasyon ülkenin ekonomik, toplumsal olmak üzere bütün kesimini etkileyebilir.

INFLATION

ENFLASYON SARMALI

Bir kez başladığında kendi kendini büyüterek gelişen enflasyondur. Bu gelişim şöyle gerçekleşmektedir: fiyatların artması maliyetlerin artmasına, bu da fiyat seviyesinin daha da artarak sürecin bu şeklide gelişmesine yol açar.

INFLATION SPRIAL

ENFLASYONİST AÇIK

Ekonomide mevcut toplam talebin toplam arzdan daha fazla olmasından dolayı ortaya çıkan açıktır. Böyle durumlarda, eğer toplam talep arz seviyesine indirilemezse veya toplam arz talebi karşılayacak kadar yükseltilemezse, fiyatlar yükselir.

INFLATIONARY GAP

ENGEL KANUNU

Alışkanlıklar ve zevkler konusunda bir değişiklik olmaksızın,gelir düzeyi arttıkça gelirde gıda maddeleri alımı için ayrılan payın azalacağını öngören kanun, 1957'de E. Engel tarafından ileri sürülmüttür.

ENGEL'S LAW

ENGELLEME ETKİSİ

Devlet yatırım ve harcamalarının özel sektör yatırımlarını olumsuz yönde etkilemesidir. Bunun tersinin de gerçekleşmesi mümkündür.

CROWDING-OUT EFFECT

ENSERTEN

Enserten, kambiyo borsalarında kullanılan fiyat verme metodlarından biridir.

UNCERTAIN

ENVANTÖR

Belirli bir tarihe ilişkin borç, alacak ve varlıkların miktarlarının ve değerlerinin, sayım, kontrol ve düzeltme yaparak saptanmasıdır.

INVENTORY

ERGONOMİ

İnsanın fiziksel gücünün üretimde kullanılması için gerekli koşulları inceleyen bilim dalıdır. Amacı, maksimum işgücü ve sermaye üretmek için en elverişli fiziksel ortamı sağlamaktır.

ERGONOMICS

ESNEK ARZ

Esnek arz, arzın fiyatta meydana gelen değişmelere rağmen, daha büyük oranda değişmemesi şeklinde tanımlanmaktadır.

ELASTIC SUPPLY

ESNEK TALEP

Esnek talep, talebin fiyatta meydana gelen artış veya azalış neticesinde, fiyattan daha büyük oranda artması veya azalması şeklinde tanımlanmaktadır.

ELASTIC DEMAND

ESNEKLİK

Bir değişkenin diğer bir değişkendeki artma veya azalma karşısında gösterdiği duyarlıktır. Örneğin, bir malın fiyatı % 10 artarsa, o malın talebi de % 10 azalır. Fakat piyasa şartları her zaman böylesine normal bir esneklik göstermez.

ELASTICITY

EŞEL MOBİL

Etel mobil, sabit gelirli kitilerin satınalma güçlerinin enflasyon dolayısıyla azalmasını önleyen bir sistemdir. Bu sisteme göre, belirli bir dönemde enflasyon % 50 artıyorsa, sabit gelirli kişilerin satın alma güçleri de % 50 oranında artmaktadır.

ESCALATOR PRINCIPLE

EŞMALİYET DOĞRUSU

Etmaliyet doğrusu, firmanın harcamalarında ve faktör fiyatlarında bir değişim olmaksızın, firmanın satın alabileceği sermaye ve emek gibi üretim faktörlerinin, birçok bileşimini gösteren doğruya verilen addır.

ISOCOST LINE

EŞÜRÜN EĞRİSİ

Eşürün eğrisi, belirli miktardaki üretimin gerçekleşmesi için gerekli iki girdinin (emek ve sermaye) olabilecek bileşenlerini gösteren eğriye verilen addır. Eğri üzerinde kalındığı takdirde, emek ve sermaye girdilerinin farklı bileşimleri ile hep aynı miktar üretim sağlanacaktır.

ISOQUANT CURVE

ETKİN KORUMA

Yerli üretimi korumak ve benzeri amaçlar için ithalattan alınan gümrük vergilerinin yurtiçi üretimde sağladığı korumayı ölçmede kullanılan bir kavramdır.

EFFECTIVE PROTECTION

ETKİN KORUMA ORANI

Birülke sanayinin nihai ürün ve girdilerine uygulanan gümrük tarifesinin başka bir ülke sanayi karşısında mevcut koruma oranıdır. Nihai ürün üzerindeki koruma oranı yüksekse, etkin koruma oranı da yüksek olur.

EFFECTIVE RATE OF PROTECTION

ETKİNLİK

Etkinlik, mevcut kaynakların en etkili şekilde kullanılmasıdır. Teknolojik ve ekonomik etkinlik olarak mevcuttur. Teknolojik etkinlik bakımından firmaları karşılaştırmak zordur, çünkü her firma farklı bir üretim yöntemi kullanmaktadır. Ekonomik etkinlik ise, üretim, bölüşüm ve kaynak bazında ortaya çıkar. Üretimde etkinlik, .......

EFFICIENCY

EURO-CURRENCY

ABD dışında bulunan kişi ve kurumların sahip oldukları dolar fonlarına verilen addır. Terim ilk kez, Doğu Bloku ülkelerinin Paris ve Londra'daki Sovyet bankalarına yatırdıkları dolarları ifade ederken kullanılmış, yüksek faiz veren Avrup bankalarına olan dolar akımının artması ile yaygın bir şekilde kullanılmaya başlanmıştır.

EURO-DOLLAR

EURO-PARA

Ülke sınırları dışında kullanılan, herhangi bir milli para otoritesinin denetiminde olmayan ve uluslararası finans kuruluşalrı tarafından alım satımı yapılan konvertibl para birimidir. Bu tip işlmeler genellikle dolar cinsinden yapıldığı için, bu terim yerine euro-dolar, euro-pazar terimeleri de kullanılmaktadır.

EURO-CURRENCY

EURO-PAZAR

Yasal bir denetimi olmayıp, bir devletin denetimi altında bulunmayan ve ABD Doları başta olmak üzere birçok euro-pazarın biraraya gelerek oluşturduğu pazardır. Euro-pazar, Avrupa dışındaki finans merkezlerini de kapsamaktadır.

EURO-MARKET

EURO-TAHVİL

Uzun vadeli ve sabit faizli olup, uluslararası piyasalarda alım satımı yapılabilen uluslararası bir menkul değerdir. Bu tip tahvillerin ulusal piyasada mevcut menkul kıymetler borsasında kote edilme gibi bir zorunluluğu yoktur. Euro-tahvillerin işlem gördüğü yâni alım-satımının yapıldığı piyasaya euro-tahvil piyasaı denilmektedir.

EURO-BOND

EX-ANTE VE EX-POST

Ex-ante , istenilen olayın gerçekleşmesinden önceki ; ex-post ise, gerçekleşen olaydan sonraki durumu ifade etmektedir. Örneğin, ex-ante talep tüketicinin satın almak istediği miktar, ex-post talep ise tüketicinin satın aldığı miktar anlamına gelmektedir.

EX-ANTE AND EX-POST

EXIMBANK

İhracatta kredi kolaylıkları sağlayan, ithalat ve ihracatta uzmanlaşmış finansal bir kurumdur.

EXPORT-IMPORT BANK