Vliegbasis Eindhoven

Geschiedenis

De luchtmachtbasis Eindhoven, ook wel bekend als vliegveld "Welschap", bestaat al sinds 1932. De eerste plannen voor een vliegveld in het buurtschap "Welschap" stammen al uit 1921 toen hierover in een geheime raadsvergadering van de gemeente werd gesproken.

In het crisisjaar 1931 begon men met de daadwerkelijke aanpak van het project. Na 1,5 jaar werk was het vliegveld "Welschap" voltooid. Het vliegterrein was, zeker in vergelijking met het huidige, niet bepaald groot, slechts 900x700 meter. De officiele opening vond plaats op 10 september 1932 en werd gevierd met een vliegfeest. In het begin maakte alleen de Eindhovense Zweefvliegclub en de Noord-Brabantse Aero Club gebruik van het nieuwe vliegveld.

In maart 1933 vestigde de Nationale Luchtvaartschool zich op "Welschap" en ook de KLM begon intensief gebruik te maken van het vliegveld ten behoeve van haar luchtlijnen.

In 1935 werd het, nu oude, torengebouw in gebruik genomen. Dit gebouw is nog steeds op Eindhoven terug te vinden, al is het niet meer in gebruik als verkeerstoren.

In de periode 1935 tot 1939 werden er verschillende gebouwen op "Welschap" neergezet, waaronder een voor die tijd zeer moderne hangaar. Tevens werden in dezelfde periode door Fokker testvluchten uitgevoerd met o.a. de Fokker D-XXI en de Fokker G-1.

In april 1939 werd het vliegveld gevorderd door de Militaire Overheid in het kader van de Mobilisatie. Er werden een viertal verkenningsvliegtuigen van het type Koolhoven FK-51 op het vliegveld gestationeerd. Voor de legering van militairen werd gebruik gemaakt van het Philips vakantie-oord(nu legerplaats) in Oirschot. Deze militaire aanwezigheid op "Welschap" is eigenlijk het begin geweest van de Vliegbasis Eindhoven, het is sindsdien bijne onafgebroken een militair vliegveld gebleven.

Op 10 mei 1940 werd nederland overvallen door een grote Duitse overmacht en ook "Welschap" kreeg zijn deel. Op 12 mei 1940 werd Eindhoven en ook "Welschap" door de duitsers bezet. Direkt na de bezetting werd de 1^e Gruppe van het Jagdgeschwader 26 op "Welschap" gestationeerd. Deze Luftwaffe eenheid was uitgerust met Messerschmidt Bf-109 E vliegtuigen, die voor die tijd zeer modern waren. Vrijwel meteen begonnen de duitsers met de uitbreiding van het vliegveld, zo werden omliggende boerderijen ontruimd en werd er een stelsel van 3 verharden startbanen met bijbehorende taxi-tracks aangelegd. Tevens werden er vele hangaars, legeringsgebouwen en opslagplaatsen gebouwd. Van deze gebouwen zijn er vele nog steeds in gebruik op de huidige Vliegbasis. De duitse vliegbasiscommandant had zijn hoofdkwartier in de huidige Constant Rebequekazerne aan de Oirschotsedijk. Na de capitulatie van Frankrijk werden er op "Welschap" bommenwerpers gestationeerd van verschillende types en uitvoeringen. Ook werd "Welschap" regelmatig door de Britse RAF gebombadeerd en er werd redelijk veel schade aangericht.

In 1944 kwamen er ook weer jachtvliegtuigen bij op "Welschap" i.v.m. de naderende invasie in West-Europa, de zogenaamde "D-Day".

Nadat de geallieerden geland waren in normandie, rukten zij zeer snel noordwaarts op. Dit had weer tot gevolg dat de Duitsers zich in September 1944 in alle haast terugtrokken van "Welschap".

De gealieerden startten op 17 september 1944 de operatie "Market-Garden" die tot doel had de bruggen bij Veghel, St-Oedenrode, Son, Grave, Nijmegen en Arnhem te veroveren, zodat de doorstoot naar Duitsland sneller en beter kon plaatsvinden. Zo kwam er op 18 september een peleton Amerikaanse parachutisten aan op "Welschap" die het vliegveld bezet hielden. Een dag later kwamen de eerste Britse vliegveldherstel-eenheden aan op "Welschap", die direkt begonnen met het dichten van de talrijke bomkraters op het vliegveld. Dit was geen gemakkelijke opgave, want de Duitsers zaten nog steeds in de omgeving en dat lieten ze ook merken.

Begin Oktober werd het, na een aantal acties van de gealieerden, wat rustiger rond "Welschap" en kon men zich geheel richten op het herstel van de startbanen en platforms. Op "Welschap" werden de Typhoon jachtbommenwerpers van de 2^e Tactical Airforce(2TAF) gestationeerd, die als voornaamste taak hadden om luchtsteun te verlenen aan de landstrijdkrachten van de Geallieerden. Ondanks het feit dat de Duitsers nog regelmatig het vliegveld bombardeerden bleef "Welschap" tot maart 1945 een van de belangrijkste vooruitgeschoven vliegvelden van de geallieerden. Daarna werden de meeste vliegtuigen naar verder vooruitgeschoven vliegvelden in Duitsland en Oost-Nederland geplaatst omdat de Frontlijn verder opgeschoven was en de vliegtuigen hun doel verder weg in Duitsland kregen. Tot het einde van de oorlog, op 8 mei 1945 te 24:00 uur, waren nog slechts 2 squadrons verkenningsvliegtuigen op "Welschap" gestationeerd.

Het einde van de oorlog betekende niet het einde van de vliegactiviteiten op "Welschap". Het vliegveld kreeg een taak in de verbindingen naar de eenheden die over heel West-Europa waren verspreid. "Welschap" werd een zogenaamde transistorbasis voor de Britse Strijdkrachten.

De RAF maakte gebruik van de verschillende legeringskampen en men bouwde een groot magazijncomplex. Het kamp Oirschot kreeg een Landmacht bestemming en heeft die tot op heden nog. Het zogenaamde Engelse Kamp is tot 1961 in gebruik gebelven bij de RAF.

Ook de civiele luchtvaart werd weer op poten gezet in de eerste jaren na de oorlog. Op 1 januari 1948 beendigde de RAF definitief het beheer over het vliegveld en werd zoveel mogelijk terrein beschikbaar gesteld voor de burgerluchtvaart.

Tot 1952 werden er een aantal projecten uitgevoerd, zoals het verlengen van de startbaan, het bouwen van een grote hangaar en de bouw van een aantal gebouwen.

1mei 1952 begint de periode van de hedendaagse Koninklijke Luchtmacht op "Welschap" en wordt de naam omgedoopt tot 2^e Tactische Vliegbasis(2-TVB). Op voornoemde datum werd tevens het 314 sqaudron op Eindhoven opgericht en uitgerust met de F-84G Thunderjet straaljager.

Op 1 juli 1952 werd nog een sqaudron uitgerust, het 315 sqaudron, en eveneens uitgerust met de F-84G. Deze vliegtuigen werden tijdens een plechtigheid, welke door tal van hoge autoriteiten werd bijgewoond, door de USAFE(United States Airforce Europe) aan nederland overgedragen.

De opbouw en verdere inrichting van de vliegbasis werd in de daarop volgende jaren voortvarend voortgezet. Na het gereed komen van het rolbanencomplex in de Noord-West hoek van de basis, werd in april 1953 het 316 squadron opgericht. Ook het eenjarig bestaan van de vliegbasis werd niet vergeten, er werd een fly-pass gehouden door 26 F-84G’s en er was een optreden van "The Ramblers".

Gedurende de vijftiger jaren werden er vele gebouwen bijgebouwd, waaronder het Jachtgroepgebouw, sportgebouw, een hangaar voor het 316 squadron en een gebouw voor de Medische Dienst. In maart 1955 werd het 316 sqaudron tijdelijk opgeheven, dit tot veler verdriet. De basis begon zich op te maken voor de komst van de F-84F Thunderstreak, de opvolger van de Thunderjet en eerste vliegtuig met vleugels in pijlstand.

In augustus 1956 werd, met de invoering van de F-84F Thunderstreak, het 316 sqaudron heropgericht en waren er op de Vliegbasis Eindhoven weer 3 squadrons aanwezig. Vanaf november 1956 werd, door de gebeurtenissen in Oost- en Midden Europa alsmede in het nabije Oosten, de basis tot volledig operationele inzetbaarheid gebracht. De periode van de Koude Oorlog had dus ook z’n gevolgen voor de Vliegbasis Eindhoven.

In januari 1958 werd het 316 sqaudron voor de tweede maal opgeheven. Het 315 sqaudron werd belast met een opleidingstaak en leidde Nederlandse en Belgische vliegers op, dit heeft er toe geleid dat het 315 sqaudron jarenlang het grootste NATOsqaudron was. In 1959 kreeg het 314 sqaudron een taak in de AMF(Ace Mobile Force) toebedeeld. Hierdoor kwam het 314 sqaudron op bijna alle plaatsen in Europa, vooral in Noorwegen. Deze taak heeft het 314 sqaudron overigens vandaag de dag nog steeds.

Toen in 1961 de engelsen verdwenen van de vliegbasis, werd de door hen vertroetelde Spitfire(jachtvliegtuig uit de Tweede Wereldoorlog) aan de basis overgedragen. Deze Spitfire werd in januari 1964 op een zuil voor de Officiersmess geplaatst, een plaats waar dit legendarische vliegtuig lang heeft gestaan, maar tegewoordig niet meer staat. In maart 1963 werd het basisembleem onthuld, een wolfskop met de wapenspreuk "Were Di". Dit embleem is heden nog steeds in gebruik.

In april 1967 werd op de basis het "Whiskey Four ‘67" demonstratieteam opgericht. Door een ernstig vliegongeval tijdens een der trainingen werden de verdere activiteiten op 5 juni 1967 stopgezet.

De stemmen om de vliebasis te sluiten werden in 1968 steeds luider, officieel werd zelfs bevestigd dat de basis op 1 januari 1981 slapend zou worden. Op 28 april 1970 vertrok het 315 squadron naar Vliegbasis Twente en werd daar uitegerust met de opvolger van de F-84F, de NF-5 Freedom Fighter. Ook op Eindhoven werd de komst van de NF-5 voorbereid, dit betekende voor het personeel dat men omgeschoold moest worden. De eerst NF-5’s landen op 9 november 1970 op Eindhoven, spoedig gevolgd door het afscheid van de F-84F op 21 december van dat jaar.

De startbaan was in de loop der tijd zo versleten, dat alleen nog maar van de parallelbaan gevlogen kon worden. Op 2 juli 1971 werd het 316 squadron opnieuw opgericht en eveneens uitgerust met de NF-5 Freedom Fighter. In maart 1972 arriveerden de laatste NF-5’s in nederland en was de gehele NF-5 familie compleet.

Op 26 april 1972 werd het 316 sqaudron overgeplaatst naar Vliegbasis Gilze-Rijen, dit tot schrik van het personeel. Beteknde dit een voorteken van het einde van de Vliegbasis Eindhoven? De jaren ‘72-’74 kenmerkten zich door de aanhoudende discussies over het wel of niet sluiten van de vliegbasis. De geruchten bereikten op 10 april 1974 een climax toen er overwogen werd om de vliegbasis op zeer korte termijn te sluiten. Tijdens een bijeenkomst van het personeel, maakte de toenmalige Staatssecretaris van Defensie bekend dat er serieuze plannen bestonden om de vliegbasis in 1975 te sluiten. Door o.a. de inzet van de werkgroep "Welschapgezinnen" werd uiteindelijk besloten de beslissing uit te stellen en op 6 februari 1975 werd zelfs bekend dat sluiting van de vliegbasis niet meer overwogen werd.

Ondanks al deze verwikkelingen rond de vliegbasis ging het werk gewoon door, in 1975 werd het gehele vliegtuigheltercomplex in gebruik genomen. In 1977 werd het 25 jarig bestaan van zowel de basis als het 314 sqaudron gevierd. Begin 1978 staken de geruchten over sluiting van "Welschap" weer de kop op. Gelukkig bleef het deze keer bij geruchten. In 1978 werd begonnen met de voorbereidingen voor de aanleg van een nieuwe gedraaide startbaan. Dit mede in verband met de geluidsoverlast en de slechte conditie van de oude startbaan.

De luchtverdediging van de vliegbasis werd in 1979 verbeterd door de komst van Hak rakketten, dit zijn rakketten tegen luchtdoelen op middel-grote hoogte. Tevens werd in dat jaar stevig begonnen met de aanleg van het eerste gedeelte van de nieuwe startbaan. Er zat nog wel wat politieke strijd aan deze baanverdraaing vast, tegenstanders deden een beroep op de Kroon en gingen in beroep tegen een verloren kort geding. Zowel de rechter als de Kroon beslisten dat de aanleg van de nieuwe startbaan door kon gaan.

De luchtverdediging werd in 1980 nog verder verbeterd door de komst van de hypermoderne "Fly-Catcher" tegen laagvliegende doelen. Eind december 1981 kreeg het Actieve Luchtverdedigings squadron, een samanvoeging van de Hawk en "Fly-Catcher", z’n officiele aanduiding: 422 sqaudron.

In 1982 kwam het 315 squadron weer eens terug op "Welschap", dit i.v.m. baanwerkzaamheden op Vliegbasis Twente. In september van datzelfde jaar werd de manifestatie "Welkom op Welschap" gehouden waarbij de vliegbasis 60.000 mensen mocht verwelkomen.

In 1983 vond een zeer ingrijpende gebeurtenis plaats. Op 18 februari werden de vliegbasis Gilze-Rijen en de Vliegbasis Eindhoven samengevoegd tot 1 organisatie, met 1 commandant. De vliegbasis Gilze-Rijen/Eindhoven was een feit. De nieuwe verdraaide startbaan en de nieuwe verkeerstoren werden in 1984 in gebruik genomen. Voor de afhandeling van het civiele luchtverkeer werd een gloednieuwe burgerareaal, net buiten het militaire vliegveld, gebouwd. Sinds 1981 bestaat er een overeenkomst tussen de Staat de Nederlanden en de stichting Welschap waarin het burgermedegebruik van de militaire vliegbasis Eindhoven geregeld is.

In 1986 vindt de jaarlijkse "Open dag" van de Koninklijke Luchtmacht plaats op de vliegbasis Eindhoven. Ongeveer 200.000 mensen bezochten tijdens deze manifestatie op "Welschap".

Ook 1988 bracht de nodige verwikkelingen met zich mee. Doordat op Gilze-Rijen de hoofdbaan gerenoveerd moest worden, verbleef van 1 juni tot 1 oktober het 316 sqaudron tijdelijk op eindhoven. Dat tijdelijke werd m.i.v. 1 oktober verandert in blijvend toen 316 en 314 squadron van lokatie wisselden. 314 squadron op Gilze-Rijen en 316 squadron op Eindhoven.

Het 334 Transportsquadron van de Koninklijke Luchtmacht is in mei 1992 met 12 F-27 Fokker Friendships van de vliegbasis Soesterberg naar de Vliegbasis Eindhoven overgeplaatst. Door de toenemende vraag naar luchttransport is besloten de gehele F-27 vloot uit te faseren. In november 1993 werd de eerste van deze 12 F-27 transportvliegtuigen uitgefaseerd. De laatste F-27 is op 25 september 1996 uitgefaseerd. Om niet volledig afscheid te nemen van de F-27 is de C-8 demo behouden als poortwachter op de Vliegbasis Eindhoven. De huidige vloot bestaat uit: 4 Fokker-60Utility toestellen, 2 Fokker-50 toestellen, 2 KDC-10 toestellen, 2 C-130H-30 Hercules toestellen en 1 Gulfstream G-IV toestel.

Tot maart 1994 is een aantal F-16's van het 316 Squadron op Eindhoven gestationeerd geweest. Dit squadron is op 1 april 1994 opgeheven.

Op 7 juli 1995 werden de bases Gilze-Rijen en Eindhoven weer opgesplitst. De taken van beide bases liepen dermate uiteen dat een samengevoegde basis de efficientie zeker niet ten goede kwam. Besloten werd dan ook om de bases weer gescheiden te laten werken, waarbij de Vliegbasis Gilze-Rijen zich is gaan concentreren op het opereren met de gevechtshelikopters terwijl de Vliegbasis Eindhoven zich volledig is gaan toeleggen op luchttransport.

Burgerluchtvaart op de lokatie Eindhoven

Vanaf 1952, toen de Koninklijke Luchtmacht de Vliegbasis Eindhoven 'in bezit' kreeg, heeft de burgerluchtvaart gebruik gemaakt van de diensten van de vliegbasis, zoals Philips Vliegbedrijf "Philair" en de Koninklijke Luchtvaart Maatschappij(KLM). Hierbij wordt gedacht aan het medegebruik van de start- en landingsbaan en de diensten van de verkeersleiding, brandweer en geneeskundige dienst. Voor deze serviceverlening zijn contracten afgesloten tussen de burgermedegebruikers en het ministerie van Defensie. Deze overeenkomst tussen de Staat der Nederlanden en de Stichting Welschap over het gebruik van het militaire vliegveld bestaat sinds 1981

Eindhoven Airport, zoals het burgergedeelte genaamd is, ligt net buiten het militaire grondgebied. In september 1984 werd op de Vliegbasis Eindhoven een apart stationsgebouw geopend, dat geexploiteerd wordt door de NV 'Eindhoven Airport'. Het aantal vluchten van en naar Eindhoven Airport groeit nog steeds en reeds vele bedrijven zoals de NLM, Rainbow Aviation en Dynamic Air zijn er gevestigd.

Eindhoven Airport streeft ernaar om de beste regionale luchthaven van Nederland te worden.