İNSAN HAKLARI VE TERÖRİZM BAĞLAMINDA AVRUPA GÜVENLİK İŞBİRLİĞİ TEŞKİLATI’NDA SON GELİŞMELER: TERÖRİZMLE MÜCADELEDE BÜKREŞ EYLEM PLANI

        1. Eylem Planının Amacı

        Terörizm, bir başka bölgede olduğu gibi AGİT bölgesinde de uluslar arası barış ve güvenliği tehdit etmektedir. AGİT bu çerçevede diğer organizasyonlar ile işbirliği içinde terörizm ile mücadeleye katkı sağlamaya çabalamaktadır. Bu katkı ve gayreti, İşbirliğine Dayalı Güvenlik Platformu ile tutarlı olacak ve BM çatısında terörizme karşı yapılan küresel ve bölgesel eforlar arasındaki etkileşimden istifade edecektir. AGİT katılımcı devletleri, terörizm ile ilgili uluslar arası sözleşmeler çerçevesindeki yükümlülüklerinin yerine getirilmesine yönelik olarak politik istek ve niyetlerini, kaynaklarını ve uygulamaya dönük araçlarını ortaya koyuyorlar ve terörizm ile mücadelede ulusal, iki taraflı ve çok taraflı eforlar sarf edeceklerini dile getirmektedirler.

Terörizm ile mücadelede dünya çapında yapılan gayretler bakımından AGİT, kendi teşkilat yapısının özellikleri temelinde katkı sağlamayı araştıracaktır. Bilinen bu özellikleri arasında şunlar yer almaktadır: politik-askeri, insani ve ekonomik boyutlarının birbirleri ile ilişkili olduğu kapsamcı güvenlik kavramı, geniş üyeliği, alan tecrübesi, erken uyarı tecrübesi, çatışmaları önleme, kriz yönetimi, çatışma sonrası rehabilitasyon, demokratik kurumların inşası. Ayrıca, terörizme karşı alınan etkili birçok tedbirler, AGİT’in önceden aktif olduğu polis eğitimi ve izlemesi, yasal ve adli reform ile sınır izleme gibi alanlarda olmaktadır.

        Eylem planının amacı; insan hakları ve uluslararası hukuka tam bir saygı içinde, terörizm ile mücadele bakımından AGİT devletleri ve teşkilat tarafından yapılacak kapsamlı bir AGİT eylemi için bir çerçeve oluşturmaktır. Eylem planı, terörizm ile mücadeleye katkı sağlayan, devletler arası etkileşimi kolaylaştıran ve uygun durumlarda eylem için yeni araç ve mekanizmaları belirleyen mevcut aktivitelerin genişlemesini araştıracaktır., terörizm ile mücadelenin sürdürülen eforlara ihtiyaç duyduğunu ortaya koyan Eylem Planı, derhal, orta ve uzun vadede yerine getirilecek aktiviteleri belirleyecektir.

         2. Uluslar arası Legal Yükümlülükler ve Politik Taahhütler

12 BM sözleşmeleri ile BM Güvenlik Konseyi kararları (1269, 1368, 1373 ve 1377), terörizme karşı mücadelede global legal çerçevenin esasını oluşturmakta ve spesifik bazı unsurları içermektedir. Helsinki’den İstanbul’a bazı AGİT belgeleri de, BM sözleşmesine uygunluk içinde terörizmle mücadele taahhütlerini telaffuz etmektedir. Bundan dolayı AGİT devletleri, terörizmle mücadele bakımından mevcut uluslar arası enstrümanların yani sözleşme ve belgelerin yerine getirilmesini temin için, en geniş ve kapsamlı bir eylem içine girilmelidir. Bu çerçevede;

          Katılımcı devletler: Parlamenterlerin anti-terör yasalarının çıkarılması ve sözleşmelerin onaylanması sürecinde oynadıkları rolü gözönünde bulundurarak, terörizm ile mücadeleye ilişkin 12 adet BM sözleşme ve protokollerinin hepsine 31 Aralık 2002 tarihine kadar taraf olmak için gayret içinde olacaklardır. Bu konuda atılan adımlar hakkında Sürekli Konseye (Permanent Council) bilgi verilmesi teşvik edilmektedir. Aynı zamanda, BM’de Uluslar arası Terörizme karşı Kapsamlı bir Sözleşme ve Nükleer terörizmi önlemek için uluslar arası sözleşme konularında devam eden müzakerelerde, bir an önce başarılı bir şekilde sonuca varılması düşüncesi ile, yapıcı olarak yer alacaklardır.

          Demokratik Kurumlar ve İnsan Hakları Ofisi: İlgili katılımcı devletlerin resmi talebi üzerine ve uygun durumlarda, BM Uyuşturucu Kontrol ve Suç Önleme Ofisi de dahil diğer uluslar arası organizasyonlarla işbirliği içinde, uluslararası andlaşmaların onaylanması için gerekli yasa hazırlığı için teknik yardım ve tavsiye önerecektir.

            Katılımcı Devletler: AGİT’in, polis ve yargı işbirliği, terörizmin mali kaynaklarını kurutma ve önleme, diğer destek araç ve mekanizmalarını engelleme, vize ve belge güvenliğini içeren sınır kontrolleri ile hukuk uygulayıcılarının bilgilere ulaşması gibi alanlarda, diğer ilgili gruplar, organizasyonlar, kurumlar yolu ile kazanılan tecrübeler ile en iyi uygulamaları nasıl yapacağını müzakere edecektir.

            Katılımcı devletler ayrıca, AGİT tarafından kararlaştırılan bütün ilgili tedbirlerin tam ve zamanında yerine getirilmesine yönelik terörizm ile mücadeledeki eforlarını güçlendirmek için Güvenlik İşbirliği Forumu’nu (GİF) kullanacaklardır. Bundan dolayı, özellikle Güvenliğin Siyasi-Askeri Yönlerine İlişkin Davranış Kodu ile Küçük Askeri Birlik ve Silahlara İlişkin Belge (SALW) gibi mevcut siyasi-askeri taahhüt ve sözleşmelerin uygulanışında gelişme göstereceklerdir.

            GİF, diğer belgelerinin terörizm ile mücadelede ilgili oluşunu inceleyecek ve ayrı norm ve tedbirlerin geliştirilmesi ihtiyacı olup olmadığını değerlendirecektir. Güvenlik Diyaloğu, GİF içinde bu konularda düzenli görüşmeler bakımından uygun bir temel olarak hizmet verebilir.