อุทยานแห่งชาติภูสระดอกบัว เป็นอุทยานแห่งชาติที่มีเนื้อที่อยู่ในแนวเขตรอยต่อ 3 จังหวัด คือ อำเภอนิคมคำสร้อย อำเภอดอนตาล จังหวัดมุกดาหาร อำเภอเลิงนกทา จังหวัดยโสธร อำเภอซานุมาร และอำเภอเสนานิคม จังหวัดอุบลราชธานี
อุทยานแห่งชาติภูสระดอกบัว มีเนื้อที่ประมาณ 232 ตารางกิโลเมตร หรือประมาณ 145,000 ไร่

ในอดีตเมื่อประมาณ ปี พ.ศ. 2508-2525 พื้นที่ป่าอันอุดมสมบูรณ์แห่งนี้ เคยเป็นที่แทรกซึมของผู้ก่อการร้ายคอมมิวนิสต์ นับได้ว่าเป็นแหล่งขุมกำลังที่มีความสำคัญอีกแห่งหนึ่งของประเทศ จึงไม่มีราษฎรบุกรุกเข้าทำกิน ในปี 2525 เมื่อเหตุการณ์คลี่คลายลง ผกค.เข้ามอบตัวต่อทางราชการ ทางการจึงจัดสรรที่ดินทำกินให้กับราษฎรบริเวณบ้านน้อมเกล้า ตำบลบุงค้า อำเภอเลิงนกทา จังหวัดยโสธร และที่บ้านภูผาหอม ตำบลเหล่าหมี อำเภอดอนตาล จังหวัดมุกดาหาร จากนั้นปัญหาต่างๆก็ตามมา ไม่ว่าจะเป็นการจับจอง บุกรุก แผ้วถางป่า การลักลอบตัดไม้ทำลายป่า ด้วยเกรงว่าปัญหานี้จะลุกลามออกไป ในช่วงปี 2525 ป่าไม้อำเภอดอนตาล ได้เสนอเรื่องต่อจังหวัดมุกดาหาร และป่าไม้อำเภอเลิงนกทา ได้รวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับภูลำกลาง ภูสระดอกบัว และภูผาแต้ม เพื่อเสนอเรื่องต่อจังหวัดยโสธร ให้จัดเป็นแหล่งท่องเที่ยว จากเหตุผลความเหมาะสมนานัปการ ก่อประโยชน์ทั้งความมุ่งมั่นที่จะอนุรักษ์ผืนป่าแห่งนี้ไว้เป็นสมบัติของชาติ และอนุชนรุ่นหลังได้เป็นแหล่งศึกษาหาความรู้ ทั้งยังเป็นสถานที่พักผ่อนหย่อนใจของผู้คนโดยทั่วไป กองอุทยานแห่งชาติ จึงทำการสำรวจอย่างจริงจัง ในปี 2531 และดำเนินการจัดตั้ง ตั้งแต่ปี 2532 เป็นต้นมา

ลักษณะภูมิประเทศ
สภาพภูมิประเทศโดยทั่วไป เป็นเทือกเขาสลับซับซ้อน ทอดตัวเป็นแนวจากทิศตะวันตกเฉียงเหนือลงสู่ทิศตะวันออกเฉียงใต้ ประกอบด้วยป่าอันอุดมสมบูรณ์หลายชนิด พื้นที่หลายแห่งมีลานหินขนาดใหญ่ ชาวท้องถิ่นเรียกว่า "ดาน" กระจายอยู่ตามยอดเขาต่างๆ มียอดภูกระซะเป็นยอดสูงสุด สูงประมาณ 481 เมตรจากระดับน้ำทะเล ส่วนยอดอื่นๆมีความสูงโดยเฉลี่ยประมาณ 350-450 เมตรจากระดับน้ำทะเล พื้นที่แห่งนี้ยังเป็นแหล่งกำเนิดของต้นน้ำหลายสาย เช่น ห้วยทม ห้วยกบก ห้วยก้านเหลือง ห้วยลำกลาง ห้วยขี้เหล็ก ห้วยหินขัว ห้วยตูบ และห้วยไห เป็นต้น ลำห้วยเหล่านี้ไหลลงสู่พื้นราบรอบพื้นที่อุทยาน ที่ชาวท้องถิ่นใช้อุปโภคบริโภค และทำการเกษตรกรรม จากอดีตจนถึงปัจจุบัน

ลักษณะภูมิอากาศ
พันธุ์ไม้และสัตว์ป่า
ป่าส่วนใหญ่เป็นป่าเบญจพรรณ ป่าดิบแล้ง กระจายอยู่ตามเทือกเขาต่างๆ มีพันธุ์ไม้ที่มีค่าอยู่เป็นจำนวนมาก เช่น มะค่าโมง มะค่าแต้ ประดู่ ชิงชัน พยุง แดง ตะเคียนทอง ยาง กระบาก เป็นต้น
บริเวณพื้นที่ป่าเหล่านี้มีสัตว์ป่าหลายชนิดอาศัยอยู่ โดยเฉพาะที่เทือกเขาภูสระดอกบัว ซึ่งมีพื้นที่ป่าขนาดใหญ่และสมบูรณ์ไปด้วยแหล่งน้ำ สัตว์ป่าที่พบส่วนใหญ่ ได้แก่ เก้ง หมูป่า หมาใน สุนัขจิ้งจอก อีเห็น เม่น กระจง ลิง บ่าง ค้างคาว ไก่ป่า ไก่ฟ้าพญาลอ และไก่ฟ้าหลังขาว เป็นต้น

จุดเด่นที่น่าสนใจ
บริเวณที่ทำการสำรวจมีสภาพธรรมชาติที่หลากหลาย ประกอบไปด้วยทิวทัศน์ที่สวยงาม ความวิจิตรพิศดารของหินผา และมีความโดดเด่นเป็นเอกลักษณ์ของตัวเอง ตลอดจนมีร่องรอยของการต่อสู้อันเกิดจากความขัดแย้งทางการเมือง จึงทำให้พื้นที่แห่งนี้มีศักยภาพทางการท่องเที่ยวที่น่าสนใจอีกแห่งหนึ่ง ประกอบด้วย

ภูผาแต้มประกอบไปด้วยรูปรอยฝ่ามือ และภาพเขียนสีโบราณก่อนประวัติศาสตร์ สันนิษฐานว่าเป็นยุคเดียวกับภาพเขียนสีของอุทยานแห่งชาติมุกดาหาร(ภูผาเทิบ) และอุทยานแห่งชาติภูผาแต้ม จังหวัดอุบลราชธานี ภาพเขียนสีและรอยฝ่ามือนี้ มีอยู่ที่เพิงผาของภูผาแต้ม ซึ่งมีลักษณะคล้ายถ้ำ เพราะหินไหลลื่นลงมาภาพเหล่านี้จึงอยู่สูงจากพื้นถ้ำประมาณ 7-12 เมตร ถ้ำนี้ยาวประมาณ 60 เมตร

ผามะเกลือเป็นจุดชมวิว และเป็นที่พักผ่อนหย่อนใจ อยู่ใกล้บริเวณภูผาแต้ม มีลักษณะเป็นลานหินใต้เพิงผา ร่มรื่นไปด้วยแมกไม้

ลานหินบนภูวัดเป็นแหล่งท่องเที่ยวของชาวท้องถิ่น โดยรอบภูผาแต้มในช่วงฤดูแล้ง วันสงกรานต์ และวันสำคัญทางพุทธศาสนา สถานที่แห่งนี้เป็นที่สำหรับประกอบพิธีทางศาสนาจึงมีชาวบ้านมาชุมนุมกันเป็นจำนวนมาก

ภูผาหอมเป็นจุดชมวิวที่สวยงามมากของเทือกเขาภูผาแต้ม จุดนี้สามารถมองเห็นทิวทัศน์ได้ในระยะไกลไปทางทิศตะวันตก มีความสูงประมาณ 386 เมตรจากระดับน้ำทะเล เบื้องหน้าจะมองเห็นยอดเขาภูหมู ภูแผงม้า ภูไม้ซาง ภูของ ภูอัครชาด ในยามเย็นที่จุดนี้จะมีนักท่องเที่ยวมาชมพระอาทิตย์ตก และมาพักค้างแรมกันมาก

ภูสระดอกบัวเป็นภูเขาที่มีความสูงประมาณ 423 เมตร บนรอยต่อของเขต 3 จังหวัด ที่ยอดภูสระดอกบัวจะมีแอ่งหินขนาดกว้างประมาณ 2-3 เมตร ลึกประมาณ 1 เมตร อยู่ 5-6 แอ่ง มีน้ำขังตลอดปี มีบัวพันธุ์ขนาดเล็กขึ้นอยู่เต็มสระ เมื่อออกดอกจะดูสวยงามมาก ชาวบ้านเล่ากันว่ามีบัวขึ้นอยู่อย่างนี้มานานแล้ว และเกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ จึงได้ชื่อว่า "ภูสระดอกบัว" และบริเวณเดียวกันนี้มีถ้ำขนาดใหญ่เคยเป็นที่อยู่อาศัยของ ผกค. สามารถจุคนได้ถึง 100 คน

ภูผาแตกหรือชื่อทางยุทธการสงครามว่า "เนิน 420" ที่นี่เป็นจุดชมวิวที่มีองค์ประกอบทางธรรมชาติสวยงามมาก ทางด้านทิศเหนือสามารถมองเห็นทิวเขาของอุทยานแห่งชาติมุกดาหารในระยะไกล

ลานหินและป่าเต็งรังแคระพบทั่วไปและมีอยู่มาก เป็นลานหินใหญ่และยาว บางแห่งมีขนาด 20-40 ไร่ สลับกับป่าเต็งรังแคระ บางแห่งเป็นป่าเต็งรังสลับกับป่าหญ้าเพ็ก มองดูสวยงามมาก พบอยู่หลายแห่ง เช่น หลังภูวัด หลังภูผาหอม หลังภูสระดอกบัว ภูกบก ภูหัวนาค เป็นต้น

จากกรุงเทพฯผ่านอำเภอเลิงนกทา จังหวัดยโสธร ไปยังอำเภอดอนตาล จังหวัดมุกดาหาร ระหว่างหลักกิโลเมตรที่ 24-26 ประมาณ 1 กิโลเมตร อุทยานแห่งชาติภูสระดอกบัวอยู่ห่างจากจังหวัดมุกดาหารประมาณ 60 กิโลเมตร ซึ่งที่ทำการอุทยานฯจะตั้งอยู่บริเวณอ่างเก็บน้ำห้วยหินข้อ บ้านหนองเม็ก ตำบลบ้านไร่ อำเภอดอนตาล จังหวัดมุกดาหาร

อุทยานแห่งชาติภูสระดอกบัว ยังไม่มีที่พักบริการนักท่องเที่ยว หากนักท่องเที่ยวมีความประสงค์ที่จะค้างแรมในอุทยานฯ ขอให้เตรียมเต็นท์ไปเอง โดยติดต่อประสานงานกับอุทยานแห่งชาติฯโดยตรง

ขอเชิญท่านที่เคยท่องเที่ยวหรือมีความทรงจำถึงอดีตต่ออุทยานแห่งชาติภูสระดอกบัว บันทึกเรื่องราวของท่าน เพื่อเป็นการระลึกถึงและเป็นประโยชน์ต่อท่านอื่นๆ บันทึกเรื่องราวของท่านและเข้าเยี่ยมชมบันทึก

หน้าแรก > อุทยานแห่งชาติ >อุทยานแห่งชาติภาคตะวันออกเฉียงเหนือ>ภูสระดอกบัว