HİPERMEDYA  KAYNAKLARININ  İKİNCİ  DİL ÖĞRENİMİNE  BİLİŞSEL  ETKİLERİ

Gülcan Erçetin

University of Arizona

Hipermedya yazı, grafik, animasyon, video ve ses gibi kaynaklarının bir arada kullanıldığı bir sistemdir (Preece, 1993). Bilginin birden fazla kaynaklarla aynı sistem içinde sunulması hipermedyanın eğitimdeki potansiyel yerini arttırmaktadır. Bu sebeple, bugün eğitimin her alanında pek çok hipermedya programları mevcuttur. Ancak bu motivasyonu arttırıcı ve esnek (Roblyer et.al., 1997) yeni öğretim aracının öğrenmeye etkisini araştıran çalışmalar çok azdır. Bu alanlardan biri de yabancı/ikinci dil eğitimidir. Hipermedya yabancı/ikinci dil öğrenimi için zengin bir öğrenim ortamı sağlamaktadır (Svenconis et.al., 1994). 

Hipermedya’nın kullandığı kaynakları dil eğitimndeki görsel-işitsel araçlarla bir tutabiliriz. ‘Schema’ teorisine göre (Carrell and Eisterhold, 1983), görsel-işitsel kaynaklar kavrama sürecini desteklemektedir. Bu kaynakların bir okuma parçasını daha anlaşılabilir kılacağı, ‘schema’ teorisine dayanarak ileri sürülebilir (Omaggio-Hadley, 1993). 

Hipermedya’nın tek özelliği kullandığı medya çeşitleri değil, aynı zamanda kullanılan metnin geleneksel linear metin türünden farklılığıdır (Tolhurst, 1995). Multi linear olarak organize edilen bu yeni metin türü hipermetin (hypertext) diye adlandırılmaktadır. Hipermetin’in bilişsel etkilerini inceleyen Dee-Lucas (1996) farklı yapılanmış metinlerin okuyucunun dikkatini metnin farklı yerlerine çektiğini ve metnin kavranmasını çeşitli şekillerde etkilediğini göstermektedir. 

Hipermedya’nın yabancı dil öğrenimine etkisi konusunda alanda çok sayıda teorik tartışma, (Pussack and Otto, 1997; Kramsch& Andersen, 1999; Hanson-Smith, 1999; Plass & Chun, 1996; Ashworth, 1996) fakat az araştırma (Aust, Kelley & Roby, 1993; Chapella, 1998; Borras, 1993; Liu, 1993; Svenconis & Kerst, 1995) bulunmaktadır. Bu araştırmalar öğrenim sürecinden çok öğrenme sonucunu incelemişlerdir. Oysa eğitimin farklı alanlarında yapılan araştırmalar, öğrencilerin hipermedya öğrenim ortamlarında farklı bir bilişsel süreçten geçtiklerini ortaya çıkarmıştır (Britt, Rouet & Perfetti, 1996; Foltz, 1996). 

Burada sözkonusu olan çalışmanın amacı, hipermedyanın yabancı/ikinci dil öğrenimine bilişsel etkisini araştırmaktır. Bu araştırmanın cevaplamayı amaçladığı sorular şöyle sıralanabilir: 

1.      Hipermedya kaynaklarının öğrencilerin ikinci dilde metin kavramalarına etkisi nedir?

2.      Denekler bu kaynakları kullanırken ne tür bir bilişsel süreçten geçmektedirler?

3.      Kullanılan metnin linear ya da multi linear bir şekilde organize edilmesinin metnin kavranmasına etkisi nedir?

4.      Metnin organize şeklinin bilişsel sürece etkisi nedir?

5.      Başlangıç, orta ve ileri düzey öğrenciler arasında ilk dört soruyla bağlantılı olarak farklılıklar var mı? 

Yöntem ve veri analizi 

Veriler İngilizce’yi ikinci dil olarak öğrenen 20 başlangıç, 20 orta ve 20 ileri düzey öğrenciden toplanacaktır. Çalışma iki aşamada gerçekleştirilecektir. İlk aşama sayısal veri sağlarken, ikinci aşamanın amacı niteliksel veri toplamak olacaktır. 

I)                   Verilerin toplanması için dört deneysel hipermedya programı her bir yeti düzeyi için (toplam 16 program) geliştirilecektir. Bu programlarda farklı metinler kullanılacak, bu metinlerin içerik ve düzey olarak denkliğinin sağlanması için alandaki uzmanlara danışılacaktır. Başlangıç, orta ve ileri düzey için seçilen metinler içerik olarak benzer, fakat düzey olarak farklı olacaktır. Bu konuda yine alandaki uzmanlara danışılacaktır. 

Dolayısıyla 4 deneysel programın kullanıldığı kaynaklar şu şekilde sıralabilir: 

1)      Linear olarak organize edilmiş metin,

2)      Multi linear olarak organize edilmiş metin,

3)      Hipermedya kaynaklarının kullanıldığı linear olarak organize edilmiş metin,

4)      Hipermedya kaynaklarının kullanıldığı multi linear olarak organize edilmiş metin. 

Her program içerik ile ilgili açıklamaların yanı sıra, gramer açıklamaları ve bir elektronik sözlük içerecektir. Deneklerin bu programları kullanırken gösterdikleri davranışlar bilgisayar tarafından kayıt edilecektir. Dolayısıyla, her bir deneğin hangi kaynağı kaç defa, ne kadar süre ve hangi sıra ile kullandığını saptamak mümkün olacaktır. 

Her denek 4 programı birkaç gün ara ile alacak. Deneklere başlamadan önce metinleri okuyup programın sonundaki alıştırmaları yapmaları söylenecek. Denekler isterlerse alıştırmalara başlamadan önce geri dönüp, metni gözden geçirebilecekler. İçerik ile ilgili bu alıştırmalardan bazıları şöyle sıralanabilir:  

·        Metnin ana hatlarının özetinin çıkarılması,

·        Metin konusunda hatırlanan her şeyin yazılması,

·        Programda kullanılan kaynakların ne kadar faydalı olduğu konusundaki açık uçlu soruların cevaplanması. 

Veri analizi aşağıdaki değişkenler üzerinde yapılacaktır: 

a)      Konu anahatlarının ne kadarının hatırlandığı,

b)      Metnin içeriği ile ilgili hatırlanan fikirlerin niteliksel ve sayısal farklılığı,

c)      Metni tekrar gözden geçiren denek sayısı,

d)      Metni tekrar gözden geçirmek için harcanan zaman,

e)      Her bir metin kaynağı üzerinde harcanan zaman,

f)        Metin kaynaklarının kavramaya etkisi,

g)      Deneklerin 4 program üzerindeki değerlendirmeleri,

h)      Üç yeti düzeyi arasında yukarıdaki değişkenler bağlamında farklılık ve benzerlikler. 

II)                 İkinci aşamada her bir yeti grubundan ilk aşamada yer almamış beş öğrenci yer alacaktır. Dolayısıyla toplam denek sayısı 15 olacaktır. Her bir denek dört programı birinci safhadaki denekler gibi birkaç gün ara ile alacak. Bu deneklerden programı kullanırken sesli düşünmeleri istenecek. Bu süre içinde deneklerin söylediği herşey kayıt edilecektir. Bu safhada edilen niteliksel veriler, her bir deneğin programları kullanırken içinden geçtiği bilişsel süreci tanımlamak için kullanılacaktır. 

Kaynakça 

Ashworth, D. (1996). Hypermedia and CALL. In M.C. Pennington (Ed.), The Power of CALL (pp.79-95). Hong Kong: Athelstan. 

Aust, R., Kelley, M.J. and Roby, W. (1993). The use of hyper-reference and conventional dictionaries. Educational Technology Research and Development, 41(4), 63-73 

Barras, I. (1993). Developing and assessing practising spoken French: A multimedia program for improving speaking skills. Educational Technology Research and Development 41(4), 91-103. 

Britt, M.A., Rouet, J.F. Rouet, J.J. Levonen, A. Dillon and R.J. Spiro (Eds). Hypertext and Cognition (pp.43-72). New Jersey: Laurence Erlbaum. 

Carrell, P.L. and Eisterhold, J. (1983). Schema theory and ESL reading pedagogy. Quarterly TESOL, 17, 553-573. 

Chapella, C.A. (1998). Multimedia CALL: Lessons to be learned from research on instructed SLA. Language Learning & Technology 2 (1), 22-34. 

Dee-Lucas, D. (1996). Effects of overview structure on study strategies and text representations for instructional hypertext. In J.F. Rouet, J. J. Levoven, A. Dillon and R. J. Spiro (Eds.). Hypertext and Cognition (pp. 73-108). New Jersey: Laurence Erlbaum. 

Foltz, P.W. (1996). Comprehension, coherence, and strategies in hypertext and linear text. In J.F. Ruet, J.J. Levoven, A. Dillon and R.J. Spiro (Eds). Hypertext and Cognition (pp. 109-136). New Jersey: Laurence Earlbaum. 

Hanson-Smith, E. (1999). Classroom Practice: Using multimedia for input and interaction in CALL environments. In J. Egbert and E. Hanson-Smith (Eds.), CALL Enviroments: Research, Practice, and Critical Issues. Alexandria: TESOL. 

Hwu, F. (1997). Providing an effective and affective learning environment for Spanish phonetics with a hypermedia application. CALICO. 14(2-4), 115-135. 

Kramsch, C. & Andersen, R.W. (1999). Teaching text and context through multimedia. Language Learning & Technology. 2 (2), 31-42. 

Liu, Min (1993). The effect of hypermedia assisted instruction second language learning through a semantic-network-based approach. Paper presented at the Annual Conference of the Eastern Educational Research Association, Clearwater, FL, February 17, 23, 1993. 

Meskill, C. (1993). ESL and multimedia: A study of the dynamics of paired students discourse. System, 21(3), 323-341. 

Omaggio-Hadley, A. (1993). Teaching Language in Context. Boston. Heinle & Heinle. 

Plass, J.L. AND Chun, D. (1996). A hypermedia system for CALL in a networked environment. In Warschauer, M. (Ed.), Tellecollaboration in Foreign Language Learning, (pp.83-104). Hawaii at Manoa. 

Preece, J. (1993). Hypermedia, multimedia and human factors. In C. Latchhem, J. Williamson & L. Henderson-Lancett (Eds). Interactive Multimedia: Practice and Promise, pp. 135-150. London: Kogan Page. 

Pussack, J.P. and Otto, S.K. ((1997). Taking control of multimedia. In Bush, M. D. (Ed.). Technology-Enhanced Language Learning (pp.1-47). İllinois: National Textbook Company. 

Roblyer, M, D., Edwards, J. & Havriluk, M.A. (1997). Integrating Educational Technology into Teaching. New Jersey: Prentice Hall. 

Svenconis, D.J. & Kerst, S. (1995). Investigating the teaching of second-language vocabulary through semantic mapping in a hypertext environment. CALICO Journal, 12 (2&3), 33-57. 

Tolhurst, D. (1995). Hypertext, hypermedia, multimedia defined? Educational Technology, March-April, 21-26.

Designed and Revised by    iktisada web masters group

Bu web sitesi en iyi IE 3 veya uzeri ile izlenebilir. Browser`inizin JAVA destekli veya enabled olmasi gereklidir.