TÜRKİYE’ DE  ORTÖĞRETİM  DÜZEYİNDE  FEN BİLİMLERİ  ÖĞRENCİ  BAŞARISINDAKİ  CİNSİYETE DAYALI  FARKLILIKLAR

Şule Bayraktar

Ohio University

Literatür 

Dünyanın pek çok ülkesinde bilimsel alanlarda çalışan kadın sayısının erkeklere oranla çok az oluşu birçok araştırmacının dikkatini çekmiş ve cinsiyet farklılıklarını inceleyen araştırmaları beraberinde getirmiştir ( Young ve Fraser, 1992; Shaw and Doran,  1990; Smith and Walker, 1985). Kadınların bilimle ilgili mesleklerde düşük oranlarda temsilleri ve okul hayatlarında da fen bilimleri derslerindeki başarılarının erkeklere oranla daha düşük olması, gittikçe artar bir biçimde göze çarpmaya başlamıştır. Bu konu, birçok  eğitim araştırmacısının ilgisini, fen bilimleri okul başarısındaki cinsiyet farklılıklarını anlamaya yöneltmiş ve onlar bu alandaki eşitsizliğin azaltılmasına yönelik metotlar üretme yolunda cabalar sarfetmişlerdir.  Bu süreçte, araştırmacılar önce erkek ve kız öğrencilerin fen bilimleri derslerindeki başarılarını  karşılaştırma yoluna gitmişlerdir. Bu alanda yapılan çoğu araştırma gerçekten de fen bilimleri alanında öğrenci başarısında farklılıklar olduğunu, başarı oranının erkek öğrencilerde kız öğrencilere nazaran bariz bir şekilde daha yüksek olduğunu göstermiştir (Friedler ve  Tamir, 1990; Jacobson ve Doran, 1988; Shaperdson ve Pizzini; 1994 ). 

Daha sonra araştırmacılar bu farklılıkları etkilemesi olası faktörler konusunu gündeme getirmişler ve kız öğrencilerin fen bilimlerindeki düşük başarı seviyeleri, onların fen bilimlerine negatif tutumları, ilgi alanlarının farklı olması, öğrenme tarzları ve toplumsal faktörler gibi birçok faktöre bağlanmıştır. Araştırmacıların pek çoğu bu faktörlerden fen bilimlerine karşı tutum konusu üzerinde yoğunlaşarak, kız öğrencilerin düşük başarılarının fen bilimlerine karşı negatif tutumlarıyla ilgili olduğunu öne sürdüler (Steinkamp ve Maher, 1984; Tamar ve arkadaşları, 1991; Sandra ve Riesz, 1995).  Fen bilimleri eğitimindeki cinsiyet farklılıkları ile ilgili diğer bazı çalışmalar ise (Friedler ve Tamir, 1990; Lee ve Burkham, 1996; Rakow, 1984), ilkokul seviyesinde fen bilimleri ders başarısında cinsiyet farklılıkları görülmemekle beraber, ortaokul seviyesinde bu farklılıkların dikkati çeker bir hale geldiğini bildirdiler. Bununla birlikte, bu konu biraz çelişkili görünüyor, çünkü diğer  bazı araştırmalar  (Steinkamp ve Maher; 1984; Wenston, 1974) farklılıkların yaş ilerledikçe azalmaya başladığını öne sürmektedir. 

Problem 

Kaynakça da bahsedilen çalışmalar genellikle Amerika ve İngiltere gibi gelişmiş ülkelerde gerçekleştirilmiştir. Bu iki ülke dışında, sadece birkaç ülkede bu konuda yapılan çok az çalışma yer alıyor ve de genellikle öğrenci başarısı ve tutumundaki değişikliklerinin üzerinde yoğunlaşılıyor. Dahası, Tayland( Klainin, Fensham, ve West, 1989 ) ve Kuveyt’te (Al Ethen ve Wilkinson, 1988) yapılan araştırmalar diğer araştırmaların tersine eğilim göstererek kız öğrencilerin erkek öğrencilere oranla fen bilimlerinde daha başarılı olduklarını göstermiştir. Bu çalışmalar, diğer ülkelerden de fen bilimleri dersleri başarısındaki cinsiyet farklılıklarını incelemek üzere veri toplanmasının yerinde olacağı görüşünü destekliyor. Bu nedenle, bu çalışma, fen bilimleri ders başarısı ve fen bilimlerine karşı tutumdaki cinsiyet farklılıkların Türkiye’deki ortaöğretim kuruluşlarındaki öğrenciler için de söz konusu olup olmadığını inceleyecektir.  

Araştırma soruları 

Fen bilimleri ders başarısında olası cinsiyet farklılıkları, Türkiye’deki ortaöğretim kurumlarında eğitim gören öğrencilere uygulanmak üzere aşağıdaki sorular temel alınarak incelenecektir: 

1. Fen bilimleri ders başarısında cinsiyet farklılıkları var mı?

2. Fen bilimlerine karşı tutumda cinsiyet farklılıkları var mı?

3. Öğrenci başarısı ve derse karşı tutum arasında bir bağlantı var mı?

4. Farklılıklar sınıf seviyesiyle değişme gösteriyor mu?

Araştırmanın önemi 

Başta Amerika Birleşik Devletleri ve İngiltere gibi birçok ülkede bu konu ile ilgili yapılan araştırmalar artış göstermekle beraber, bu çalışma Türkiye’deki ilklerden biri olacaktır. Bundan dolayı, bu çalışmanın varolan araştırmalara katkısı önemli, çünkü daha önce yapılan çalışmalardan elde edilen bulguların farklı kültürler için geçerli olup olmadığı konusuna ışık tutacaktır. Bundan başka, bu çalışmanın cinsiyete dayalı fen bilimleri ders başarısı farklılıklarını ve etkileyen faktörleri belirlemesi nedeniyle de fen bilimleri eğitimi açısından doğurgaları olacaktır. Çalışmanın bir sonucu olarak, Türkiye’ deki eğitimciler kız öğrencilerin fen bilimlerindeki başarısının ve ilerideki hayatlarında fen bilimleriyle ilgili alanlardaki mesleklere katılımlarının artırılması yönünde en iyi nasıl yardımcı olabileceklerini daha iyi anlayabileceklerdir. 

Yöntem 

Bu araştırma Türkiye’deki ortaöğretim öğrencilerinin fen bilimleri başarısı ve fen bilimlerine karşı tutumlarını cinsiyet ve sınıf seviyelerine göre inceleyecektir. Araştırma, Karadeniz bölgesinden seçilecek okullarda gerçekleştirilecektir. Öğrenciler, ilgili alanlarda (fizik, kimya, biyoloji) sınava tabi tutulacak ve fen bilimlerine karşı tutumlarını ölçmek için de bir anket uygulanacaktır. Verilerin analizi, çoklu varyant analizi yöntemi kullanılarak gerçekleştirilecektir.

 Örneklem 

Karadeniz bölgesi ortaöğretim kurumlarından (Lise) rasgele olarak 4 tanesi seçilecek ve testler birinci, ikinci ve üçüncü sınıf seviyelerinde ayrı ayrı uygulanacaktır. Türkiye’deki eğitim sisteminin merkezi olduğu düşünülürse, bu okulların Türkiye’yi temsil eden okullar olduğu kabul edilmelidir. Ülke genelinde, okullarda ders programları, ders kitapları ve görülen konular yüksek oranda paralellik arz eder. 

Çalışma yaklaşık olarak 240 öğrenci ile gerçekleştirilecektir. Öğrenciler Lise 1, Lise 2, Lise 3 sınıf seviyelerinde öğrenim gören kız ve erkek öğrenciler olacaktır. Kız ve erkek öğrenci sayısının yaklaşık olarak eşit olması bekleniyor. 

Veri toplama araçları 

Biyoloji, fizik ve kimya sorularından oluşan testler Milli Eğitim Bakanlığı’na ait soru bankasından seçilerek oluşturulacaktır.  Bu testler Lise 1, Lise 2, ve Lise 3.  sınıflar için ayrı ayrı hazırlanacaktır. Test soruları standart olmaları nedeniyle, ayrıca içerik geçerliliği konusunda bir denetleme yapılmasına gerek olmayacaktır. Her bölüm testi yaklaşık olarak

20-25 çoktan seçmeli sorudan oluşacak, öğrenciler yanıtları bir scantron kağıdı kullanarak işaretleyecekler. 

Öğrencilerin fen bilimlerine karşı olan tutumları ise 20-25 ifadeden oluşturulacak bir anketle ölçülecek. Anket ifadeleri daha önceki araştırmalarda kullanılanlar temel alınarak oluşturulacaktır. Ankette kullanılacak ifadeler bilimin öneminin nasıl algılandığını, bilimin öğrenci kafasında bir tehdit veya korku unsuru olarak görülüp görülmediği, bilimle ilgili mesleklerin öğrenciye cazip gelip gelmediği ve ayrıca, genel olarak öğrencinin okula bakış açısı ve derslere genel ilgisini ölçmeye yönelik olacaktır. Öğrenciler yanıtlarını 5 dereceli Likert ölçeği kullanarak, scantron kağıtlara işaretleyeceklerdir.  

Verilerin toplanması 

Milli Eğitim Bakanlığı’ndan, çalışmaya katılacak okulların müdürlüklerinden ve öğretmenlerden izinler sağlandıktan sonra, test ve anket uygulamadan önce, öğrenci ve öğrenci velilerinin de onayları sağlanmış olmalıdır. Araştırmada yer almak istemeyen öğrenciler katılmayacaktır. Sınavları uygulayacak olan öğretmenler test ve anket hakkında bilgilendirilecek ve bunların uygulanmasında, gözönünde bulundurulması gereken noktalar kendilerine sınavdan önce açık bir şekilde iletilecektir. İkinci yarıyıl sonuna doğru belirlenen günde sınav ve anket uygulaması gerçekleştirilecektir. 

Verilerin analizi 

Veri analizi çoklu varyant analiz yöntemi ile yapılacak; bağımsız değişkenler cinsiyet ve sınıf seviyesi, bağımlı değişkenler ise fizik, kimya ve biyoloji testlerinden alınan başarı puanları ve fen bilimlerine karşı tutum puanlarından oluşacaktır. Çoklu varyant analizi için alfa seviyesi .05 olarak alınacaktır. Çoklu varyant analizi bu değerlendirme için uygun görüldü çünkü çoklu varyant analizi değişkenler arasındaki interkorelasyon gibi önemli bilgileri sağlama kapasitesindedir. Alfa seviyesini kontrol altına alır. Aynı zamanda çoklu varyant yönteminin belli durumlardaki farklılıkları, diğer yöntemlere göre daha büyük bir hassasiyetle belirlenebilir.

Sonuçlar ve tartışma 

Henüz veri toplanması ve analizi aşamasına gelinmemekle birlikte, bu araştırmadan elde edilen bulguların Amerika’da ve İngiltere’dekilerle bir paralellik göstermesinin olasılığı yüksek görülüyor. Öğrenci başarısı ve fen bilimlerine karşı tutumun yüksek oranda korele olması ve kız öğrencilerin fen bilimlerine karşı tutumlarının erkeklere oranla daha negatif olması bekleniyor. Kız öğrencilerin tutumlarının daha negatif olması, onların başarı oranlarında bir etken olmakla beraber, toplumsal faktörler ve diğer olası faktörlerin de incelenmesi, konunun kökenine büyük oranda ışık tutacaktır. Dolayısıyla, fen bilimleri sınıflarında yapılabilecek niteliksel çalışmaların bu konunun açıklığa kavuşturulmasında büyük yararı olacağı muhakkaktır. 

D oğurgaları 

Kız öğrencilerin fen bilimlerindeki düşük başarısına neden olan faktörler belirlendiğinde, onların başarıları ve ilerki hayatlarında bilimsel alanlardaki faaliyetlere katılımları artıp gelişecektir. Ayrıca, en iyi çalışmaların nasıl yapılacağı konusunda da bir fikir sahibi olunacaktır. 

Designed and Revised by    iktisada web masters group

Bu web sitesi en iyi IE 3 veya uzeri ile izlenebilir. Browser`inizin JAVA destekli veya enabled olmasi gereklidir.