|
12.09.1974 gün ve 15004 sayılı Resmi Gazete 'de yayınlanmıştır.
1.Kısım : Genel Hükümler
Madde 1 -
İş Kanununun kapsamına giren her
çeşit yapı işlerinde, İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğünde
öngörülen tedbirlerden başka alınacak sağlık ve güvenlik tedbirleri
bu Tüzükte belirtilmiştir.
Madde 2 -
Bu Tüzükte geçen "yapı" deyimi,
tüzel veya özel kişilere ait karada, suda, yeraltında ve
yerüstündeki daimi veya geçici inşaatı ve bunların ek ve
değişikliklerini ve onarımlarını, sabit veya hareketli tesislerini
kapsar.
Madde 3 -
Her işveren, yapı işlerinde
işçilerin sağlığını ve iş güvenliğini sağlamak için, bu tüzükte
belirtilen şartları yerine getirmekle ve gerekli araç ve gereçleri
noksansız bulundurmakla yükümlüdür.
İşçiler de, bu
yoldaki usuller ve şartlara uymak zorundadırlar.
Madde 4 -
Her işveren, yapı işleri, işin
fenni ve kanuni sorumluluğunu taşıyabilecek özellik ve yetkiye haiz
bulunduğu Hükümet ve mahalli belediyelerce kabul edilen bir şahsın
gözetimi altında yürütmek zorundadır.
Madde 5 -
İşveren, her iş yerinde bir "Yapı iş
defteri" bulundurmakla yükümlüdür.
2.Kısım : Yapı
İşlerinde Alınacak Güvenlik Tedbirleri
Madde 6 -
Yapı işleri gündüz yapılacaktır.
Ancak karanlıkta veya gece yapılması zorunlu bulunan hallerde,
çalışma yerinin ve geçitlerin yeteri kadar ve uygun şekilde
aydınlatılması ve iş güvenliğinin sağlanması gereklidir.
Madde 7 -
Yapı işlerinde kullanılan iskeleler, platformlar, geçitler,
korkuluklar, merdiven parmaklıkları, emniyet halatları ve emniyet
fileleri, zincirler, kablolar ve diğer koruma tedbirlerine ait araç
ve gereçler ve işçilere verilen emniyet kemerleri ile diğer malzeme
ve araçlar; yapılan işe uygun ve işçileri her çeşit tehlikelerden
korumaya yeterli olacak ve kullanılan tesisat, tertibat, malzeme
veya araçlar, kaldırabilecekleri yüke dayanacak özellikte ve
sağlamlıkta bulunacak, alet, parça, malzeme gibi cisimlerin düşmesi
umulan yerlerde çalışacak işçilere baret verilecektir.
Madde 8 -
Yapı sahası içindeki tehlikeli
kısımlar, açıkça sınırlandırılacak ve buralara görünür şekilde
yazılmış uyarı levhaları konacak ve geceleri kırmızı ışıklarla
aydınlatılacaktır.
Madde 9 -
Yapının devamı süresince sivri
uçları veya keskin kenarları bulunan malzeme ve artıklar, gelişi
güzel atılmayacak ve ortalıkta bulundurulmayacaktır.
Madde 10 -
Yapı işlerinde çalışanları kazaya
uğratacak veya tehlikeli durumlara düşürecek şekilde malzeme istif
edilmeyecek ve araçlar gelişi güzel yerlere bırakılmayacaktır.
Madde 11 -
Tavan veya döşemelerdeki boşluk ve
deliklere korkuluk yapılacak veya bu deliklerin üstleri geçici bir
süre için uygun şekilde kapatılacaktır.
Madde 12 -
Yapı yerlerinde çalışanların
birlikte korunmaları sağlanmadığı hallerde, işçilere emniyet kemeri,
omuz kayışı, baret, gözlük, çizme, su geçirmez elbise, eldiven ve
benzeri uygun koruyucu araçlar verilecektir. İşçilere verilen
emniyet kemerleri, lastik çizme, baret ve gözlük gibi koruyucu
malzeme işçilerin fizik yapılarına uygun olacak ve bir işçinin
kullandığı koruyucu araçlar başka işçilere verilmeden önce uygun
şekilde temizlenecektir.
Madde 13 -
Tabandan itibaren (3) metreden
daha yüksekteki düşme veya kayma tehlikesi olan yerlerde,
çalışanlara, kiremit döşeyicilerine, oluk ve her türlü harici boya
işleri yapanlara, gırgır vinçlerini çalıştıranlara ve kuyu, lağım,
galeri ve benzeri derinliklerde çalışanlara emniyet kemeri verilecek
ve işçiler de verilen bu kemerleri kullanacaklardır.
Madde 14 -
Çatı ve meyilli yüzeylerde yapılan
işlerde kullanılan yapı iskeleleri uygun korkuluklarla teçhiz
edilecektir. Bu korkuluklar aynı zamanda dengesini kaybetmiş bir
işçinin düşmesine engel olabilecek sağlamlıkta yapılacaktır.
İskelenin bulunmaması halinde, güvenliği sağlayacak uygun koruma
araçları kullanılacaktır.
Madde 15 -
Cam, saç ve çimento harçlı
levhalardan yapılmış çatılarla, eskimiş, yıpranmış ve dayanıklılığı
azalmış çatılarda, çatı merdiveni kullanılacak ve buralarda tam
güvenlik sağlanmadıkça çalışılmayacaktır.
Madde 16 -
Yer altı çalışmalarında, madeni
iskelelerde, kazı, çatı ve yıkma işlerinde çalıştırılan işçilere
emniyet kemeri, baret gibi kişisel koruma araçları verilecektir.
Madde 17 -
Yapı işlerinde kuvvetli rüzgara
maruz kalan yerlerde gerekli güvenlik tedbirleri alınmadan işçiler
çalıştırılmayacaktır.
Madde 18 -
Yapı alanında kamyon ve
benzeri taşıt ve araçlar kullanıldığında bunların giriş ve çıkışları
için uygun bir şekilde işaretlenmiş sahalar ayrılacak ve bu
taşıtların bütün manevraları bir gözetici tarafından idare
edilecektir. Ayrıca bu araçları manevra ve
park sahaları belirtilmiş olacak, kısa bir süre için de olsa
araçlar, meyilli yerlerde sürücüsüz bırakılmayacaktır.
3.Kısım : Kazı
İşlerinde Alınacak Güvenlik Tedbirleri
Madde 19 -
Belediye hudutları içinde kazılara
başlamadan önce yapı sahası etrafı ortalama (2) metre yükseklikte
tahta perde ile çevrilecek, payandaları içten vurulacak ve bunlar
yapının bitimine kadar aynı şekilde korunacaktır.
Perde yapılamayan kazılarda, en az (100) santimetre kazı sınırı
gerisinden başlamak üzere (9.0-100) santimetre yükseklikte bir
korkuluk yapılacaktır. İşyerlerinin, trafiğin geçtiği yol
kenarlarında bulunduğu hallerde, köşeler uygun şekilde
ışıklandırılacaktır.
Madde 20 -
Kazı işlerinin yapılacağı
yerlerde, elektrik kabloları, gaz boruları, su mecraları ve
kanalizasyon tesisatı bulunup bulunmadığı önceden araştırılacak ve
ona göre gereken tedbirler alınacaktır.
Kazı esnasında zehirli ve boğucu gaz bulunduğu anlaşıldığı hallerde
de, işçiler derhal oradan uzaklaştırılacak ve gaz çıkışı önlenecek
ve biriken gaz boşaltılmadıkça tekrar kazı işlerine
başlanmayacaktır.
Madde 21-
Kazıların her bölümü her gün en az
bir defa yetkili ve sorumlu bir teknik eleman tarafından kontrol
edilecek, çalışılmasında bir sakınca olmadığı sonucuna varıldığında
durum, yapı iş defterine yazılıp imza edilecektir.
Madde 22 -
Genellikle kazı işleri, yukarıdan
aşağı doğru ve toprağın dayanıklılığı ile orantılı bir şev verilmek
suretiyle yapılacaktır.
Madde 23 -
Sert kaya, sert şist, betonlaşmış
kum ve çakıl, sert kalker, killi şist kaya, gre ve konglomera gibi
kendini tutabilen zeminler dışında, derinliği (1.50) metreden fazla
olup, şevsiz yapılmak zorunluluğu bulunan kazılarda, cidarlar uygun
şekilde desteklenmek veya iksa edilmek suretiyle tahkim olunacak
iksa için kullanılacak kalas başları, kazı üst kenarından (20)
santimetre yukarı çıkarılacaktır.
Madde 24 -
Kazı işlerinde (1.50) metreden
daha derin toprak yığınlarının altlarını kazarak çökertmek yasaktır.
Madde 25 -
(1.50) metreden daha derin olan
kazı işlerinde, işçilerin inip çıkmaları için yeteri kadar el
merdivenleri bulundurulacaktır. İksa tertibatını ve desteklerini,
inip çıkma vasıtası olarak kullanmak yasaktır.
Madde 26 -
Kuyu ve lağım çukurları gibi çok
derin yerlerde çalıştırılacak işçilere emniyet kemeri ve sinyal
ipleri gibi uygun koruyucu araçlar verilecektir.
Madde 27-
Yağmur yağarken kazı işlerinde
işçi çalıştırılamaz. Ancak yağmur durduktan sonra ve güvenlik
sağlandıktan sonra işçiler çalıştırılacaktır.
Arazi durumu göz önünde tutularak, muhtemel su baskınlarına karşı
gereken tedbirler alınacaktır.
Madde 28 -
İşveren yağışlı havalarda,
işçilerin ıslanmalarını önlemek için kendilerini koruyacak kapalı
bir yer hazırlamakla yükümlüdür.
Madde 29 -
Su içinde çalışmayı gerektiren
hallerde işçilere uygun lastik çizmeler verilecektir. Suyun diz
boyunu aşması halinde bu suyun yenilmesi için gerekli tedbirler
alınacaktır.
Madde 30 -
Ekskavatör, buldozer ve benzeri
makinelerle yapılan kazılarda bu makinelerin hareket alanı içinde
işçi çalıştırılamaz. Bu makinelerin üzerinde sürücüden başka kimse
bulundurulamaz.
Madde 31.
Kazılan toprağı dışarıya taşıyacak
araçların kazı yerlerine kolaylıkla girip çıkmalarını sağlayacak
rampa eğimleri (35) dereceden fazla olamaz. Bunun sağlanamadığı
yerlerde yük asansörleri kullanılacaktır.
Rampalarda birden fazla araç bulundurulamaz
Madde 32 -
Kazı kenarlarına hiçbir nedenle
ağırlık yüklenmeyecektir. Kazıdan çıkan taş ve toprak kazı ağzından
en az (1) metre uzağa atılacaktır.
Madde 33 -
Kazının komşu bir yapının durumunu
devamlı veya geçici olarak tehlikeye soktuğu hallerde yapı
tekniğinin gerektirdiği tedbirler alınacaktır.
Madde 34 -
Kuyu veya yeraltı galerilerinde
yapılan tahkimat, her posta değişiminde yetkili bir eleman
tarafından kontrol edilecek ve sonuçlar günlük yapı iş defterine
yazılarak imzalanacaktır.
Yer altı işlerinde çökme ve parça düşmelerine karşı gereken
tedbirler alınacaktır.
Madde 35 -
Dinamit veya diğer patlayıcı
maddelerin kullanıldığı hallerde (100) metre uzaklıktaki çevre
kavlak muayenesi yapılacaktır.
Bu maddelerin kullanılmasından sonra en az (1) saat geçmeden ve
yetkili elemanın inceleme yaparak gerekli izin verilmesinden önce
galeriye veya kuyuya girilmesi yasaktır.
Madde 36 -
Yeraltı galerilerinde, delme ve
kazma sırasında işçilerin sağlığını koruyacak yeterli ve uygun
havalandırma tesisatı yapılacaktır,
Madde 37 -
Gaz çıkışının hava ile patlayıcı
bir karışım meydana getirebileceği yer altı galeri ve kuyularında,
açık alevli lamba veya cihazlar kullanılmayacaktır
Madde 38-
Bir kuyu ve galerinin ön duvar
veya betonla takviyesinde gerekli tedbirler alınacaktır.
Madde 39 -
Tabanı kaya olan bir galerinin açılması veya bir kuyunun kazılması
halinde, sulu delici makineler kullanılacak veya tozların işçilerin
sağlığına zarar vermemesi için gerekli tedbirler alınacaktır.
Madde 40 -
Patlayıcı maddelerin kullanıldığı
ve serbest silisin bulunduğu yerlerde yapılan çalışmalarda, kazı
toprağı ıslatılacaktır.
Madde 41 -
Yer altı galerilerinde veya
kuyularda yapılan çalışmalarda, galeri veya kuyunun ağzında bocurgat
kullanmak üzere devamlı bir işçi bulundurulacaktır.
Galeri veya kuyunun derinliği (6) metreyi aştığı hallerde, elle
çalıştırılan bir bocurgat en az (2) kişi tarafından kullanılacaktır.
Madde 42 -
Derinliği (25) metreyi aşan
kuyularda, işçilerin kuyuya inip çıkmaları için kullanılan
bocurgatlar motorla işletilecektir.
Madde 43 -
Ani su baskınında korkulan bir
arazide galeri çalışması gerektiği hallerde, galeride, işçilerin
hızla boşaltılmasını sağlayacak çıkış yerleri bulundurulacaktır veya
yeterli sayıda yükseltilmiş hücreler yapılması gibi uygun tedbirler
alınacaktır.
Madde 44 -
Bir galerinin tabanında mevcut
boşluklar, seviye farkları, daralan geçitleri alçak kemerler, araba
ve katardan yolları ve geçitleri gibi işçiler için bir tehlike veya
sıkışıklık gösteren engeller, uygun ve yeterli bir şekilde
ışıklandırılacak ve aydınlatılacaktır. İşin gereği olarak bunun
sağlanmadığı hallerde, dokunma ile bir engelin varlığını belirtecek
küçük zincir, sarkaç ip, yumuşak süpürge gibi hisle haber verici
uygun araçlar kullanılacaktır.
Madde 45 -
Taşıt araçlarının kullanıldığı
galerilerde yeterli bir aydınlatmanın yapılmaması halinde çalışılan
yerler iyice görülebilecek şekilde ışıklarla işaretlendirilecek ve
taşıt katarlarının önünde beyaz, arkasında kırmızı ışıklar yakılacak
veya arkalarında aynı rengi aynı derecede yansıtacak kedi gözü veya
benzeri işaret bulundurulacaktır.
Madde 46 -
Yeterli ve sabit bir aydınlatmanın
sağlandığı galerilerin ağızlarında, taşıt veya katarın durma yolunu
uygun şekilde aydınlatmaya yeterli bir projektör bulundurulacaktır.
Madde 47 -
Yeraltında yapılan
çalışmalarda elektrikle aydınlatılmış yerlerde akımın kesilmesi
halinde işyerinin boşaltılmasını sağlamak izin zorunlu sürede
kullanılmak üzere madenci lambaları veya fenerleri veya benzeri
malzemeler bulundurulacaktır.
4.Kısım : İskelelerde ve
Merdivenlerde Alınacak Güvenlik Tedbirleri
1.Bölüm : İskelelerde Alınacak Güvenlik Tedbirleri
Madde 48 -
Yapı iskeleleri, ancak sorumlu ve yetkili
teknik bir elemanın yönetimi altında, bu işleri tecrübeli ustalara
iskele ölçüleri ve malzeme özellikleri göz önünde bulundurularak
kurdurulacak veya söktürülecektir.
Madde 49 -
Yüksekliği (12.50 ) metreyi geçen
bütün iskeleler için mukavemet hesapları yaptırılacak ilgili
makamlara onaylattırılacaktır.
Madde 50 -
İskeleler yetkili elemanlar
tarafından sık sık muayene ve kontrol edilecek ve sonuçlar yapı iş
defterine kaydedilecek ve iki kontrol arasında süre (1) ayı
geçmeyecektir.
İskeleler her fırtınadan sonra özellikle kontrol edilecektir.
Madde 51 -
İskelelerin taşıyabileceği en çok
ağırlık, levhalar üzerine yazılarak iskelenin uygun ve görülebilir
yerlerine asılacaktır. Bu ağırlıklardan fazla bir yükün iskelelere
yüklenmesi yasaktır.
Madde 52 -
Yapı iskelelerinin yağmur, kar,
buz ve benzeri nedenlerle kayganlaşması halinde, kaymayı önleyecek
tedbirler alınacaktır.
Madde 53 -
Yapı iskelelerinde görülecek en
ufak bir arıza derhal onarılacak, zayıf kısımlar kuvvetlendirilecek
veya yenileri ile değiştirilecektir. İskeleler üzerine moloz ve
artıkları ile geçişi engelleyecek malzeme bırakılmayacaktır.
Madde 54 -
Vinç veya benzeri makinelerle her
çeşit malzemenin kaldırılmasında, yüklerin iskeleye takılarak
iskelelerin yıkılmasına veya herhangi bir zarara veya kazaya
sebebiyet vermesini önleyecek gerekli bütün teknik tedbirler alınmış
olacaktır.
Madde 55 -
Gerek ahşap, gerek borulu
iskele döşeme yükseklikleri, döşemenin tabandan olan yüksekliği
(3.50) metreyi geçtiği hallerde, çalışma döşemesi niteliğinde
emniyet döşemesi yapılacaktır.
2.Bölüm : Ahşap İskelelerde Alınacak Güvenlik Tedbirleri
Madde 56 -
Ahşap iskelelerde kullanılacak
kereste, düzgün, sıkı dokulu, çıralı ve sağlam olacak, üzerinde
fazla budak bulunmayacaktır.
Madde 57 -
Iskarta, tamir edilmiş veya
boyanmış kerestelerde tahtalar iskele yapımında kullanılamaz.
İskelelerde
kullanılacak kerestelerin, cinslerine göre taşıyabilecekleri en çok
yüke dayanabilecek standart kesitleri hesap edilecek ve bu
kesitlerden daha küçük kesitli kereste kullanılmayacaktır.
Madde 58 -
İskelelerde kullanılacak çiviler
(10) santimetreden daha kısa olmayacaktır.
Kullanılmış yaralı,
ve paslı çiviler iskele işlerinde kullanılmayacak ve çiviler tam
uzunlularıyla kullanılacakları yerlere sivri uçları arka taraftan en
az (3) santimetre çıkacak şekilde çakılacak ve bu uçlar uygun
şekilde gömülecektir.
Madde 59 -
İskelelerde yapılacak platform,
geçitler veya benzeri işlerde kullanılacak kalaslar, uzun
istikamette eksiz, yan yana ve aralıksız olarak konulacaktır.
Kalas uçları,
iskele bitiminden kendi uzunluğunun (1/10) undan fazla çıktığı
hallerde, o kısma geçmeyi önleyecek uygun korkuluklar yapılacaktır.
Madde 60 -
Yük taşımayan iskele genişlikleri
(Sıva, badana ve tamirat gibi işler için yapılan iskeleler), (80)
santimetreden dar yapılmayacak, döşemelerinde (5x20) santimetre
kesitten daha küçük kesitte kalas kullanılmayacak ve bu kalaslar
birbirlerine (60) santimetreden bir enine olmak üzere (2,5x5)
santimetre çıtalarla bağlanacaktır. Kalaslar, döşeme (30)
santimetreden fazla bir boşluk yapmayacak şekilde döşenecektir.
Madde 61 -
Yük taşıyan iskelelerin (Tuğla
duvar, taş duvar ve kaplama gibi işler için yapılan iskeleler)
genişlikleri, (1.20) metreden az ve bunların duvar yüzünden olan
mesafeleri ise, (10) santimetreden fazla olmayacak, döşemelerde
hiçbir şekilde boşluk ve aralıklar bırakılmayacaktır.
Madde 62 -
Yük taşıyan iskelelerde, yük
taşımayan iskelelerde yapılacak korkuluk ve ara korkuluk kereste
kesitleri (5x10) santimetreden küçük olmayacak ve ara korkuluklar
döşeme tabanından itibaren (50) santimetre yükseklikte yapılacaktır.
Ancak iki dikme arasında yatay kuvvetlere karşı çaprazlar
yapıldığından, ara korkuluklar konulmayabilir.
Madde 63 -
Yük taşıyan iskelelerde alet ve
malzemenin düşerek kaza yapmasını önlemek için döşeme dış kısmına
(15) santimetre yüksekliğinden bir etek tahtası konacak ve bu etek
tahtası ile döşeme arasında en çok (1) santimetre boşluk
bırakılabilecektir
Madde 64 -
(8) metre yüksekliğe kadar olan
iskele dikmeleri (Taş işleri hariç), (8x8) santimetre kesitinden,
(8x24) metre yükseklik arasında bulunan iskele dikmeleri ise (10x10)
santimetre kesitinden daha küçük olmayacaktır.
Madde 65 -
İki dikme arası, yük taşıyan
iskelelerde (2x40) metreden, yük taşımayan iskelelerde ise (3)
metreden daha fazla olmayacaktır.
Madde 66 -
İskele dikmeleri, binadan
ayrılmayacak ve yan istikametlerde sallanmayacak veya bel vermeyecek
şekilde düz ve çapraz kuşaklarla takviye edilerek binaya
bağlanacaktır.
Madde 67 -
İskele esas veya tali dikmeleri,
tasman (oturma) veya dikey deplasman yapmayacak şekilde sağlam
kaideler üzerine oturtulacak ve dikme altları birbirlerine bağlantı
ile tespit edilecektir.
İskele yapılacak
taban yumuşak ve zayıf ise, dikmeler tek veya uzatılmış beton
sömeller üzerine oturtulacaktır.
Madde 68 -
Eklenen dikmelerin kesitleri eşit
veya yatay yüzey olacak, dört yüzüne de aynı genişlikte en az (70)
santimetre uzunluğunda ve (2.5) santimetre kalınlığında sağlam
keresteden hazırlanmış ek tahtalar uzun çivilerle çakılacak ve bulon
(büyük cıvata) kullanılmak suretiyle birbirlerine eklenecektir.
Madde 69 -
Taşıyıcı, koruyucu veya takviye
edici olarak yapılacak atkılar, kuşaklar, çaprazlar ve mesnetler,
dikmelerin iç kısmına uygun şekilde çivilenerek ve usulüne göre
tespit edilecektir.
Madde 70 -
Yan kiriş başları, taşıyıcı esas
kirişlerden en az (15) santimetre daha taşkın bırakılacak veya esas
kiriş üstüne bindirmek suretiyle her iki taraftaki dikmelere, çivi
ve cıvatalarla bağlanacaktır. Yük fazlalığından ötürü eklenecek ara
atkı kirişleri, eşit aralıklarla esas kirişe çivilenmek suretiyle
tespit edilecektir.
Madde 71 -
Yan kiriş başlarının duvara
gireceği kısımlar en az (10) santimetre olacaktır. Bunların hiçbir
şekilde çaptan küçültülemez veya tıraşlanamaz.
Pencere ve benzeri
boşluklara gelen kısımlar ise mesnet ve çaprak yapılmak suretiyle
tespit edilecektir.
Madde 72 -
Betonarme karkas binalar için
kurulacak iskele yan kiriş başlarının bir tarafı (5-10) santimetre
kesitinde ve (30) santimetre tahtalara çivilenerek bina kolonunu
yüzlerine tespit edilecektir.
Madde 73 -
Köşe dönen iskelelere, en az bir
köşe kirişi ilave edilecek ve iskelenin bu kısmı diğer kısımlardan
daha az dayanıklılıkta yapılmayacaktır.
Madde 74 -
Atkı kirişlerinde ek yapılmaz.
Madde 75 -
Rampa ve geçitlerin iki tarafından
korkuluklu olarak yapılması halinde, en çok eğim (25) derece olacak
ve üzerlerine (40) santimetrede bir, kendi genişlikleri kadar
çıtalar çakılacaktır.
Rampa ve geçitlerin
genişliği (80) santimetreden yük geçilecek olanların ise (1.25)
metreden az olmayacak ve bunların geriye kaymaması için de gerekli
tedbirler alınacaktır.
Madde 76 -
İskelelerin rampa ve geçit mesnet
aralıkları, kalaslar esmeyecek veya bel vermeyecek ve üzerinde
yaylanmadan yürünebilecek şekilde ayarlanacaktır.
Madde 77 -
İskelelerde bir taraftan diğer tarafa
geçmek amacıyla köprü görevi görecek geçitlerin genişliği, (60)
santimetreden az ve korkuluksuz yapılmayacaktır.
3.Bölüm : Çelik Borulu İskelelerde Alınacak Güvenlik Tedbirleri
Madde 78 -
Çelik borulu iskelelerde
kullanılacak bütün boru ve madeni kısımların taşıyacağı yük,
dayanıklılığı ve diğer özellikleri normlara uygun bulunacaktır.
Madde 79 -
İskele yapımından gayri işlerde
kullanılmış boru ve diğer malzeme, iskele yapımı işlerinde
kullanılmayacaktır.
Madde 80 -
Çelik borulu iskeleler, sağa ve
sola sallanmayacak şekilde yeteri kadar çapraz borularla takviye
edilecek ve binadan ayrılmayacak şekilde tespit olunacaktır.
Madde 81 -
Düşey borulardaki ekler en çok
(10) metrede, yatay borulardaki ekler en çok (8) metrede
yapılacaktır.
Madde 82 -
Boru başlarının, tabana
yerleştirilen kalas altlıkları batmaması için, özel suretle yapılmış
madeni başlık kullanılacak ve bu başlıklar çivi veya uzun vidalarla
bu altlıklara tespit edilecektir.
Madde 83 -
Çelik borulu iskelelerdeki
platformlarda kullanılacak kalas veya diğer ahşap kısımların
özellikleri ile kullanılacak çaprazlar, korkuluklar, ara korkuluklar
ve benzeri elemanlardaki aralıklar ahşap iskelelerde aranan
özelliklere uygun olacaktır.
Madde 84 -
Boru ve madeni iskeleler uygun
şekilde topraklanacaktır.
Madde 85 -
Sisli ve alaca karanlık havalarda, iskele üzerinde çalışma devam
ettiği sürece iskeledeki merdiven ve asansör başları ve çalışılan
döşemeler boydan boya uygun şekilde aydınlatılacaktır.
Madde 86 -
Boru iskelenin bir kısmı
veya kısımları sökülmeden önce gereken güvenlik tedbirleri
alınacaktır.
4.Bölüm : Asma İskelelerde Alınacak Güvenlik Tedbirleri
Madde 87 -
Asma iskelelerin, aşağı ve yukarı
hareketlerini sağlayan makine, teçhizat ve vinçleri, yetkili bir
teknik elemana muayene ettirilip, kullanmaya elverişli olduklarına
dair belgeleri alınacak ve bu belgeler işlerinde saklanacaktır.
Madde 88 -
Asma iskele, iş sırasında sağa
sola veya ileri geri hareket etmeyecek şekilde asılı kalacak veya
tespit edilecektir.
Madde 89 -
Asma iskelelerde bütün
kısımlarının taşıyacağı yükler, yetkili teknik elemanların
verecekleri bir raporla belirtilecek ve iskeleye bundan fazlası
yüklenmeyecektir.
Asma iskelelerde
merdiven kullanılmayacaktır.
Madde 90 -
Asma iskele askısı için
kullanılacak kendir veya çelik halatlar veya benzeri malzemenin her
gün işe başlamadan önceki ezik, kopuk, çürük veya herhangi bir özrü
olup olmadığına yetkili bir teknik eleman tarafından muayene
edilerek yapı iş defterine kaydedilecek, sağlam olduğu anlaşıldıktan
sonra iskelede çalışılabilecektir.
Madde 91 -
Asma iskeleler, iniş ve
çıkışlarında her türlü engellerden uzak olarak asılı bırakılacaktır.
Madde 92 -
Tuğla duvar ve sıva işlerinde
kullanılacak asma iskelelerin tespit edileceği askı kirişi, (16) lık
(I) profili veya aynı dayanıklılıkta diğer malzemeden yapılacaktır.
Asma iskeleyi taşıyacak halatların güvenlik katsayısı (6) dan aşağı
olmayacak ve halatların ek yerleri, halkaları, başlık ve
bağlantıları kaldırılacak en ağır yüke dayanıklı yapılacak ve
halatlar askı demirlerinden kaymayacak şekilde tespit edilecektir.
Madde 93 -
Asma iskele platformu için
kullanılacak çift köşebent kesiti (50x50x5) milimetre veya bu
özellikte diğer profili malzemeden yapılacaktır.
Madde 94 -
Asma iskele vinç
çerçevesine platformun iç ve dış kirişlerine bağlayacak cıvataların
çapı (5/8) parmaktan daha küçük olmayacaktır.
Madde 95 -
Askı kirişi, bina tavan
döşemesine veya bina çerçevesine (U) cıvataları ile uygun ve
dayanıklı bir şekilde tespit edilecektir.
Cıvata arkalarına
(10) milimetre kalınlığında çelik bir levha konulacak ve cıvatalar
çift somunlu, yaylı ve düz pullarla birlikte sıkılacaktır.
Madde 96 -
Yapı tavan döşemesine
tespit edilecek askı kirişinin, gerek iskele ve gerekse tespit için
bırakılacak aralıkları, eşit ölçüde olacak ve (U) cıvatasının
boşluğunu almak için (1) demire üstüne, (10x15) santimetre kesitinde
ahşap yastıklar konulacaktır.
Madde 97 -
Platform genişlikleri, sıva
işleri için (80) santimetreden, duvar işleri için (120)
santimetreden az olmayacaktır.
Madde 98 -
İskelenin duvardan olan
açıklığı, malzeme, takım ve aletlerin aşağıya düşmesini önleyecek
şekilde olacaktır.
Madde 99 -
İskele içinde çalışan
işçilerin başlarını korumak için en az (2.5) santimetre kalınlığında
tahtalardan koruyucu bir tavan yapılacaktır.
Madde 100 -
Asma iskelelerde her
metrekareye (400) kilogramdan fazla yük konmayacak ve asma iskelede
(4) kişiden fazla işçi çalıştırılmayacaktır.
Madde 101 -
Asma iskelelerde
kullanılacak, kanca, çengel ve benzerlerinin ağızları, emniyet
mandalı veya uygun emniyet tertibatı ile kapatılacaktır.
Madde 102-
Asma iskele korkulukları, (100)
santimetre yükseklikte ve ara korkuluklu yapılacak etek tahtaları
(15) santimetre yüksekliğinde olacaktır.
5.Bölüm : Sıpa İskelelerde Alınacak Güvenlik Tedbirleri
Madde 103-
Sıpa iskeleler, dayanıklılık ve
taşıyacağı yükler bakımından yeterli sağlamlıkta uygun malzemelerden
yapılacaktır.
Madde 104 -
Sıva veya hafif işler için
kullanılacak sıpa iskelelerde aşağıdaki özellikler bulunacaktır.
1.
İskele genişliği (50) santimetreden
dar, (120) santimetreden fazla,
2.
Platformların kalas kalınlığı (5)
santimetreden az ve genişliği (40) santimetreden dar,
3.
İskele kirişleri ve bacakları (5x10)
santimetre kesitinden küçük,
4.
Takviye için kullanılacak çapraz ve
düz bağlantılar (2,5x10) santimetre kesitinden küçük
olmayacaktır.
Madde 105 -
Sıpa iskelelerde, bacakları
yükseltmek veya taşıyıcı orta kirişi uzatmak amacı ile ek
yapılmayacaktır.
Madde 106 -
İki sıpa iskele arası, merkezden
merkeze (250) santimetreden fazla olmayacak ve iskele ayak açıklığı,
yüksekliğinin yarısını geçmeyecektir.
Madde 107-
Sıpa iskele bacakları düzgün ve
sağlam yerlere oturtulacaktır.
Bunun mümkün
olmadığı hallerde, düzgünlüğü sağlamak için bacak altlarına konacak
tek parçalı ahşap yastıkların yüksekliği (10) santimetreden fazla
olmayacaktır.
Madde 108 -
Duvarcı işlerinde veya (120)
santimetreden yüksekte yapılacak işlerde kullanılacak sıpa
iskelelerde aşağıdaki özellikler bulunacaktır.
1.
Genişlikleri (125) santimetreden dar,
2.
Yükseklikleri (480) santimetreden
fazla,
3.
Platform kalas kalınlıkları (5) santimetreden az,
4.
İskele bacak ve kirişleri (10x10) santimetre kesitinden az,
5.
Takviye ve çaprazlar (2,5x15) santimetre veya (5x10) santimetre
kesitinden küçük,
olmayacaktır.
6.Bölüm : Merdivenlerde
Alınacak Güvenlik Tedbirleri
Madde 109 -
El merdivenlerin kolları ve
basamakları için kullanılacak keresteler, sağlam ve birinci sınıf
çıralı çam cinsinden olacak, üzerinde çatlak, yarık, çürük ve (1)
santimetre çapından büyük budaklar bulunmayacaktır.
El merdivenlerini
bütün basamakları, (30) santimetre eşit aralıkları geçmemek üzere
sağlam bir şekilde tespit edilecektir.
Madde 110-
El merdivenlerinin basamak zıvanaları ile basamak deliklerinde
aşağıdaki özellikler bulunacaktır.
1.
Merdiven kolunda açılacak delik ve
basamak sıvana uzunlukları (2) santimetreden az,
2.
Kör delikler ve bunların zıvanaları (2.5) santimetre uzunluğundan ve
(2) santimetre çapından küçük olmayacaktır.
Madde 111 -
Kusurlu el merdivenleri
kullanılmayacaktır.
Onarım amacı ile
basamak altlarına takoz konulmayacaktır.
Madde 112 -
El merdivenleri, kullanıldıkları
yerlerde, alt ve üst kısımları kaymayacak veya bu yerlerden
kurtulmayacak şekilde tespit edilecektir.
Madde 113 -
Her çeşit seyyar merdivenlerin, el
merdivenlerinin ayak uçlarına kaymayacak şekilde papuçlar konacak,
merdiven madeni veya kaygan döşemelerde kullanılacak ise, papuç
altlarına ayrıca tırtıllı lastik veya mantar ilave edilecektir.
Seyyar el merdivenleri, uzatılmak amacıyla tekniğe aykırı bir
şekilde birbirlerine eklenmeyecektir.
Madde 114 -
Sehpa tipi merdivenlerde kancalar
kalınlıkları (10) milimetre çapında yuvarlak demirden veya bu
dayanıklıkta başka bir malzemeden yapılacaktır.
Madde 115 -
Tehlikeli yerlerde veya insanların
gelip geçtiği yerlerde kullanılacak merdiven etrafı, halat zincir
veya ahşap korkulukla çevrilecek ve görünür yerlere uyarma levhaları
asılacaktır.
Madde 116 -
Sabit inşaat merdivenlerinde
çıkılacak platformlara korkuluk ve uygun eteklik konacak ve bu
platformların genişliği (60) santimetreden dar yapılmayacaktır.
Merdivenin iki veya bir kolu çıkılacak yerin platformunu en az (90)
santimetre aşmış olacak ve son merdiven basamağı ile platformun
arası (30) santimetreyi geçmeyecektir.
Madde 117 -
(10) metre yüksekliğini geçen
sabit merdivenlerde, her (10) metrede bir veya ortayı aşan kısımda
platform veya dinlenme yerleri yapılacaktır.
Bu merdivenler
ayrıca tabandan (3) metreden sonra en az (160) santimetre eninde
çardak tertibatı ile korunacaktır.
Madde 118 -
Duvar boşlukları kapatılmadan veya
gerekli tedbirler alınmadan yapımın bu kısmında merdiven
kullanılmayacaktır.
Madde 119 -
Basamakları yapılmamış betonarme
merdiven döşemelerinde, işçilerin kayma ve düşmelerini önleyecek
şekilde ahşap basamaklar ve kovan boşluğu kenarlarına uygun
korkuluklar yapılacaktır.
Madde 120 -
Yapı sırasında kullanılabilecek düz
sacdan veya madeni malzemeden yapılmış merdiven basamaklarının
üstleri kaymayacak malzemeyle kaplanacaktır.
5.Kısım : Yıkım İşlerinde Alınacak Güvenlik Tedbirleri
Madde 121 -
Yıkım işi yapılacak mahallin açık
bulunan yüzleri (2) metre yüksekliğinde tahta perde ile
çevrilecektir.
Madde 122 -
Binanın, yıkılmadan önce içindeki
ve etrafındaki havagazı, su ve elektrik ile bağlantıları
kesilecektir. Yalnız yıkım esasında su ve elektriğin kullanılması
gerektiği hallerde, bunlar, yapı dışında özel koruyucular içine
alınacaktır.
Madde 123 -
Yıkımdan çıkan taş, tuğla, demir
ve moloz gibi artıklar kat döşemelerinde yığılmayacaktır. Yıkılan
kısmın malzeme ve molozları kattan kata veya kattan yere güvenlik
tedbirleri alınmadan atılmayacaktır.
Madde 124 -
Yıkımdan çıkan kiremit, tuğla ve
benzeri malzemelerin oluk vasıtası ile yere indirilmesinde, oluk
üstleri kapalı olacak ve çalışma sırasında aşağı bırakılan malzeme,
oluktan alınmadıkça başka malzeme bırakılmayacaktır.
Madde 125 -
Yıkılan kısmın altında bulunan
bütün işçilerin güvenliği sağlanmadıkça bu kısım duvar ve döşemeleri
kitle halinde döşeme üzerine ve dış kısımları taban üzerine
yıkılmayacaktır.
Madde 126 -
Kitle halinde yıkılacak bina
kısımları, yıkılmadan önce bol su ile iyice ıslatılacak ve toz
kalkmaması için gerekli tedbirler alınacaktır.
Madde 127 -
Yıkımlarda, yıkılacak binanın
etrafında, bina yüksekliğinin en az iki katına eşit bir güvenlik
alanı bırakılacaktır.
Madde 128 -
Elle yıkılacak duvarlar için
kurulacak iç kısım iskeleleri tabandan en çok (4) metre yükseklikte
yapılacaktır.
Madde 129 -
Binada merdivenler ve bunların
dayandığı mesnetler en sonra yıkılacaktır.
Madde 130 -
Camlı kapılar, pencereler ve
aynalar gibi kırıldıklarında tehlikeli olabilecek kısımlar, yıkma
başlamadan önce sökülüp uygun yerlere taşınacaktır.
Madde 131 -
Yıkımda çalışan işçilere gözlük, baret
ve çelik emniyet ayakkabısı gibi kişisel korunma araçları
verilecektir.
6.Kısım : Yapı İşlerinde Kullanılan Makine ve Teçhizatta Alınacak
Güvenlik Tedbirleri
Madde 132 -
Yapı işlerinde kullanılan
makinelerde, hareketi ileten kavrama ve dişlilere uygun şekilde
korunacaktır.
Madde 133 -
Gırgır vinçleri, (12.50) metre
yüksekliğe kadar olan yapı işlerinde kullanılabilir.
Ancak bu yüksekliği aşan yapı işlerinde yük asansörleri kullanmak
zorunludur.
Madde 134 -
Gırgır vinçleri kullanılmasında
aşağıdaki tedbirler alınacaktır.
1.
Vincin elektrik motoru topraklanmış
olacaktır.
2.
Vincin şalteri otomatik olacak, vinç
kovası belirli bir yüksekliğe çıkması halinde bu otomatik şalter
devreyi kesecektir.
3.
Vinç tambur yuvası çelik telin
uzunluğu ile orantılı olarak seçilmiş olacaktır,
4.
Çelik halatın tamburundan dışarı fırlaması önlenecektir.
5.
Kullanılacak çelik halatın çapı (12) milimetreden az olmayacak,
sağlam ve özürsüz tellerden yapılmış olacaktır.
6.
Kova kancasına takılacak çelik halatın uç kısmı yüksekliği olarak
kancaya takılacak ve serbest kalan uç kısmı uzun kısma en az (3)
adet (U) eklemesi ile uygun şekilde tespit edilecektir.
7.
Kancanın kovadan kurtulmaması için, mandal, kilitli mandal veya
bağlama gibi uygun tertibatı bulunacaktır.
8.
Vincin tespit edildiği kanca ahşap olduğu hallerde, bunun kesiti
(20x20) santimetreden küçük olamayacak ve kolon, sağa sola yalpa
yapmayacak şekilde sağlam tespit edilecektir.
9.
Kolonda ek bulunduğu hallerde, kolonun dört bir yüzünde, ekleme
şartlarına uygun şaplama yapılacaktır.
10.
Kovanın inip çıkması sırasında katlar
arasında kovaya takılacak herhangi bir engel bulundurulmayacaktır.
11.
Kova içine konacak her türlü malzemenin yüksekliği kova üst
seviyesini aşmayacaktır.
12.
Gırgır vinç ile kalas uzun tahta, demir ve benzeri malzeme veya eşya
uygun ve emniyetli şekilde bağlandıktan sonra taşınacaktır.
13.
Kovanın hareket anında alabora olmaması için kova sapı kenarında
kilitli mandal kullanılacaktır.
14.
Gırgır vinci çalıştıran işçiye emniyet kemeri, lastik eldiven ve
lastik ayakkabı gibi uygun kişisel koruyucu araçlar verilecektir.
15.
Gırgır vincin tabanda durduğu alanın ön yüzünde bariyer şeklinde bir
kapısı bulunacak, diğer tarafları ise en az (90) santimetre
yüksekliğinde bir korkulukla çevrilmiş olacaktır.
16.
Gırgır vincin hareketi sırasında çevrili alan içinde hiç bir işçi
bulundurulmayacaktır.
17.
Gırgır vince malzeme yükleyen bütün işçilere baret giydirilecektir.
Gırgır vincin bütün kısımları
yetkili bir teknik eleman tarafından her gün kontrol edilecek ve
sonuçlar yapı iş defterine yazılarak imzalanacaktır.
7.Kısım : Çeşitli Hükümler
Madde 135 -
Yapı işlerinde can kaybına ve ağır
yaralanmaya veya zehirlenmeye bağlı bütün iş kazaları, işveren veya
yetkili tarafından derhal ve en seri vasıta ile Çalışma Bakanlığının
mahalli teşkilatına, bu teşkilat bulunmayan yerlerde doğrudan
doğruya bu Bakanlığa bildirilecektir.
Bu bildirme adli ve
idare makamlara genel hükümler dairesinde yapılması gerekli ihbar
zorunluluğunu ortadan kaldırmaz.
Madde 136 -
Bu Tüzükte belirtilmiş olan
hususlar hakkında İş Kanunu uyarınca işçi sağlığı ve iş güvenliğine
ilişkin olarak çıkarılmış bulunan tüzüklerde yer alan hükümlerden
hal ve vaziyetlerine göre yapı işlerinde kabili tatbik olanları dahi
uygulanır.
Madde 137 -
28.7.1967 tarihli ve 931 sayılı İş
kanununun 74. Maddesine dayanılarak düzenlenen ve Danıştay' ca
incelenen bu Tüzük hükümleri, Resmi Gazete ile yayımı tarihinde
yürürlüğe girer.
Madde 138 -
Bu Tüzük hükümlerini Bakanlar Kurulu
yürütülür.
Kamu Kuruluşlarınca Yaptırılacak İşlerde, İşçilerin Çalışma Şartları
ile İlgili Genel Esaslar
Madde 1.
Kamu Kuruluşlarınca yaptırılacak
yapım, hizmet, dekapaj ve malzeme nakli işlerinin ihalesinde keşif
bedeli ;
a)
1988 yılı için Maliye ve Gümrük Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal
Güvenlik Bakanlığı ile en çok temsil yetkisine haiz işçi ve işveren
kuruluşlarının görüşleri alınmak suretiyle Bayındırlık ve İskan
Bakanlığı'nca tespit ve Resmi Gazete ilan edilerek parasal sınırdan,
b)
Müteakip yıllar için ise 1 Ocak'tan geçerli olmak üzere, mezkur
kuruluşların görüşleri yeniden alınmak suretiyle en geç şubat ayı
içinde her yıl Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca yayınlanacak karne
katsayısı vasıtasıyla bu parasal sınırın söz konusu yıla
dönüştürülmüş miktarından,
Az olmayan ve
ihalenin diğer tarafınca işçi istihdamını gerektiren sözleşmelere
çalışma şartları ile ilgili hükümler konulması mecburidir.
29.8.1984 tarihli
ve 84/8520 sayılı bakanlar kurulu kararı ile yürürlüğe konulan
"Bayındırlık İşleri Genel Şartnamesi"nin 2. maddesinin, bu maddeye
göre belirlenecek parasal sınırlara aykırı olan hükümleri
geçersizdir.
Madde 2.
Çalışma şartları ile ilgili
hükümler aşağıdaki unsurları ihtiva eder.
a)
Yukarıda belirtilen işi yapmayı taahhüt eden taraf, işçilerin sağlık
ve güvenliği, çalışma şartları ve ücretle ilgili mevzuat hükümlerine
uyar
b)
Müteahhit çalıştırdığı işçilerin, işin dahil olduğu iş kolu veya
meslekte aynı tipteki iş için toplu sözleşme veya mevzuatla kabul
edilenlerden daha aşağı olmayacak şartlarda çalışmalarını ve ücret
almalarını sağlar. Ücret, yan ödeme ve çalışma şartlarının toplu
sözleşme veya mevzuatla tespit edilmemiş olması halinde müteahhit,
en yakın ve en uygun bir bölgedeki iş kolu veya meslekteki aynı tip
bir iş için toplu sözleşme veya mevzuatla tespit edilenlerden veya
müteahhidin bulunduğu iş kolu ve meslekteki benzer işverenlerin
verdiği genel seviyeden daha az olmayacak şekilde ücret, yan ödeme
ve çalışma şartlarını temin eder.
c)
Kamu Kuruluşlarının 1. Maddeye göre tespit edilen parasal sınırın
üzerindeki keşif bedelini haiz yapım ve hizmet işlerinde sağlık,
güvenlik, ücret gibi işçilerin çalışma şartları ile ilgili hususları
belirten afiş ve ilanlar, müteahhitlikçe işyeri ve eklentilerinde
işçiler tarafından kolayca görülebilecek yerlerde, şantiye
faaliyetinin fiilen başladığı tarihten itibaren 1 ay içinde ilan
tahtalarına asılmak suretiyle duyulur.
d)
Müteahhit söz konusu kamu ihalesine ilişkin olarak varsa taşeronun,
yetkili kamu kuruluşu da sözleşmenin devri halinde işi devralan
müteahhidin, bu çalışma şartlarına uyması sağlayacak gerekli
tedbirler alır.
Madde 3.
İlgili işçilerin şikayeti üzerine,
ihaleye taraf olan kamu kuruluşu, 2. Maddede öngörülen hükümler
uyarınca, işçilerin hak sahibi oldukları ücretleri alamadıklarını
tespit etmesi halinde, müteahhidin istihkakından uygun bir kısmını
alıkoyarak bu meblağı müteahhit adına işçilere öder.
Madde 4.
Uygulamayı sağlamak için gerekli
denetim, idarelerce ilgili mevzuata göre yapılır.
Madde 5.
Müteahhidin söz konusu çalışma
şartlarına uymadığının veya bu şartları uygulamadığının tespiti
halinde, gerekli idari ve cezai kavuşturma yapılarak müeyyide
uygulanır.
Madde 6 -
Müteahhitlerin çalışma şartları
ile ilgili gerekli bilgiye önceden sahip olabilmeleri için
sözleşmeye konacak çalışma şartlarına ait bilgilerin ihale
dosyasında bulunduğu hususu ihale şartnamesinde belirtilir.
Madde 7 -
Bu Genel esaslar metin olarak
konmamış olsa dahi, 1. Maddeye göre tespit edilen parasal sınırın
üzerindeki keşif bedelini haiz işlere ait sözleşmelerin tabii eki
sayılır.
Madde 8 -
İşçilerin çalışma şartları ile
ilgili olarak başka şartnamelerde farklı hükümler tespit edilmiş
olsa dahi öncelikle bu Genel esaslar uygulanır.
Madde 9 -
Bu genel esaslar yayımı tarihinden
yürürlüğe girer
Madde 10 -
Bu genel esasları Bakanlar Kurulu
yürütür.
* 1 Kasım 1988 gün ve 199763 Sayılı
Resmi Gazete' de yayınlanmıştır |