Eπιστροφή στην αρχική σελίδα
Λίγα λόγια για τον Νομό μας & την πρωτεύουσά μας την 'Εδεσσα
Νομός Πέλλας
Ένας από τους νόμους της Κεντρικής Μακεδονίας (στα ΒΔ). Συνορεύει προς Β με τη Δημοκρ. των Σκοπίων, προς Ν με τους νομούς Ημαθίας και Κοζάνης, προς Α με τους νομούς Θεσσαλονίκης και Κιλκίς και προς Δ με το νομό Φλώρινας.
Έκταση: 2506 τ. χλμ., Πληθυσμός: 132.386 κάτ., Πυκνότητα: 50 κάτ. ανά τ. χλμ., Πρωτεύουσα: Έδεσσα (16.054 κάτ.), Επαρχίες: 3, Δήμοι: 3, Κοινότητες: 85, Οικισμοί: 138
1. ΦΥΣΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ. Το έδαφος του νομού περιβάλλεται από ψηλά βουνά, εκτός από τη ΝΑ πλευρά, που είναι εντελώς πεδινή. Στα βόρεια και κατά μήκος των ελληνοσκοπιανών συνόρων υψώνεται ο Βόρας ή Καϊμακτσαλάν (2.524 μ.). Αξιόλογες κορυφές του είναι ο Κόζιακας, η Τζένα, το Πίνοβο. Στα ΝΔ εκτείνεται το Βέρμιο, κυρίως οι βόρειες απολήξεις του, και στα ΒΑ το Πάικο, που είναι η κύρια οροσειρά του νομού και βρίσκεται μεταξύ των κοιλάδων του Αξιού και του Λουδία. Ψηλότερες κορυφές του είναι το Πολέτι (1.650 μ.), τα Βερτόπια και ο Πύργος. Ανάμεσα στο Βόρα και στο Πάικο υψώνεται η κορυφή του Σκρα (1.097 μ.). Μεταξύ των οροσειρών αυτών απλώνονται η μεγάλη πεδιάδα Έδεσσας-Γιαννιτσών και οι πεδιάδες Αλμωπίας ή Αριδαίας, που καταλαμβάνουν τη μισή σχεδόν έκταση του νομού, πολύ εύφορες και πλούσιες σε γεωργικά προϊόντα, που αποτελούν ουσιαστικό τμήμα της ευρύτερης πεδιάδας της Θεσσαλονίκης. Ειδικότερα η πεδιάδα των Γιαννιτσών ήταν άλλοτε βυθός της μεγάλης ομώνυμης λίμνης που αποξηράνθηκε πριν από χρόνια και παραδόθηκε στην καλλιέργεια.
Τις πεδιάδες αυτές αρδεύουν οι ποταμοί Λουδίας και Εδεσσαίος ή Βόδας. Ο πρώτος διαρρέει την πεδιάδα των Γιαννιτσών και εκβάλλει στο Θερμαϊκό, ενώ ο δεύτερος, ο κυριότερος παραπόταμος του Λουδία, είναι ο θησαυρός του νομού. Ποτίζει τα ολόδροσα περιβόλια της Έδεσσας και σχηματίζει έξι μεγάλους, γραφικούς καταρράκτες που κινούν τα γνωστά υδροηλεκτρικά εργοστάσια του νομού. Υπάρχουν και μικρότεροι ποταμοί - χείμαρροι, σπουδαιότερος από τους οποίους είναι ο Μογλενίτσας, που διασχίζει την πεδιάδα της Αριδαίας και των Γιαννιτσών και χύνεται στον Αλιάκμονα. Στα σύνορα με το νομό Φλώρινας βρίσκεται η λίμνη του Οστρόβου (Βεγορίτιδα). Η άλλοτε μεγάλη λίμνη των Γιαννιτσών με τις βαλτώδεις εκτάσεις της (γνωστή από "Τα μυστικά του Βάλτου" της Π. Δέλτα) έχει τώρα - όπως είπαμε - αποξηρανθεί.
Το κλίμα του νομού στα ορεινά είναι ηπειρωτικό, με καλοκαίρι μάλλον δροσερό. Στο νότιο πεδινό τμήμα γίνεται ηπιότερο από την επίδραση της θάλασσας. Στην κλειστή λεκάνη της Αλμωπίας φυσά ο σφοδρός και ψυχρός άνεμος "Καρατζοβίτης", κυρίως κατά τους χειμωνιάτικους μήνες.
2. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ. Ο νομός είναι από τους πλουσιότερους της χώρας μας σε γεωργικά προϊόντα. Οι γόνιμες πεδιάδες και η αφθονία του νερού έχουν μετατρέψει την περιοχή σε "Γη της Επαγγελίας". Έγινε πηγή πλούτου και ευτυχίας. Παράγει άφθονα και εκλεκτής ποιότητας φρούτα: κεράσια, ροδάκινα, μήλα, βερίκοκα, δαμάσκηνα, σταφύλια, αχλάδια, δημητριακά, βαμβάκι, καπνό, όσπρια, σουσάμι, κόκκινο πιπέρι (μοναδικό στον κόσμο με τ' όνομα "ερυθρό πιπέρι Αλμωπίας"), μετάξι και πολλά δασικά προϊόντα. Στην καλλιέργεια της κερασιάς και της ροδακινιάς κατέχει την πρώτη θέση στην Ελλάδα, της μηλιάς τη δεύτερη και της αχλαδιάς την τρίτη θέση. Μαζί με το γειτονικό νομό Ημαθίας αποτελούν τον οπωρώνα της πατρίδας μας. Ιδιαίτερη σημασία έχει η καλλιέργεια των κηπευτικών και των λαχανικών. Εξάλλου στις ορεινές και ημιορεινές περιοχές εκτρέφονται βοοειδή, αιγοπρόβατα και χοίροι. Αρκετά προοδευμένη είναι και η βιομηχανία του νομού. Στην Έδεσσα και τα Γιαννιτσά υπάρχουν υφαντουργεία, νηματουργεία, σχοινοποιεία, εκκοκκιστήρια βαμβακιού, κονσερβοποιεία φρούτων και εργοστάσια επεξεργασίας ξύλου. Στο χωριό ’γρα, κοντά στην Έδεσσα, υπάρχει το ομώνυμο υδροηλεκτρικό εργοστάσιο.
Η συγκοινωνία εξυπηρετείται με τους σιδηροδρόμους του Ο.Σ.Ε., με τη γραμμή Θεσσαλονίκης-Φλώρινας και με αυτοκινητόδρομους που συνδέουν όλα τα χωριά και τις κωμοπόλεις.
3. ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ. Ο νομός διαιρείται σε τρεις επαρχίες: α) Έδεσσας, με πρωτεύουσα την ομώνυμη πόλη (17.634 κάτ.), χτισμένη στις όχθες του Εδεσσαίου ποταμού, σε καταπράσινο οροπέδιο, με φυσικές ομορφιές και γραφικούς καταρράκτες. Κωμοπόλεις της επαρχίας είναι η Σκύδρα (9.252 κάτ.) γεωργικό κέντρο, η ’ρνισσα (1.802 κάτ.) κοντά στη λίμνη του Οστρόβου, ο ’γρας (1.004 κάτ.), το Αρσένιο (1.457 κάτ.).
β) Αλμωπίας, με πρωτεύουσα την Αριδαία (4.932 κάτ.), χτισμένη στη μέση μιας εύφορης πεδίαδας που τριγυρίζεται από ψηλά βουνά. Κωμοπόλεις: Εξαπλάτανος (2.100 κάτ.), ’ψαλος (1.250 κάτ.), Πολυκάρπιο (1.146 κάτ..), Σωσάνδρα (1.175 κάτ.).
γ) Γιαννιτσών, με πρωτεύουσα την ομώνυμη πόλη (25.346 κάτ.), μεγαλύτερη πόλη του νομού, σημαντικό γεωργικό και εμπορικό κέντρο. Είναι χτισμένη στο κέντρο της ομώνυμης πεδιάδας και στον αυτοκινητόδρομο Θεσσαλονίκης-Έδεσσας. Κωμοπόλεις: Κρύα Βρύση (5.776 κάτ.), Νέα Πέλλα (1.626 κάτ.), Καρυώτισσα (2.086 κάτ.), ’θυρα (1.603 κάτ.), κ.ά.
4. ΙΣΤΟΡΙΑ. Στο χώρο του νομού βρισκόταν η αρχαία Πέλλα (κοντά στο ομώνυμο σημερινό χωριό) που γνώρισε μεγάλη ακμή. Τον καιρό του Φιλίππου Β΄ έγινε πρωτεύουσα του Μακεδονικού κράτους. Σ' αυτή γεννήθηκε ο Μ. Αλέξανδρος. Οι ανασκαφές του 1957 έφεραν στο φως σπουδαία ψηφιδωτά και άλλα πολύτιμα ευρήματα. Στη νεότερη ιστορία σπουδαίο ρόλο έπαιξαν τα Γιαννιτσά και κατά το Μακεδονικό αγώνα (1903-1908) και κατά τους Βαλκανικούς πολέμους. Εκεί ο ελληνικός στρατός κατανίκησε τον τουρκικό στα 1912 και προχωρώντας ελευθέρωσε τη Θεσσαλονίκη.
ΕΔΕΣΣΑ [ή Βοδενά] Όμορφη πόλη της Κεντρικής Μακεδονίας, πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας και του νομού Πέλλας, καθώς και έδρα ομώνυμου δήμου, με 17.650 κατ. Είναι μια από τις ωραιότερες μακεδονικές πόλεις. Βρίσκεται σε υψόμετρο 320 μ., σε αμφιθεατρική θέση, στο σημείο που ενώνονται τα βουνά Βάρα και Βέρμιο. Από την Έ. αρχίζει η μεγάλη πεδιάδα, που απλώνεται μέχρι τη Θεσσαλονίκη. Τη διαρρέει ο Βόδας ή Εδεσσαίος ποταμός, που ποτίζει και ζωογονεί κήπους, πάρκα και περιβόλια, σχηματίζοντας ταυτόχρονα περίφημους και γραφικότατους καταρράκτες (φυσικούς ή τεχνητούς). Εργοστάσια: Νηματουργίας και κανναβουργίας, κονσερβοποίησης φρούτων και επεξεργασίας αγροτικών προϊόντων, που έχουν δημιουργηθεί από τη φρουτοπαραγωγική ανάπτυξη της περιοχής. Στο μουσείο της, που στεγάζεται στο Γενή Τζαμί, φυλάγονται πλάκες ενεπίγραφες, μικροί κίονες, ακέφαλα αγάλματα και πολλά αρχαιολογικά ευρήματα.
ΙΣΤΟΡΙΑ. Πολλές απόψεις διατυπώνονται για την προϊστορία της Έ. Η παράδοση λέει πως η ίδρυσή της συνδέεται με τους Αργείους της Πελοποννήσου, ενώ άλλη παράδοση αναφέρει ως πρώτους κατοίκους τους Θράκες, που εκτόπισαν οι Αργείοι. Ήταν η παλιά πρωτεύουσα της Μακεδονίας, με την ονομασία Αιγές. Όταν η πρωτεύουσα μεταφέρθηκε στην Πέλλα, η Έ. διατήρησε την αίγλη της. Από το 10ο αι. μ.Χ. ονομάζεται Βοδενά, ίσως από τη σλαβική λέξη "βότα" που θα πει νερό, αφού η πόλη διαθέτει τόσα πολλά νερά. Το 14ο αι. την κατέλαβαν οι Σέρβοι και λίγο αργότερα οι Τούρκοι. Στους Βαλκανικούς πολέμους του 1912 ελευθερώθηκε από τον προελαύνοντα ελληνικό στρατό (18 Οκτωβρίου). Νωρίτερα στο Μακεδονικό Αγώνα (1903 - 1908) έδρασε στην περιοχή ο Τέλλος ’γρας.Eπιστροφή στην αρχική σελίδα