HTML'e giriş

İçindekiler

• Kısaltmalar
• HTML dökümanın hazırlanması
• Temel belirtecler
  • Konular
  • Başlıklar
  • Paragraf ve satırlar
• Bağlantılar
  • Bağıl bağlantılar
  • Kaynak bağlantıları
  • Döküman bağlantıları
  • Diger döküman bağlantıları
• Diğer komutlar
  • Listeler
    • Düz listeler
    • Numaralı listeler
    • Tanımlı listeleri
    • İçiçe listeler
  • Formatlı metinler
    • HTML yorum satırları
    • Özel karakterler
• Resim görüntüleme
• Tablo hazırlama
  • Tablo örnekleri
• Daha geniş bilgi için

WWW

World Wide Web

SGML

Standard Generalized Markup Language

HTML

Hypertext Markup Language

VRML

Virtual Reality Modeling Language

Temel bir döküman aşağıdaki gibi yazılabilir:

 
   < title> Burası konunun yazılacağı yer </title> 
   < h1> Bu, 1 numaralı başlık </h1> 
   HTML dünyasına hoşgeldiniz. <br>
   Birinci paragrafımız. <p>
   Bu da ikinci.. <p> 

HTML yazarken, metnin Web programının anlayacağı şekilde gösterilebilmesi için belirteçler kullanır. Yukarıdaki örnekte:

• < title> ve < /title> belirteçleri, dökümanın konusunu gösterir.
• < h1> ve < /h2> belirteçleri, dökümanın başlığını tanımlar.
• < p> belirteci, paragraf tanımlar.

Not1: HTML belirteçleri "case sensitive"dir..? < title > , < tITLE> veya < tiTlE> belirteçleri aynı görevi yaparlar.

Temel Belirteçler

Konular

Her HTML sayfasının ile ayrılan bir konusu olmak zorundadır. Konular genellikle sayfadan bağımsız olarak ekranın en üstüne basılır.

  
   <title> Sayfamın konusu </title> 

Başlıklar

HTML, 1'den 6'ya kadar numaralanmış 6 çeşit başlık destekler. Başlıklar normal karakterlerden daha büyük ve kalın yazılırlar. Temel olarak,

  
   <Hy> Sayfamın başlığı </Hy> 

olarak tanımlanmış bir belirteçte y, 1 ile 6 arası bir değer alabilir. Y sayısı arttıkça fontun büyüklüğü azalır.
Pek çok uygulamada, sayfanın konusu ile başlığını aynı tutabilirsiniz.

Paragraflar

Diğer kelime işlemcilerdekinin aksine, HTML dökümanlarında programcı özel bir belirteç kullanmadıkça bir cümle herhangi bir yerinden ayrılıp kalan kısmı altta görünebilir, birden fazla boş satır tek satır olarak algılanır.
Aşağıdaki örnekte, kaynak kodunda iki satır olmasına karşın, WWW "browser" bunu algılamaz ve ekranda tek satır olarak görüntüler. Bir "browser" satır sonlarını ve boş satırları gözardı edeceğinden, paragrafları mutlaka < p> belirteci ile ayırmalısınız.

   HTML'ye hoşgeldiniz <br>
   Bu ilk paragraf <p>

Buna göre aşağıdaki örnek, okuduğunuz dosyanın başındaki örnekle aynı çıktıyı verir.

   <title> Burası konunun yazılacağı yer </title> 
   <h1> Bu, 1 numaralı başlık </h1> 
   HTML dünyasına hoşgeldiniz. Birinci paragrafımız. <p> 
   Bu da ikinci.. <p> 

HTML dosyalarının okunurluğunu artırmak için başlıklar ile karşılık gelen belirteçleri aynı satirda, paragraf düzenleyen komutlar ise satır sonunda olmalıdır.

Satır sonu belirteci

Paragraf, iki satır arasında bir satır boşluk bırakırken, satır sonu belirteci kullanıldığı kursör alta geçer ve takip eden tüm metin,boşluk bırakmadan bir alttan yazılır.

   Bu ilk satır. <br>  
   İkinci satır daha uzun. <br>
   Ama bu bir paragraf sonu..<p> 

Sayfanın ortalanması

Paragraflar ortalanırken < center> ve </center> belirteçlerinden yararlanılır. Ortalanması istenen tüm metin, bu iki belirtecin arasına yazılır.

 
   <center> 
   In practical terms, HTML is a collection of styles.
   </center> 

Bağlantılar

HTML'nin en büyük özelliklerinden birisi, tek sayfa ile sınırlı kalmamasıdır. Böylece bir sayfadan diğerine bağlantı yapılabilir. HTML'in bu görevini yerine getirmesini sağlayan belirteç <a> 'dir Dökümanınızdan başka dökümana bağlantı ypabilmek için:

1. Belirteci girin.
   (Kısaca ilk satıra <a yazın)
2. Hangi dökümana geçiş yapmak istiyorsanız, ismini yazın.
   HREF="dosyaismi"
3. Bu dökümanı ekranda hangi isimle göstermek istediğinizi belirtin.
4. Belirteci kapatın.
   </a>

 
   <a href="internet.html"> İnternet nedir? </a> 

Ekranda "İnternet Nedir?" yazısı belirecek ve kullanıcıdan burayı seçmeyi bekleyecektir. Kullanıcı fare ile bu yazı üzerine tıkladığında ise program kontrolü yine bir HTML dosya olan internet.html dosyasına bırakacaktır. Bu durumda bulunduğunuz dizinden farklı bir dizindeki dosyaya bağlantı yapmak isterseniz, o dosyanın ait olduğu dizini yazmak zorundasınız.Buna göre "languages/Fortran/introduction.html" dosyasını kullanabilmek için

   <a href="languages/Fortran/introduction.html" >
   Fortran diline giriş </a>

şeklinde bir belirteç yazmak gerekir.

Kaynak Bağlantıları

HTML'in bir diğer özelliği ise, tek bir makinaya bağımlı kalmadan diğer İnternet servisleriyle bağlantı kurabilmesidir. Bunun için URL (Uniform Resource Locator) kullanılır. URL, http,gopher, news olabileceği gibi telnet de olabilir. Kullanım "sentaksı",

URL-ismi://makina-ismi[:port]/dizinler/dosya-ismi

Burada URL,

file : Kendi sisteminizde bir dosyaya,
http : Bir WWW sunucusu üzerindeki dosyaya,
gopher : Gopher sunucusu üzerindeki dosyaya,
news : Bir UseNet newsgroup'taki dosyaya,
WAIS : WAIS sunucusu üzerindeki dosyaya

erişmek için kullanılır.

Port numarası, genellikle yazılmaz. Size aksi durum belirtilmedikçe, kullanmanıza gerek yoktur.
Siz de okuduğunuz dosyaya ulaşmak için,

   <a href=http://compclup.ceng.metu.edu.tr/web.lat5.html>

yazdınız.

Halihazır döküman bölgeleri bağlantıları

Bir metin üzerinde belirli bölgelere ulaşmak için yine belirteçler kullanılabilir. Diyelim ki bir döküman hazırladınız ve bunu kullanıcının erişebileceği 2 parçaya ayırmak istiyorsunuz. Yapmanız gereken, bu üç parçanın isimlerini belirlemek ve dökümanda yerlerini ayırmaktır. Örnekte,

   <a href="bu_dökümanın#1.parça"> Buradan ilk bölüme gidin </a> 
   <a href="bu_dökümanın#2.parça"> Buradan ikinci bölüme </a>
   <a name="1.parça"> İşte ilk bölüm>
   İlk bölüm ile ilgili metinler burada... </br>
   <a name="2.parça"> İşte ikinci bölüm>
   İkinci bölüm ile ilgili metiner burada.. </bt>

<a href= ile başladığınız belirteçte önce döküman ismini, sonra da dökümanın içindeki parça ismini girmelisiniz. <a name= belirtecinde ise o belirteçten itibaren parçanın başladığını anlıyoruz.

Kullanıcı ilk bölüme gitmek için fareyi kullandığında ekranda ,

    İlk bölüm ile ilgili bilgiler burada  

ifadesini görecektir.

Diğer döküman bölgelerine bağlantı

Yukarıdaki örnek doğrultusunda farklı olarak tek yapılması gereken, döküman ismine, hangi dökümana bağlantı yapmak istiyorsak o ismi vermektir.

 
   <a href="diğer_döküman_ismi#parça_ismi"> başka dökümana geçiş</a>
   <a name=parça_ismi>

Ana komutlar

Listeler

Dökümanların göze hoş görünmelerini sağlamak amacıyla listeler yaygın olarak kullanılır. HTML, pek çok liste çeşidi destekler. Bunlar, düz listeler, numaralı listeler, tanımlı listeler ve içiçe listelerdir.

Düz listeler

Düz liste yaratmak için,

1. Listeye başlamak için belirteç açılır.
   <ul>
2. Liste elemanlarını teker teker girerken başına <li> belirteci girilir. Kapatmak için </li> belirtecine gerek yoktur.
3. Listeyi bitirmek için belirteç kapatılır.
   </ul>

    <ul> 
    <li> Elma
    <li> Armut 
    </ul> 

• Elma
• Armut

Numaralı Listeler

Numaralı listeler, düz listelerden farklı olarak, <ul> belirteci yerine <ol> kullanırlar. Ekranda liste elemanlarının başında 1'er artan numaralar görünür.
Aşağıdaki HTML kodu,

    <ol>
    <li> Linux İşletim Sistemi
    <li> Unix İşletim Sistemi
    </ol>

1. Linux İşletim Sistemi
2. Unix İşletim Sistemi

Tanımlı listeler

Genellikle birden fazla başlığı olan, her başlık altında kısa bir metin içeren yazılar, tanımlı listeler ile oluşturulur. Tanımı yapılacak başlık, <dt> ile belirtilir, <dd> ile başlık altına metin girilir. Tüm liste, <dl> ile </dl> arasına alınır.

    <DL>
    <DT> NCSA
    <DD> NCSA, the National Center for Supercomputing Applications,
         is located on the campus of the University of Illinois
         at Urbana-Champaign. NCSA is one of the participants in the
         National MetaCenter for Computational Science and Engineering.
    <DT> Cornell Theory Center
    <DD> CTC is located on the campus of Cornell University in Ithaca,
         New York. CTC is another participant in the National MetaCenter
         for Computational Science and Engineering.
    </DL>

NCSA

NCSA, the National Center for Supercomputing Applications, is located on the campus of the University of Illinois at Urbana-Champaign. NCSA is one of the participants in the National MetaCenter for Computational Science and Engineering.

Cornell Theory Center

CTC is located on the campus of Cornell University in Ithaca, New York. CTC is another participant in the National MetaCenter for Computational Science and Engineering.

İçiçe Listeler

Tüm liste çeşitleri, 3'den fazla bölüm kullanmadıkça içiçe yazılabilir. Örnek olarak,

   <ul>
   <li> İstanbul'un büyük semtleri
       <lu> 
       <li> Beyoğlu
       <li> Taksim 
       <li> Bakırköy
       </lu>
   <li> Ankara'nın belli başlı yerleşim birimleri 
       <lu>
       <li> Kızılay
       <li> Ulus
       </lu>
   </lu>

• İstanbul'un büyük semtleri
  • Beyoğlu
  • Taksim
  • Bakırköy
• Ankara'nın belli başlı yerleşim birimleri
  • Kızılay
  • Ulus

Formatlı Metinler

HTML'de, programda yazıldığı gibi ekrana çıktı vermeyi sağlayan komutlar <pre> ve </pre> belirteç çiftleridir. Bunlar kullanıldığı zaman tüm metin, yazıldığı gibi ekranda görünür. Aşağıdaki satırlar,

 
   <pre>
    PATH=.:~/bin/:$PATH
    export PATH
    # Set up the terminal:
           stty erase "^?" kill "^U" intr "^C" eof "^D"
           stty hupcl ixon ixoff
    date '+Tarih :%D'
    TERM=vt100
   </pre>

    PATH=.:~/bin/:$PATH
    export PATH
    # Set up the terminal:
           stty erase "^?" kill "^U" intr "^C" eof "^D"
           stty hupcl ixon ixoff
    date '+Tarih :%D'
    TERM=vt100

HTML'de yorum satırları

HTML dokumanda yorumlayıcı tarafından gözönüne alınmayacak olan yorum satırları <!-- ve --> belirteçleri arasına alınır. Bu sayede programı yazmayı kolaylaştıracak yorumlar eklenebilir. Örneğin,

   <!--
   karakterler..
   karakterler...
   -->

   <!-- karakterler... --
   -- karakterler.. --
   >

Özel karakterler

Web programı, birtakım karakterleri ekranda göstermek için farklı bir format kullanır. Aşağıda, bu tür farklı karakterleri göstermek için girilmesi gereken kodlar verilmiştir.

<

< (küçüktür)

>

> (büyüktür)

&

& (ve)

"

" (tırnak)

Resim Görüntüleme

Eğer Web sayfalarını gezerken grafik destekleyen bir program ( Mosaic, Netscape) kullanıyorsanız, ekranda resimlerin, arkaplanların ve hatta animasyonların olduğunu farketmişsinizdir. Bu resimler genellikle X Bitmap (XBM) , GIF, veya JPG formatlı olurlar ve dosyaya görsel bir çekicilik katarlar. Buna rağmen aynı ekranda çok miktarda resim kullanmaktan sakınmalıdır, çünkü bu durumda resimler kullanıcıya daha geç bir sürede ulaşır.

Ekranda resim görüntülemek için,

   <img src="resmin bulunduğu dizin"> 

   <img src="../images/G.GIF">
   Metin resmin altında .. 

Metin resmin altında ..

Sözkonusu metni resmin yanına veya üstüne koymak için ALIGN=TOP opsiyonunu yerleştirin.

   <img src="../images/G.GIF" align=top>
   Metin resmin üstünde ..

Veya ortaya almak için ALIGN=MIDDLE kullanın.

   <img src="../images/G.GIF" align=bottom>
   Metin resmin yanında ..

Görüntünün orijinal formatında değişiklik yapmadan ekranda enini ve boyunu ayarlamak mümkündür. Bunun için height=sayı ve width=sayı ara belirteçleri kullanılır. "Sayı" değişkeni piksel olarak verilir.

   <img src="../images/G.GIF" height=20>

Tablo Hazırlama

Grafik destekli Web programlarının tablo desteği ile çok çeşitli istatistiki bilgiler, programlar, her türlü listeler ekranda derli toplu gösterilebilir. Tablo hazırlama başlığı altındaki örnekler, her çeşit tablonun oluşturulması için yeterli değildir. Kullanıcı, isteği doğrultusunda bunları gerçekleştirmelidir.

Ekranda tablo gösterirken, o an kullanılan pencerenin büyüklüğüne ve tablo içindeki metinin genişliğine göre tablonun en ve boyu değişebilir.

Tablo, satır ve sütunlardan oluştuğu için her hücre ayrı ayrı tanımlanır. Her satır ve sütun, kendi içinde başka satır ve sütunları ihtiva edebilir.

Tablolara başlık, liste, paragraf, form, figür ve her formatta metin konabilir.

Örneğin,

   <TABLE BORDER>
   <TR><TH ROWSPAN=2><TH COLSPAN=2>Average
   <TH ROWSPAN=2>other<BR>category<TH>Misc
   <TR><TH>height<TH>weight
   <TR><TH ALIGN=LEFT>males<TD>1.9<TD>0.003
   <TR><TH ALIGN=LEFT ROWSPAN=2>females<TD>1.7<TD>0.002
   </TABLE>

Yukarıdaki örnek, aşağıdaki gibi görünür:

	Average		other category	Misc
	height	weight
males	1.9	0.003
females	1.7	0.002

Dikkat edilmesi gereken noktalar:

• Default olarak, header hücreler merkeze alınır, diğerleri sağa yanaşık olarak ekrana gelirler. Bunu engellemek için hücre için <ALIGN=.. belirteci, tüm tablo için <COLSPEC=.. belirteci kullanılır.
• Her hücre boş olabilir.
• Tablodaki her satırdaki kolon sayısının eşit olmadığı durumlarda kayıp hücreler tablonun sağına yerleştirilir ve içleri boş kalır.
• Tablodaki satır sayısı <tr belirteci tarafından belirlenir.
• <th> ve <tc> belirteçleri sadece <tr> belirteçleri arasında olabilir.
• Hücrelerin üstüste gelmesi istenmeyen sonuçlar yaratabilir.

Tablo ebadı

Tüm tablonun uzunluğu, en geniş satırla belirlenir. Kelimeler kısaltılmadığı için paragraflar <br> ile kesilmedikçe ekrana gelirler. En kısa uzunluk da en geniş kelime veya resmin uzunluğu ile bağıntılıdır.

Align

Tablonun dik halinin nasıl olacağını belirler.

Left

Metini ekranın soluna yanaşık yazar.

Right

Metini ekranın sağına yanaşık yazar.

Colspec

Sütunların ebadını ayarlar. Sütunlar soldan sağa, bir büyük harf ve onu izleyen bir sayı ile listelenirler (örneğin <COLSPEC="L20 C8 L10" > ). Hücrenin ihtiva etttiği yazıları L harfi sola, R harfi sağa alır. C harfi ortalamak için kullanılır. Burada belirteç opsiyonları mutlaka büyük harfle yazılır.

Border

Bu belirteç, tablo kenarlarının ebadını kontrol etmeye yarar.
<table border=10>

Nowrap

Programın tablo içinde paragrafları otomatik olarak kesmemesi için kullanılır.Böylece kullanıcı istediği yerde <br> belirtecini kullanabilir.

Temel bir 3X2 tablo

<table border>
	<tr>
		<td>A</td> <td>B</td> <td>C</td>
	</tr>
	<tr>
		<td>D</td> <td>E</td> <td>F</td>
	</tr>
</table>

"Rowspan" kullanılması

<table border>
	<tr>
		<td>1. hücre</td>
		<td rowspan=2>2. hücre</td>
		<td>3. hücre</td>
	</tr>
	<tr>
		<td>4. hücre</td> <td>5. hücre</td>
	</tr>
</table>

1. hücre	2. hücre	3. hücre	4. hücre
	5. hücre	6. hücre	7. hücre

<table border>
	<tr>
		<td rowspan=2>1. hücre</td>
	    	<td>2. hücre</td> <td>3. hücre</td> 
<td>4. hücre</td>
	</tr>
	<tr>
		<td>5. hücre</td> <td>6. hücre</td> <td>7. hücre
   	</td>
	</tr>
</table>

"Colspan" kullanılması

<table border>
	<tr>
		<td>1. hücre</td>
		<td colspan=2>2. hücre</td>
	</tr>
	<tr>
		<td>3. hücre</td> <td>Item 4</td> <td>5. hücre</td>
	</tr>
</table>

"Colspan" ve Başlıkların birlikte kullanılması

<table border>
	<tr>
		<th colspan=2>Head1</th>
	    	<th colspan=2>Head2</th>
	</tr>
	<tr>
		<td>A</td> <td>B</td> <td>C</td> <td>D</td> 
	</tr>
	<tr>	
		<td>E</td> <td>F</td> <td>G</td> <td>H</td> 
	</tr>
</table>

Yan Başlıkların kullanımı

<table border>
	<tr><th>Başlık1</th>
		<td>1. hücre</td> <td>2. hücre</td> <td>3. hücre</td></tr>
	<tr><th>Başlık2</th>
		<td>4. hücre</td> <td>5. hücre</td> <td>6.hücre</td></tr>
	<tr><th>Başlık3</th>
		<td>7. hücre</td> <td>8. hücre</td> <td>9. hücre</td></tr> </table>

"Rowspan" ve yan başlıkların birlikte kullanılması

<table border>
	<tr><th rowspan=2>Başlık1</th>
	    <td>1. hücre</td> <td>2. hücre</td><td>3. hücre</td> <td>4. hücre</td>
	</tr>
	<tr><td>5. hücre</td> <td>6. hücre</td><td>7. hücre</td> <td>8. hücre</td>
	</tr>
	<tr><th>Başlık2</th>
	    <td>9. hücre</td> <td>10. hücre</td> <td>11. hücre</td> <td>12. hücre</td>
	</tr>
</table>

10 birim kenarı olan tablo

<table border=10>
	<tr>	<td>1. hücre</td> <td>2. hücre</td>
	</tr>
	<tr>	<td>3. hücre</td> <td>4. hücre</td> 
	</tr>
</table>

Cellpadding ve Cellspacing belirteçlerinin kullanılması

<table border cellpadding=10 cellspacing=0>
	<tr>
		<td>A</td> <td>B</td> <td>C</td>
	</tr>
	<tr>
		<td>D</td> <td>E</td> <td>F</td>
	</tr>
</table>

<table border cellpadding=0 cellspacing=10>
	<tr>
		<td>A</td> <td>B</td> <td>C</td>
	</tr>
	<tr>
		<td>D</td> <td>E</td> <td>F</td>
	</tr>
</table>

<table border cellpadding=10 cellspacing=10>
	<tr>
		<td>A</td> <td>B</td> <td>C</td>
	</tr>
	<tr>
		<td>D</td> <td>E</td> <td>F</td>
	</tr>
</table>

Tablo içinde birden fazla satır kullanımı

<table border>
	<tr>
		<th>Ocak</th>
		<th>Şubat</th>
		<th>Mart</th>
	</tr>
	<tr>
		<td>Bu 1. hücre</td>
	    	<td>2. hücre</td>
	    	<td>Diğer hücre,<br>3. hücre</td>
	</tr>
	<tr>
		<td>Cell 4</td>
	    	<td>ve işte bu<br>5. hücre</td>
	    	<td>6. hücre</td>
	</tr>
</table>

Hücrenin sağına, soluna ve ortasına metin yazmak

<table border>
	<tr>
	    <th>Ocak</th>
	    <th>Şubat</th>
	    <th>Mart</th>
	</tr>
	<tr align=center>
	    <td>Hepsi ortada</td>
	    <td>2. Hücre</td>
	    <td>Diğer hücre,<br>3. hücre</td>
	</tr>
	<tr>
	    <td align=right>sağa yanaşık</td>
	    <td align=center>merkezde</td>
	    <td>default,<br>sola yanaşık</td>
	</tr>
</table>

Daha geniş bilgi

Bu döküman sadece HTML programlamaya giriş niteliğindedir. Daha geniş bilgi için aşağıdaki bağlantılar işinize yarayacaktır.

• Web hakkında bilmek istediğiniz herşey

• Composing Good HTML
• CERN's style guide
• How to write HTML files

• A description of SGML
• The HTML working group of the IETF