> DAVALLIACEAE > Humata || Back
สกุล Humata
วงศ์ DAVALLIACEAE

เฟินสกุลนี้ มีขนาดเล็ก พบตามต้นไม้หรือโขดหิน ในป่าบริเวณที่มีความชื้นสูง ปลูกเลี้ยงเป็นไม้ประดับได้ยาก เหง้า เป็นเส้นผอมเรียวและเลื้อยยาว ปกคลุมแน่นด้วยเกล็ดรูปก้นปิด เหง้าแตกกิ่งก้านสาขามากมาย รากเยอะ ลักษณะใบ บางชนิดก้านยาว บางชนิดสั้น โคนก้านมีข้อต่อติดกับตัวเหง้า ผิวหน้าด้านบนเป็นร่อง ภายในก้านมีท่อลำเลียง จัดเรียงเป็น 2 กลุ่ม รูป U ตัวใบ หนาเหมือนแผ่นหนัง ผิวใบเกลี้ยง รูปขอบขนาน ถึงรูปหอก มีใบเดี่ยวปกติ ไปถึง ใบประกอบขนนกธรรมดา ถึงขนนก 3 ชั้นหยักลึก บริเวณริมขอบใบปลายสุดของเส้นใยร่างแห อับสปอร์ รูปกลม อยู่ที่ขอบใบ ปลายสุดของเส้นใยใบ มีเยื่ออินดูเซียปิดอยู่ด้านข้างอับสปอร์

เฟินในสกุลนี้ มีราว 40 ชนิด ส่วนมากอยู่ใน Asian สำหรับในบ้านเรา พบ 5 ชนิด

Key to the species :

1a Frond not dimorphic ใบสปอร์และใบปกติ รูปร่างเหมือนกัน 2a
1b Frond dimorphic ใบมี 2 แบบ (ใบสปอร์กับใบปกติ รูปร่างไม่เหมือนกัน) H. heterophylla
     
2a Frond all deeply lobed ใบเป็นหยักลึก 3
2b Frond simple and entire or a little lobed ใบเดี่ยวปกติ ขอบเรียบหรือหยักเล็กน้อย H. angustata
     
3a Frond lobed almost to midrib or pinnate; lobes (or pinnae) with many secondary lobed ใบหยักลึกเกือบถึงแกนกลางใบหรือเป็นใบประกอบขนนก ที่ขอบของส่วนหยักหรือใบย่อย เป็นหยักอีกชั้น 4
3b Lobes of lamina entire except for a single secondary lobe on each of the basal pair ส่วนหยักของแผ่นใบมีขอบเรียบ ยกเว้นคู่ล่างขอบเป็นหยักอีกชั้น H. pecetinata
     
4a Frond pinnate, or large ones bipinnate-tripinnifid at base, fertile frond narrower than sterile ones ใบประกอบขนนกชั้นเดียว หรือใบประกอบขนนก 2 ชั้นที่มีคู่ล่างเป็นหยักลึกดูเหมือนใบปรกอบขนนก 3 ชั้น ใบสปอร์มีขนาดผอมกว่าใบปกติ H. vestita
4b Frond lobed to pinnate; fertile frond hardly; narrower than sterile ones ขอบใบหยัก หรือใบประกอบขนนก ใบสปอร์หนาแข็งกว่าและผอมกว่าใบปกติ H. repens
     

รายละเอียดของเฟินสกุลนี้ที่พบในบ้านเรา

Humata repens (L. f.) J. Small ex. Diels
ชื่ออื่น : กูดห้อมใบย่อย กูดทอง นาคราชตัวเมีย

ลักษณะทั่วไป เหง้าเลื้อยยาว ขนาด dia. 1.56 มม. ผิวเกลี้ยง ปกคลุมด้วยเกล็ด
ก้านใบ ทรงกระบอก สีน้ำตาอ่อนแบบฟางแห้ง ยาวถึง 7 ซ.ม. มีขนประปราย
ใบ รูปรีกึ่งสามเหลี่ยม หรือรูปห้าเหลี่ยมมุนมน ขนาด 2.5-10 : 2-7 ซ.ม. ใบคู่ล่างมีขนาดใหญ่สุด เป็นรูปรีกึ่งรูปสามเหลี่ยม ใบประกอบขนนก หรือใบขอบหยักลึกแบบขนนก ใบย่อยคู่บนมีขอบหยักตื้นๆ หรือขอบเรียบ ไม่มีก้านใบย่อย หรือเชื่อมติด โคนใบย่อยหยักลึกกว่าส่วนปลาย
อับสปอร์ ขึ้นที่ขอบใบ มีขนาดเล็ก เยื่อหุ้มอินดูเซียรูปกึ่งกลม เรียบ ฐานกว้าง 1 มม.

พบเกือบทุกภาคของไทย เช่น เชียงใหม่ พิษณุโลก เลย ขอนแก่น ชลบุรี จันทบุรี ประจวบคีรีขันธ์ สุราษฎร์ธานี ยะลา

Humata vestita (Blume) T. Moore

ลักษณะทั่วไป เหง้าเลื้อยยาว มีขนาด dia. 2 มม. ปกคลุมแน่นด้วยเกล็ดรูปหอกยาว ปลายแหลม สีน้ำตาลและที่ขอบสีอ่อนกว่า ก้านใบ ทรงกระบอก มีขนประปราย หรือมีนวล ยาวได้ถึง 15 ซ.ม. ตัวใบ ผิวเกลี้ยง หนาเหมือนแผ่นหนัง รูปรี หรือกึ่งรูปสามเหลี่ยม ขนาด 14 : 11 ซ.ม. เป็นใบประกอบขนนก 2-3 ชั้น ใบย่อยคู่ล่างเป็นคู่ที่มีขนาดใหญ่สุด แผ่นใบ 2 ข้างของแกนมีขนาดไม่เท่ากัน ตัวใบส่วนบน เป็นรูปกึ่งสามเหลี่ยม ค่อยผอมเรียวขึ้นไปจรดปลายใบ ใบย่อยรูปรี ปลายมน มีหยักหรือหยักเล็กน้อย อับสปอร์ เกิดที่ขอบใบ 1-5 เม็ด ที่แต่ละใบย่อย มีเยื่อหุ้มอินดูเซียกลม กว้างราว 1 มม.

เฟินชนิดนี้ มักพบขึ้นอยู่รวมกับมอสตามข้างลำต้นไม้ใหญ่ ใบบริเวณป่าชื้น ที่ความสูง 1,200-1,400 ม. MSL มีรายงานพบที่ เขาใหญ่-นครนายก, เกาะช้าง-ตราด, เขาพระบาท-จันทบุรี, เขาในใหญ่-กาญจนบุรี, เขาหลวง-นครศรีธรรมราช

Humata angustata (Hook. & Grev.) C. Presl. พบทางภาคใต้ ยะลา นราธิวาส

Humata heterophylla (Smith) Desv. เฟินปลายมน พบทางภาคใต้ ที่พังงา กระบี่ สุราษฎร์ธานี ยะลา

Humata pectinata (Sm.) Desv. พบทางภาคใต้
> DAVALLIACEAE > Humata || Back