IDAMIN GEREKCESI İdamın gerekçesi Kuva-yı Milliye adı altında çıkarılan fitne ve fesadın tertipleyicisi ve teşvikcisi olmaktır. Böylece Mustafa Kemal ve Fevzi Paşa gibi birçok kimse idam edileceklerdir. Damat Ferit daha sonra aynı gerekçe ile İsmet İnönü,Bekir Sami gibi kişileri de idama mahkum etmiştir. Bu kararla Ankara ile İstanbul Hükümeti arasındaki ipler artık tamamen kopmuştur. Fevzi Paşa 1920 yılında Anadolu’da düşmanın propaganda ve faaliyetlerini öğrenmek, casusluk ve gizli teşkilat kurmalarını engellemek amacıyla askeri polis teşkilatını kurdu. Milli mücadele döneminde Anadoluya Sovvetlerden gelecek bir Komünizm tehlikesini engellemek ve Anadoluda ki gizli Komünist faaliyetleri kontrol etmek amacıyla Mustafa Kemal Paşanın emriyle resmen 1920 de Türkiye Komünist Partisi kuruldu. Kurucuları arasında Fevzi Paşa da vardı. Doğuda Kazım Karabekir tarafından Ermeni tehlikesi ortadan kaldırılıp Doğu sınırları güvence altına alınmıştır. Doğudaki bu zafer Mustafa Kemal ve Fevzi Paşa da Batıda düzenli bir ordu kurma fikrinin oluşmasına sebep olmuştur. Ve nihayet Fevzi Paşanın bahsettiği kuvvetli, disiplinli ve eğitimi iyi bir ordu kurulması ve milli kuvvetlerinde kurulan ordu kadrosuna alınmasına karar verilmiştir. Fevzi Paşa’nın I.İnönü Muharebesinin kazanılmasında ve cephede savaşan askerin manevi gücünün yüksek tutulmasında önemli bir yeri vardır. Ayrıca Fevzi Paşa’nın 9 Ocak 1921 de cepheye gönderdiği şifreli yazıda Yunanlıların ertesi gün erkenden taarruza devam etmelerinin muhtemel olduğunu belirterek Kütahyada bulunan süvari tümeninin yürüyüşe devam ederek İnönü güneyindeki mıntıkaya ulaşmasını istemiştir. Gerçekten de 10 Ocak ta I.İnönü Muharebelerinin en şiddetli günü olmuş çok çetin savaşlarla geçmiştir. (24) Yunanlılar I.İnönü savaşının başarısızlığını telafi ederek prestijlerini kurtarmak ve Londra Konferansında mütareke hükümlerini zorla kabul ettirmek için İnönü mevziine doğru tekrar harekata başlamışlardır. Bu sırada Anadolu da durum oldukca karışık bir vaziyette olup henüz iç güvenlik bile sağlanamamıştır. Türk ve Yunan kuvvetleri arasındaki kuvvet dağılımı da oldukça dengesizdir.Bu şartlar içersinde Türk kuvvetleri süngü hücumları ile düşman mevzilerine taarruzlar yapmış ve Türk topcuları düşmanın ilerlemesine engel olmaya çalışmıştır. Halide Edibin;Türkün Ateşle İmtihanı kitabında açıkladığına göre;II.İnönü Muharebesinin devam ettiği sıralarda yanında Fevzi Paşa, Mustafa Kemal Paşa ve başka subaylarla cepheden sabırsızlıkla haber beklerken odaya giren bir adamın cepheden gelen raporu Kemal Paşaya sunması ve Türk ordularının geri çekildiğini söylemesi üzerine odadan sessizce ayrılan Fevzi Paşa cepheye telgraf çekerek şu emri vermiştir: “Garp cephesi karargahı ile temas sağlayarak oradan yeni bir emir alıncaya kadar benim emrimdesiniz çekilmeyi durdurun ve düşmanı takibe başlayın, durumdan bizi sık sık haberdar edin.”Bunun üzerine haber İsmet Paşaya iletilmiş ve geri çekilme durdurularak taarruza geçilmiş ve kaybedilen mevziler geri alınmıştır.Yine Halide Edip”Fevzi Paşa ve diğerleri tamamıyla zaferlerimizden emin bulunuyorlardı”.(25)şeklindeki sözleri Fevzi Paşanın kararlı yapısını göstermesi açısından önemlidir. ____________________- (24) Aydemir,Şevket Süreyya, Tek Adam, c.II.s.462 (25) Adıvar,Halide Edib, Türkün Ateşle İmtihanı, s.164 |