อุทยานแห่งชาติเขาลำปี-หาดท้ายเหมือง ตั้งอยู่ในท้องที่อำเภอท้ายเหมือง จังหวัดพังงา มีสภาพพื้นที่เป็น 2 ส่วน คือ ป่าเขาลำปี ซึ่งมีสภาพป่าที่สมบูรณ์มีเอกลักษณ์ทางธรรมชาติที่สวยงามหลายแห่ง เช่น น้ำตก ยอดเขาขนิม เป็นจุดชมวิวที่มองเห็นทะเลอันดามัน และทิวทัศน์ของลำน้ำที่ไหลคดเคี้ยวจนออกสู่ทะเล อีกส่วนหนึ่งคือ ชายหาดท้ายเหมือง เป็นหาดทรายขาวสะอาดกว้างและยาว มีความเงียบสงบ รวมเนื้อที่อุทยานทั้งหมดประมาณ 72 ตารางกิโลเมตร หรือ 45,000 ไร่

ด้วยกองจัดการที่ดินป่าสงวนแห่งชาติได้มีบันทึกกรมป่าไม้ที่ กส. 0711/973 ลงวันที่ 6 มิถุนายน 2523 เสนอร่างกฏกระทรวงให้ป่าเขาลำปี จังหวัดพังงา เป็นป่าสงวนแห่งชาติ และปลัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ได้มีบันทึก ลงวันที่ 11 สิงหาคม 2523 ถึงกรมป่าไม้ ความว่า ฯพณฯ รัฐมนตรีว่า การกระทรวง เกษตรและสหกรณ์ให้นโยบายว่า ป่าที่จะสงวนนั้น ถ้าการดำเนินการล่าช้ามีผู้บุกรุกหรือใช้ประโยชน์ในที่ดินนั้นแล้วมากราย ขอให้พิจารณาใช้ประโยชน์ใน ด้านอื่นที่เกี่ยวข้องกับการอนุรักษ์ทรัพยากรป่าไม้ส่วนที่ยังเหลืออยู่ และไม่มีปัญหา ให้พิจารณาว่าจะประกาศเป็นอุทยานแห่งชาติได้หรือไม่
ให้กองอุทยานแห่งชาติเสนอความคิดเห็นด้วย กองอุทยานแห่งชาติ กรมป่าไม้ จึงมีคำสั่งที่ 1617/2523 ลงวันที่ 15 กันยายน 2523 ให้เจ้าหน้าที่ไปดำเนินการสำรวจหาข้อมูลในพื้นที่ดังกล่าว ปรากฏว่าเขาลำปีเป็นป่า ซึ่งคณะรัฐมนตรีมีมติให้รักษาไว้เป็นป่าถาวรของชาติ ตามมติของคณะรัฐมนตรี เมื่อวันที่ 14 พฤศจิกายน 2504 มีน้ำตกร่มรื่นสวยงามตามธรรมชาติ คือน้ำตกลำปี มีสภาพป่าที่อุดมสมบูรณ์ เป็นป่าต้นน้ำลำธาร มีสัตว์ป่าชุกชุม เหมาะสมจัดตั้งเป็นอุทยานแห่งชาติ ตามหนังสือรายงานผลการสำรวจที่ กส. 0708(อพ)/12 ลงวันที่ 27 กุมภาพันธ์ 2524 กองอุทยานแห่งชาติ กรมป่าไม้ ได้นำเสนอคณะกรรมการอุทยานแห่งชาติ มีมติในการประชุมครั้งที่ 2/2525 เมื่อวันที่ 22 กรกฏาคม 2525 ให้กรมป่าไม้พิจารณาประกาศเป็นป่าสงวนแห่งชาติไปพลางก่อน และในขณะเดียวกันก็ให้กรมป่าไม้ดำเนินการจัดให้เป็นวนอุทยาน

ต่อมาวนอุทยานเขาลำปี ได้มีหนังสือที่ กท.0712(ลป)/17 ลงวันที่ 17 ตุลาคม 2526 ส่งรายงานการสำรวจเบื้องต้นป่าเขาลำปี และหาดชายทะเลท้ายเหมือง เพื่อจัดตั้งเป็นอุทยานแห่งชาติ ปรากฏว่าบริเวณดังกล่าว นอกจากจะมีน้ำตกลำปี ซึ่งเป็นน้ำตกที่มีความร่มรื่นสวยงามตามธรรมชาติ ยังสำรวจพบน้ำตกโตนย่านไทร(น้ำตกโตนไพร) จุดชมวิวบนยอดเขาขนิมและในบริเวณใกล้เคียง มีชายหาดที่สวยงาม กว้างประมาณ 40 เมตร และยาวประมาณ 14 กิโลเมตร เป็นหาดทรายขาว สะอาดเงียบสงบ มีป่าทุ่งเสม็ดขาว และพันธุ์ไม้ชายทะเลนานาชนิดขึ้นอยู่ ตลอดจนเป็นที่วางไข่ของเต่าทะเล และที่อยู่อาศัยของนกจำนวนมาก ซึ่งกรมป่าไม้ได้ดำเนินการประกาศป่าเขาลำปีเป็นป่าสงวนแห่งชาติ ตามกฏกระทรวง ฉบับที่ 1,023(พ.ศ.2526) ออกตามความในพระราชบัญญัติป่าสงวนแห่งชาติ พ.ศ. 2507 ลงประกาศในราชกิจจานุเบกษา เล่ม 100 ตอนที่ 192 ลงวันที่ 9 ธันวาคม 2526 และกองอุทยานแห่งชาติ กรมป่าไม้ได้นำเสนอคณะกรรมการอุทยานแห่งชาติ มีมติในการประชุมครั้งที่ 1/2527 เมื่อวันที่ 23 มกราคม 2527 เห็นควรให้ออกพระราชกฏษฎีกากำหนด พื้นที่ป่าเขาลำปีและหาดท้ายเหมือง เป็นอุทยานแห่งชาติ โดยได้มีพระราชกฤษฎีกากำหนดบริเวณที่ดินป่าเขาลำปีและหาดท้ายเหมือง ในท้องที่ตำบลลำแก่น ตำบลทุ่งมะพร้าว ตำบลท้ายเหมือง ตำบลบางทอง และตำบลนาเคย อำเภอท้ายเหมือง จังหวัดพังงา ให้เป็นอุทยานแห่งชาติ พ.ศ. 2529 ซึ่งประกาศในราชกิจจานุเบกษา เล่ม 103 ตอนที่ 59 ลงวันที่ 14 เมษายน 2529 นับเป็นอุทยานแห่งชาติแห่งที่ 52 ของประเทศ

ลักษณะภูมิประเทศ
ป่าเขาลำปี มีภูมิประเทศส่วนใหญ่เป็นภูเขา ที่ราบมีน้อย ภูเขาที่สำคัญมี เขาขนิม เขาลำหลัง และเขาโตนย่านไทร ยอดเขาสูงที่สุดคือ ยอดเขาสนิม สูงประมาณ 622 เมตรจากระดับน้ำทะเล มีลำน้ำหลายสายที่กำเนิดจากเทือกเขาลำปี เช่น คลองขนิม คลองลำปี คลองลำหลัง คลองพลุ คลองคำนึง คลองอินทนิล คลองบางปอ สภาพป่าเป็นป่าต้นน้ำลำธาร ป่าดงดิบชื้น และป่าดิบเขา
หาดท้ายเหมือง ภูมิประเทศเป็นที่ราบทั้งหมด อยู่ทางด้านชายฝั่งตะวันตก มีหาดทรายยาวตลอดแนว ประมาณ 13.6 กิโลเมตร ตั้งอยู่ในลักษณะเกือบเป็นเส้นตรงทำมุมประมาณ 15 องศากับแนวเหนือ-ใต้ ส่วนที่กว้างที่สุดประมาณ 1,600 เมตร มีคอคอดแคบที่สุดประมาณ 350 เมตร สภาพป่ามี 2 ประเภท คือ ป่าชายเลน ซึ่งขึ้นอยู่ตลอดแนวด้านตะวันออกของชายฝั่งทะเล และป่าชายหาด
ลักษณะภูมิอากาศ
อุทยาน แห่งชาติเขาลำปี-หาดท้ายเหมือง แบ่งออกเป็น 2 ฤดูกาลคือ ฤดูฝน มีระยะเวลา 8 เดือน ระหว่างเดือนเมษายน-พฤศจิกายนของทุกปี และฤดูร้อนมีระยะเวลา 4 เดือนระหว่างเดือนธันวาคม-มีนาคม อุณหภูมิเฉลี่ยประมาณ 20-35 องศาเซลเซียส
พันธุ์ไม้และสัตว์ป่า
ป่าเขาลำปี ประกอบด้วย ป่าดิบชื้น และป่าดิบเขา มีพันธุ์ไม้อยู่เป็นจำนวนมาก เช่น ยาง หลุมพอ ตะเคียนทอง นาคบุตร กระบาก เสียดช่อ พิกุลป่า ไม้พื้นล่างมีพวก เฟิร์น หวายชนิดต่างๆและไม้ไผ่
หาดท้ายเหมือง ประกอบด้วยป่าชายเลน พันธุ์ไม้ที่พบได้แก่ ไม้โกงกาง ตะบูนดำ ตะบูนขาว ลำพูน ลำแพน แสม ฯลฯ และป่าชายหาด จะมีพันธุ์ไม้ได้แก่ ไม้สนทะเล จิกทะเล หูกวาง เสม็ด หว้า และมีไม้พวกกระบากยางปะปนอยู่บ้าง
สัคว์ป่า ของป่าเขาลำปีและหาดท้ายเหมือง ประกอบไปด้วย หมีควาย กวาง เก้ง หมูป่า แมวดาว อีเห็น ลิง ค่าง ชะนี และนกชนิดต่างๆเช่น นกเขา เหยี่ยว นกเงือก ส่วนสัตว์ทะเล ได้แก่ เต่าทะเล ซึ่งจะขึ้นมาวางไข่เป็นจำนวนมาก

จุดเด่นที่น่าสนใจ

น้ำตกลำปี ต้นน้ำเกิดจากเทือกเขาลำปี มีประมาณ 3-4 ชั้น ชั้นล่างสุดมีอ่างน้ำธรรมชาติขนาดไม่ต่ำกว่า 300 ตารางเมตร เหมาะสำหรับการเล่นน้ำและพักผ่อน การเดินทางมีถนนลาดยาง จากถนนเพชรเกษมตรงบ้านลำปี เข้าไปประมาณ 1,800 เมตร และห่างจากที่ทำการอุทยานฯ ประมาณ 9 กิโลเมตร
น้ำตกโตนไพร เป็นน้ำตกอีกแห่งหนึ่งที่มีความสูงใหญ่และสวยงามไม่แพ้น้ำตกลำปี กำเนิดจากเขาโตนย่านไทร สภาพธรรมชาติโดยรอบยังอยู่ในสภาพที่สมบูรณ์ ทางเข้าจากถนนเพชรเกษมตรงบ้านท่อซอ เข้าไปประมาณ 7 กิโลเมตร และห่างจากที่ทำการอุทยานฯ ประมาณ 11 กิโลเมตร
น้ำตกโตนบางปอ เป็นน้ำตกที่ไหลคดเคี้ยวไปตามสภาพป่าที่สมบูรณ์ มีถนนตัดเลียบชายป่าน้ำตก ซึ่งไปบ้านอินทนิน บ้านบางทอง แต่ถนนยังไม่ถึงตัวน้ำตก น้ำตกนี้อยู่ห่างจากที่ทำการอุทยานฯ ประมาณ 25 กิโลเมตร
หาดชายทะเลท้ายเหมือง ดินแดนพระอาทิตย์ตกทะเล เป็นหาดที่มีความลาดชันน้อยมาก เม็ดทรายละเอียดขาว และเป็นแหล่งที่เต่าทะเลขึ้นมาวางไข่เป็นจำนวนมากระหว่างเดือนพฤศจิกายน-เดือนมีนาคมของทุกปี และทางอำเภอท้ายเหมืองได้จัดให้มีงานประเพณีปล่อยลูกเต่าขึ้นเป็นประจำทุกปี ประมาณเดือนมีนาคม
ที่ทำการอุทยานฯก็ตั้งอยู่ที่ชายหาดนี้
ทุ่งเสม็ด อยู่บริเวณศูนย์กลางของพื้นที่หาดท้ายเหมือง เป็นป่าเสม็ดขาวล้วน ขึ้นอยู่อย่างหนาแน่นในพื้นที่ประมาณ 1,000 ไร่ สภาพพื้นเป็นทรายขาวนวลทั้งหมด มีนกชุกชุม นับว่าเป็นธรรมชาติที่มหัศจรรย์น่าศึกษายิ่ง

จากกรุงเทพฯ เดินทางโดยทางรถยนต์ไปตามเส้นทางถนนเพชรเกษม ถึงอำเภอตะกั่วป่า จังหวัดพังงา แล้วเดินทางต่อไปยังอำเภอท้ายเหมือง ระยะทางประมาณ 72 กิโลเมตร ก็จะถึงสี่แยกหัวตลาดท้ายเหมือง ต่อจากนั้นเดินทางตามเส้นทางชายทะเลอีกประมาณ 6 กิโลเมตร ก็จะถึงที่ทำการอุทยานฯ
หรืออีกทางหนึ่ง คือจากจังหวัดพังงามายังอำเภอท้ายเหมือง ระยะทางประมาณ 56 กิโลเมตร

อุทยาน แห่งชาติเขาลำปี-หาดท้ายเหมือง มีบ้านพักรับรองไว้บริการนักท่องเที่ยวจำนวน 6 หลัง

ขอเชิญท่านที่เคยท่องเที่ยวหรือมีความทรงจำถึงอดีตต่ออุทยานแห่งชาติเขาลำปี-หาดท้ายเหมือง บันทึกเรื่องราวของท่าน เพื่อเป็นการระลึกถึงและเป็นประโยชน์ต่อท่านอื่นๆ
บันทึกเรื่องราวของท่านและเข้าเยี่ยมชมบันทึก