Gauss (1777-1855) |
|
Alman
astronomu, matematikçisi ve fizikçisidir. Daha çocukluğunda, erken gelişmiş
zekası, matematiğe karşı zekasıyla sivrildi ve Brounseweig dükünün ilgisini
çekti. Dük, okul masraflarını üzerine alarak O' nu Göttingen Üniversitesine
gönderdi. Henüz 16 yaşındayken Herschel'in 1781 de keşfettiği Uranüs
gezegeninin yörünge elemanlarını hesaplayarak, Yer'in bir noktasından
yapılan ölçülerle, bu gezegenin yörünge elemanlarını bulmaya yarayan ve
günümüzde hala kullanılan bir metot ortaya koydu. 1798 de Helmesdt'e yaptığı
bir inceleme gezisinden sonra, Braunschweig'a döndü ve birkaç yıl içinde
kendisini büyük matematikçiler sırasına koyacak bir seri çalışma raporu
yayımladı. Sayılar
üzerine incelemeleri topladığı Disqvisitiones Arithmetice'de (Aritmetik
Araştırmalara) (1805), eşitlikleri, ikinci dereceden şekilleri, serilerin
yakınsaklığını v.b. ele aldı. Piazzi tarafından 1810 da, küçük gezen
Cerez'in keşfinden sonra Gauss, çeşitli gök mekaniği araştırmaları yaptı,
hayatının sonuna kadar bağlı kalacağı Göttingen rasathanesine müdür oldu
(1807) .Theoria Motus Corporum Coelestium İn Sectionibus Conicis Solem
Ambientium (Konik kesitli gökcisimlerinin güneş çevresindeki hareket kuramı)
(1808) adlı ünlü eserini yazdı. Legendre ile hemen aynı zamanda düşündüğü ve
daha önce 1797 de yararlandığı en küçük kareler metodundan (1821) başka,
yanılmalar teorisi ve iki terimli denklemlerin çözümü için genel bir metot
buldu; uygun-tasvir üzerine araştırmalar, yüzeylerin eğriliği ve
Disqvisitiones Generales Carca Sperficien Curvas'ta (eğri yüzeyler üzerine
genel araştırmalar) (1827) , ispat ettiği ünlü teoremi de yazmak gerekir. Bu
teoreme göre, bükülebilen fakat uzatılamayan bir yüzeyin eğriliği, yani
eğriliklerinin çarpımı değişmez. Göttingen ile Altona arasındaki meridyen yayının ölçülmesi sırasında (1821-1824), Gussu, geodezi çalışmalarında ışıklı işaretler verebilmek için, kendi adını taşıyan Helyotropu tasarladı. Optik alanında, eksene yakın ışık ışınları için düzenlenmiş merkezi optik sistemlerinin genel teorisini kurdu. Elektrikle özellikle magnetizma ile ilgilendi, bu alanda magnetometreyi icat etti. Ve Resultate Aus Den Beabochtungen Des Manetischen Vereins (Yer magnetizmasının genel kuramı) (1839), adlı eserinde, magnetizmanın, matematik teorisini formülleştirdi. Suclides'ci olmayan hiperbolik geometrinin keşfinde, bu konuda hiç bir şey yayımlamamış olmakla birlikte, Gauss, Balyai ve Labocewsky'den önce çalışmalar yapmış ve başarı sağlamıştı. |