( 5HAZİRAN 2002 SÜRMANŞET)

Büyük havuz patlayabilir

Ali CANSU

Kıbrıs Gazetesi

l BÜYÜK TEHLİKE... Gemikonağı’ndaki CMC tesislerinde havuzların yanlardan patlamasının ardından, bölge şimdi de yeni bir tehlikenin eşiğine geldi. Havuzlarda yaşanan kimyasal reaksiyon sonucunda önümüzdeki günlerde 30-40 metrelik tüm bendin göçme ihtimali ortaya çıktı

l UZMANLARDAN UYARI... YDÜ Genel Sekreteri Prof. Dr. Hüseyin Gökçekuş: Yıllardır yaşanan kimyasal reaksiyon sonucunda artık havuzların etrafındaki geçirmez tabaka olan kil de özelliğini yitirdi. Havuzlar patlarsa bölge çok büyük tehlike yaşayacak

l AMERİKALI UZMAN GELİYOR... Çevre Dairesi Müdürü Ertan Öztek, bu ay içerisinde CMC ile ilgili rapor hazırlayan Amerikalı Harby Kohe’nin bölgeye gelip çalışmalara başlayacağını ve yapılacak çalışmaları koordine edeceğini söyledi

Ali CANSU

   Bugün Dünya Çevre Günü... Bu anlamlı günde, tam bir çevre katliamı olan Gemikonağı’ndaki CMC olayı tehlike yaratmaya devam ediyor...

   Patlayan havuzlardan sızan kimyasal maddeler, halen denize akıyor, bölge büyük bir tehlikenin eşiğinde...

   Bölge, havuzlarda yaşanan kimyasal reaksiyon sonucunda önümüzdeki günlerde 30-40 metrelik tüm bendin göçme tehlikesi ile karşı karşıya.

   Yakın Doğu Üniversitesi (YDÜ) Genel Sekreteri Prof. Dr. Hüseyin Gökçekuş, “Yıllardır havuzlarda yaşanan kimyasal reaksiyon sonucunda artık etrafındaki geçirmez tabaka olan kil de özelliğini yitirmiş duruma geldi. Havuzların patlaması durumunda bölgede çok büyük tehlikenin olacak” uyarısında bulundu.

   KIBRIS’ın gündeme getirdiği bölgedeki felaket olayının ardından, çevre ve insan sağlığını unutan yetkililer, yalnız bölgedeki sahillerden su örnekleri almakla yetindi.     

   Yetkililerin havuzlarda kapattığı patlaklar, kimyasal reaksiyon ile havuzdaki basınca dayanamadı ve yine patladı.

    Geçtiğimiz yıl havuzların yakınındaki bahçelerden aldıkları örneklerde “insan sağlığına zararlı” bazı maddelere rastladıklarını anlatan yetkililer, bu yıl ölçüm yapmadıklarını ancak, yapılacak ölçümlerin halka açıklanacağını söyledi.

   1999 yılı içerisinde yine CMC tesisleri içerisinde atom bombasının yapımında kullanılan 14 adet selzyum 137 elementi bulunmuştu. O dönem de olayın ortaya çıkmasını sağlayan KIBRIS, etkili yayınları ile yetkilileri ayağa kaldırmış ve bu elementler yurtdışına çıkarılmıştı.

Tehlike çok büyük

   YDÜ Genel Sekreteri Prof. Dr. Hüseyin Gökçekuş, yıllardır yaşanan kimyasal reaksiyon nedeniyle  artık havuzların etrafındaki geçirmez tabaka olan kilin de özelliğini yitirdiğini ve bütün bendin göçme tehlikesinin bulunduğunu söyledi.

   Gökçekuş, havuzlarda yaşanan kimyasal reaksiyon sonucunda önümüzdeki günlerde 30- 40 metrelik tüm bendin patlama ihtimalinin ortaya çıkması nedeniyle, bölgeyi çok büyük tehlikelerin beklediğini kaydetti. 

   Gökçekuş, “Bunun olması durumunda şu anda küçük bir akıntı şeklinde olan ve bölgeyi zehirleyen kaçaklar, bir duvarın olduğu gibi göçmesiyle havuz tümden hem denize ve çevreye yayılacaktır. Bunun boyutları da çok yüksek olacaktır” dedi.

   Bendlerin üzerindeki kilin görevini yitirdiğini ve içerisindeki kimyasal atığı çekemez duruma geldiğini anlatan Gökçekuş, “Her geçen gün olayın geciktirilmesi, bölge halkının ve çevrenin dezavantajına olur. Havuzların üzerine çıktığımız zaman yer yer çöküntüler olduğunu gördük. Bu çöküntüler bize alttan o bölgelerde kimyasal suyun kaçtığının sinyalini veriyor. Daha fazla, görmediğimiz birçok sızıntının bir yerlere gittiğini gösteriyor” diye konuştu.

Küçük bir volkan

   Gökçekuş, “Beni kokutan, her an bu havuzların patlama ihtimalidir. Küçük bir volkan olarak da gördüğümüz bu alanın, bütün kuzey yamacının 40-50 metrelik yüzey cephesinin tümü ile göçme tehlikesi ile karşı karşıyayız” dedi.

   Çözüme bilimsel yöntemlerle ulaşılması gerektiği üzerinde duran Gökçekuş, havuzlardan patlayan yerlerin kireç veya alçı atılıp kapatılamayacağını söyledi. Gökçekuş, “Bugünden yarına doğa o kadar hızlı hareket ediyor ki bir yağmurun yağmasıyla, yağmur yağma öncesi çok farklı bir olaydır. Doğayı bozarsanız, sizden intikamını alır” diye konuştu.

İnsanlar zehir soluyor

   Bölge halkının tedirginliğinin haklı olduğunu dile getiren YDÜ Genel Sekreteri Prof. Dr. Hüseyin Gökçekuş, yerleşim kesiminin CMC’nin içerisinde olması dolayısıyla her gün insanların zehir soluduğunu söyledi.

   Gökçekuş, “Bölgedeki insanlar ayağını zehre basarak bankaya gidiyor. Bölgede insanlar dolaşıyor ve havada uçuşan zehri teneffüs ediyor. Havuzların üzerideki azacık su köpük yapıyor ve bu köpükler havada uçuşuyor. Yani insanlar zehri soluyor” dedi. 

Hava kalitesi ölçülmeli

   Çevre Dairesi’nin bölgeye hava kalitesini ölçen cihazı götürmesi gerektiğini belirten Göçekuş, havadaki  mineral oranının en erken zamanda ölçülmesi gerektiğini kaydetti.

   Bunun felaket tellallığı veya ayıp olmadığını dile getiren Gökçekuş, “Türkiye’de bazı günler bölgede hava ölçümü yapılır ve ‘kükürt oranı bu kadardır. Belirli yaştaki insanlar dışarı çıkmasın’ uyarısı yapılır. Bu, insanların huzur içerisinde olmasını sağlar. Devlet yetkilileri en erken zamanda çalışmalara başlaması gerekiyor. Teoriyi geliştirirken görünen şeyler ortada. Bu konu ile ilgili makaleler yayınlandı kitaplar basıldı. Bunların değerlendirilmesi gerekir” diye konuştu.

Öztek: Çalışmalara başladık

   Çevre Dairesi Müdürü Ertan Öztek, bölgedeki çalışmalara hemen başladıklarını belirterek, CMC havuzlarının hemen yanında yetişen sebzelerin daha önceki ölçümlerde, insan sağlığına zararlı bazı maddelerin tespit edildiğini belirtti.

   Bu konu ile ilgili sebzelerden örnekler aldıklarını ve tahlile yollayacaklarını kaydeden Öztek, “Geçtiğimiz yıl yapılan testlerde sebzelerde insan sağlığına tehlike arz edebilecek maddeler bulunmuştu. Bu sebzelerin 3-4 kez alınması durumunda insan sağlığına tehlikeli olabilir. Ancak bugünkü testlerin sonuçlarına göre hareket edeceğiz” dedi.

Denizden de örnekler alındı

   Bölgedeki denizden de örneklerin alındığını anlatan Ertan Öztek, Tarım Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı ve Devlet Laboratuvarı ile görüşerek sonuçları halka açıklayacaklarını söyledi.

   Testleri yaptıktan sonra halka doğru bilgilerin aktaracaklarını belirten Öztek, “Halkın, kendi sağlığını düşünerek CMC tesisleri içerisine girmemesi gerekir. Bu, kendi sağlıkları açısından önemlidir. Çünkü burada havada bulunan kükürt, insan sağlığını etkileyebilir” uyarısında bulundu.

   Halkın denize girmesinin de tehlikeli olabileceği kaydeden Öztek, “Denizden de örnek su aldık. Ayrıca balık örnekleri de alarak gerekli testleri yapacağız. Eğer olumsuz bir durum çıkarsa, halkımızı uyaracağız” dedi.

Amerikalı uzman geliyor

   Çevre Dairsi Müdürü Ertan Öztek, bu ay içerisinde CMC ile ilgili rapor hazırlayan Amerikalı Harby Kohe’nin bölgeye gelip çalışmalara başlayacağını da kaydetti.

   Kohe’nin CMC’de yapılacak çalışmaları koordine edeceği çalışmalarda etkin rol alacağını anlatan Öztek, “Bu olay bilim adamlarının kontrolünde çözülecektir. Çünkü, her şeyin büyük biz titizlikle yapılması gerekir. Bu yüzden Kohe CMC’de yapılacak çalışmalarda yer alacaktır...” diye görüş belirtti.          

Uyarı tabelası yerde

  1999 yılında CMC’de bulunan, atom yapımında kullanılan elementlerin sonrasında Çevre Koruma Dairesi deniz kenarına “Avlanmak tehlikeli ve yasaktır” yazılı uyarı levhası asmıştı.

   Ancak, aylar sonra kopan levhayla ilgilenilmedi. Tabelanın yenilenmemesi nedeniyle vatandaşlar denizde balık avlamaya devam ediyor.

Denize giriliyor

  Bilim adamları ve yetkililerin, halkın bölgede denize girmemesi ve balık avlamaması uyarılarına rağmen vatandaşlar denize girmeye devam ediyor.

   Dün öğle saatlerinde, bölge halkının bir yandan balık avlarken, diğer yandan da tüm uyarılara rağmen denize girdiği tespit edildi.