|
Dr.
Aynur YILMAZ
“Bütün
gün çalışmışsınız ve yorgunsunuz. Dinlenmek istiyorsunuz. Ama oğlunuz
kendisiyle oynamanızı istiyor.’’
“O
gün evi temizlemişsiniz. Kızınız okuldan gelmiş, kendine yiyecek bir şeyler
hazırlamış ve mutfağı karmakarışık etmiş.’’
“Bahçede
komşunuzla konuşuyorsunuz. Kızınız eve gitmek için eteğinizden çekip
duruyor.’’
Bunlar
evlerdeki sorunlardan bazıları. Çocuklar bazen ana babalarını canlarından
bezdiriyorlar. Kendi ihtiyaçlarını karşılarken düşüncesiz
olabiliyorlar. Acelemiz varken bizi geciktirebilir, yorgun olduğumuzda
rahat vermeyebilir, sessizlik istediğimizde gürültü yapabilir, düzen
istediğimizde sağı-solu dağıtabilirler.
Böyle
durumlarda çocuklarınıza neler söylüyorsunuz? İhtiyaçlarınızı
onlara nasıl bildiriyorsunuz? Anlatılanlar gösteriyor ki çocukların
davranışlarından rahatsız olan ana babaların büyük çoğunluğu,
etkisiz iletişim yöntemleri kullanıyorlar.
-
Çok düşüncesizsin!
-
Yaramazlık yapıyorsun!
-
Bunu ben sana yapsaydım hoşuna gider miydi?
-
İyi çocuklar bunu yapmaz.
Tüm
bu söylenenler çocuğun kişiliğini kabul etmeyip yargıladığı,
benlik saygısını zedelediği, beceriksizliğini vurguladığı ve çocuğu
suçladığı için bastırıcı bir etkiye sahiptir. Çocuk kendini değersiz,
tembel, düşüncesiz, yetersiz, işe yaramaz biri olarak görecektir.
Böyle
durumlarda çocuğun ana babasının kabul edemediği davranışları değiştirmekte
daha etkili ve çocuk ana baba ilişkisinde daha sağlıklı olan “Ben
iletilerini’’ kullanmayı öneriyoruz. Ana babanın çocuğun davranışlarını
kabul etmediği zaman, o davranış nedeniyle, ne hissettiğini çocuğa
anlatması Ben iletisidir.
-
Yorgun olduğum zaman canım oynamak istemiyor.
-
Tertemiz mutfağımın kirlendiğini görünce üzülüyorum.
-
Kardeşinin başına cetvelle vurunca başı yarılacak diye ödüm
koptu.
Ben
iletisi, çocuğu direnme ve isyana kışkırtmaz. Davranışını üzerimizdeki
etkisini ona dürüstçe iletmek, kötü olduğunu söylemekten daha
etkilidir. Çocuğun babasına tekme attığını varsayalım. Baba iki türlü
tepki verebilir.
1)
Of canım acıdı. Tekmelenmek hiç hoşuma gitmedi.
2)
Çok kötü bir çocuksun. Bir daha tekmelediğini görmeyeyim.
Birinci
ileti çocuğa tekmesinin size ne hissettirdiğini anlatır. Bunda çocuk
tartışacak bir şey bulamaz. İkincisi onun kötü olduğunu söyler ve
bir daha yapmaması için uyarır. İkisi de tartışma çıkarabilecek ve
karşı konulacak sözlerdir.
Ben
iletisi, davranışını değiştirme sorumluluğunu çocuğa verdiği için
daha etkilidir. Canınızın yandığını söylemek çocuğa duygularınızı
anlatır. Ama bu konuda bir şey yapıp yapmamakta çocuğu özgür bırakır.
Çocuğun büyümesine, davranışının sorumluluğunu almasını öğrenmesine
yardımcı olur. Ben iletisi, çocuğa yapıcı davranması için bir şans
verdiğimizi, ihtiyaçlarımıza saygı göstereceğine güvendiğimizi ve
sorumluluğu ona bıraktığımız anlatır.
|
YARAMAZLIK
YAPIYORSUN*
