ศัพทานุกรมโกะ

คำศัพท์ (ญี่ปุ่น)	คำแปล (ไทย)	คำอธิบายเพิ่มเติม
Aji	ทิ้งเชื้อ	หมากที่ถูกคู่ต่อสู้ล้อมไว้จนไม่มีทางรอดแล้ว แต่ยังมีพิษสงใช้ทำประโยชน์ได้อีก
Aki-Sankaku	สามเหลี่ยมว่างเปล่า	บางคนเรียกสามเหลี่ยมโง่ เพราะมันเป็นรูปร่างเลวชนิดหนึ่ง
Atari	เรียกกิน	การกล่าวเตือนคู่ต่อสู้ว่าเราสามารถเดินจับกินคู่ต่อสู้ในการเดินครั้งต่อไป
Chuban	ระยะกลางกระดาน	ในการเล่นโกะ เราแบ่งหมากเป็น 3 ช่วงคือ ระยะเปิดเกม , ระยะกลางกระดาน , ระยะปิดเกม
Dame	เขตฉนวน	บริเวณดินแดนที่ยังไม่แน่ชัดว่าฝ่ายใดจะได้ครอบครอง
Dan	ดั้ง	ระดับฝีมือของผู้เล่นโกะ ที่สูงกว่าระดับคิว (Kyu) ...มีตั้งแต่ต่ำสุด 1ดั้ง - สูงสุด 9ดั้ง
Fuseki	เปิดเกม	การเล่นหมากช่วงเปิดเกม
Go	โกะ [หมากล้อม]	-
Goban	กระดานโกะ	-
Goke	โถโกะ	โถที่ใช้ใส่เม็ดหมากล้อม
Go Ishi	เม็ดหมากล้อม	-
Gote	มือตาม	หมากที่คู่ต่อสู้ไม่จำเป็นต้องโต้ตอบ เพราะไม่ก่อให้เกิดความเสียหายที่ยอมรับไม่ได้
Gosei	ตำแหน่งโกเซย์	เป็นชื่อรายการชิงตำแหน่งโกเซย์ของญี่ปุ่น
Hama	หมากเชลย	หมากที่ถูกคู่ต่อสู้จับกิน
Hane	เบียด	หมากที่เล่นทะแยงมุมออกจากหมากสีเดียวกันไปปิดหัวหมากคู่ต่อสู้
Hasami	ตีกระหนาบ	การโจมตีคู่ต่อสู้ โดยการเล่นหมากขัดขวางคู่ต่อสู้ไม่ให้สร้างฐานไปตามข้างกระดาน
Hayashi	สำนักโกะฮายาชิ	เป็น 1 ใน 4 สำนักโกะที่ตั้งขึ้นในสมัยโชกุนโตกุกาว่าของญี่ปุ่น
Hiraki	ขยายตัว	การเล่นหมากที่ขยายออกจากหมากสีเดียวกัน ไปตามข้างกระดาน (ปกติมักเล่นบนเส้นที่ 3 , 4 )
Honinbo	1.สำนักโกะฮงนินโบ 2.ตำแหน่งฮงนินโบ	1.เป็น 1 ใน 4 สำนักโกะที่ตั้งขึ้นสมัยโชกุนโตกุกาว่าของญี่ปุ่น 2.ปัจจุบันชื่อสำนักฮงนินโบถูกนำมาตั้งเป็นชื่อรายการชิงตำแหน่งฮงนินโบ
Honte	หมากที่เหมาะสมแม้ว่าจะดูเหมือนช้าเกินไปก็ตาม	-
Hoshi	จุด 4-4	-
Igo	ชื่อเรียกอย่างเป็นทางการของหมากล้อม	-
Inoue	สำนักโกะอิโนอุเอะ	เป็น 1 ใน 4 สำนักโกะ ที่ตั้งขึ้นสมัยโชกุนโตกุกาว่าของญี่ปุ่น
Ji	ดินแดน	-
Jigo	เสมอ	เกมที่ผู้เล่นทั้งสองฝ่ายได้คะแนนเท่ากันพอดี
Joseki	สูตรมุม	ลำดับหมากที่ผู้เล่นทั้งสองฝ่ายพยายามแบ่งผลประโยชน์กันบริเวณมุมและข้างกระดาน โดยยอมรับได้ทั้ง 2 ฝ่าย ไม่มีฝ่ายใดได้เปรียบเสียเปรียบจนเกินไป หากการแบ่งผลประโยชน์ไม่ยุติธรรมเราจะไม่ถือเป็นสูตรมุม
Judan	ตำแหน่ง 10 ดั้ง	Judan นั้นแปลตรงตัวแปลว่า 10 ดั้ง ซึ่งเป็นชื่อรายการชิงตำแหน่ง 10 ดั้งของญี่ปุ่น (จริง ๆ แล้วระดับฝีมือของนักเล่นโกะมีสูงสุด 9 ดั้ง)
Kabe	กำแพง	กลุ่มอิทธิพลชนิดหนึ่งที่มีรูปร่างเป็นแนวตั้งฉากกับกระดาน ส่งอิทธิพลไปด้านข้างของกระดาน
Kakari	การเข้าหา	การเล่นหมากเข้าหาหมากของคู่ต่อสู้ ที่มุม
Kaketsugi	ปากเสือ	คือการผูกหมากแบบเปิดที่คู่ต่อสู้ไม่สามารถตัดได้ ...ปากเสือถือว่าเป็นหมากรูปร่างดี (Good Shape) ลักษณะหนึ่ง
Keima	ตาม้า	หมากที่เล่นออกจากหมากสีเดียวกัน ในลักษณะเป็นรูปตัว L เช่นเดียวกับการเดินของม้า ในหมากรุก
Keshi	การลดทอน , ริดรอน	-
Ki	ลมหายใจ	จำนวนอิสระภาพของกลุ่มหมาก
Kikashi	หมากบังคับ	หมากที่เล่นแล้วคู่ต่อสู้ต้องโต้ตอบ มิฉะนั้นจะเกิดความเสียหายที่ยอมรับไม่ได้ แต่ผู้เล่นหมากบังคับสามารถถอนตัวไปเล่นบริเวณอื่นได้ แล้วจะกลับมาเล่นที่เดิมเมื่อเห็นว่าสถานการณ์เหมาะสม
Kiri	ตัดหมาก	-
Kisei	ตำแหน่งคิเซย์	ชื่อรายการแข่งโกะชิงตำแหน่งคิเซย์ ซึ่งเป็นรายการที่มีเงินรางวัลมากที่สุด
Ko	การต่อรอง	ในสถานการณ์ที่ผู้เล่นทั้งสองสามารถจับกินกันได้ไม่สิ้นสุด จึงต้องมีกฎว่าเมื่อฝ่ายหนึ่งกินโคะ อีกฝ่ายหนึ่งต้องไปเล่นที่อื่นก่อนอย่างน้อย 1 ตา จึงจะกลับมากินโคะคืนได้ ...จึงเกิดการสู้โคะขึ้นโดยเมื่อฝ่ายหนึ่งกินโคะแล้ว อีกฝ่ายจะเล่นหมากบังคับ (Kikashi) เพื่อให้คู่ต่อสู้ต้องโต้ตอบ แล้วกลับมากินโคะอีกครั้ง เราเรียกการเล่นอย่างนี้ว่าการต่อรอง (Ko)
Kogeima	ตาม้าเล็ก	คือการเดินหมากตาม้าเหมือนปกติ ...มีหมากตาม้าอีกแบบที่เรียกว่า "ตาม้าใหญ่" [ดู Ogeima]
Komi	แต้มต่อ	คะแนนที่ฝ่ายขาวจะได้เพื่อชดเชยความเสียเปรียบที่ฝ่ายดำได้เดินก่อน (ปัจจุบัน แต้มต่อมาตรฐานของกระดาน 19x19 กำหนดไว้ 5.5 คะแนน ...กระดาน 13x13 กำหนดไว้ 3.5 คะแนน
Komoku	จุด 3-4	-
Kosumi	หมากทะแยงมุม	หมากที่เล่นออกจากหมากสีเดียวกันในลักษณะทะแยงมุม
Kosumi-Tsuge	เตะ	การเล่นหมากทะแยงมุม (ดู Kosumi) ไปปะทะตัวคู่ต่อสู้
Kyu	คิว	ระดับฝีมือของผู้เล่น ที่ยังมีฝีมือไม่ถึงระดับดั้ง (Dan) มีตั้งแต่ต่ำสุด 35คิว - สูงสุด 1คิว
Kyuba	งานด่วน	คือจุดเร่งด่วนบนกระดานที่จะต้องรีบยึด
Kyusho	จุดตาย	จุดสำคัญยิ่งยวดบนกระดาน ...มีสุภาษิตโกะว่า "จุดตาย ต้องแย่งยึด" เพราะถ้าเรายึดจุดตายของคู่ต่อสู้ได้ เขาจะลำบาก แต่ถ้าเรายึดจุดตายของเราเองได้ เราก็จะไม่มีจุดตายเป็นจุดอ่อนอีกต่อไป เพราะฉะนั้น จุดตาย ต้องแย่งยึด
Me	ห้อง	-
Meijin	ตำแหน่งเมย์จิน	เป็นชื่อรายการแข่งขันชิงตำแหน่งเมย์จินของญี่ปุ่น ปัจจุบันมีเงินรางวัลมากเป็นอันดับ 2 รองจากรายการคิเซย์
Miai	ทวิบท [สองทางเลือก]	มีจุดที่ดีให้เลือกเล่นถึง 2 ทางเลือก
Moyo	กรอบดินแดน	-
Oba	งานใหญ่	-
Ogeima	ตาม้าใหญ่	หมากตาม้าที่เดินห่างออกไปอีก 1 จุด [ดูหมากตาม้า : Keima]
Osae	สกัด	-
Oza	ตำแหน่งโอสะ	เป็นชื่อรายการชิงตำแหน่งโอสะของญี่ปุ่น
Ponnuki	ปงนุกิ	รูปร่างปงนุกิ (Ponnuki) เป็นรูปร่างดีเยี่ยมในอุดมคติของโกะเลยทีเดียว เพราะรูปร่างของมันแผ่อิทธิพลออกไปรอบด้าน และมีความเป็นไปได้สูงที่จะสร้าง 2 ห้องได้ในการเดินไม่กี่ครั้งเท่านั้น จนมีสภาษิตโกะว่า "ปงนุกิ มีค่า 30 คะแนน"
Sabaki	รูปร่างเบา	รูปร่างของกลุ่มหมากที่เบา และยืดหยุ่นดี (คำว่า Sabaki มีความหมายในเชิงชมเชย)
Sanrensei	ค่ายกล 3 ดาว	การเล่นหมากที่จุดดาว เรียงกันเป็นแนวเส้นตรงถึง 3 จุด
Seki	ต่างรอด	สถานการณ์ที่ทั้ง 2 ฝ่ายไม่สามารถจับหมากคู่ต่อสู้กินได้ เพราะหมากรัดตัวทั้งคู่ ทั้ง 2 ฝ่ายมีชีวิตโดยอาศัยซึ่งกันและกัน เราเรียกสถานการณ์นี้ว่า Seki ...เมื่อจบเกมจะถือว่าหมากที่อยู่ในสถานการณ์ Seki ไม่ตายทั้งคู่ และดินแดนที่เกิดภายในสถานการณ์นี้จะไม่นับ
Seme	การโจมตี	-
Semeai	การไล่ล่าจับกินซึ่งกันและกัน	-
Sente	มือนำ	หมากที่เล่นแล้วคู่ต่อสู้จำเป็นต้องโต้ตอบ ทำให้ผู้เล่นหมาก Sente สามารถนำหมากไปเล่นต่อที่อื่นได้อีก
Shicho	บันได	เป็นการไล่ล่าจับกินรูปแบบหนึ่ง ที่ฝ่ายหนึ่งสามารถอาตาริ อีกฝ่ายหนึ่งไปอยู่เรื่อยทุกตา เมื่อไล่ล่าไปจนถึงสุดขอบกระดาน ฝ่ายที่ถูกไล่ล่าจะถูกจับกินอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ แต่ถ้ามีหมากของฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งมาขวางทางบันไดอยู่ ฝ่ายนั้นจะชนะในการไล่ล่าจับกินตามขั้นบันได
Shicho-Breaker	หมากหยุดบันได	หมากที่เข้าไปขวางทางในรัศมี 6 ช่อง ของบันได ทำให้การไล่ล่าจับกินตามแนวขั้นบันไดไม่สำเร็จ
Shimari	ล้อมมุม	-
Shodan	1 ดั้ง	ระดับฝีมือระดับดั้งขั้นแรก
Tengen	ตำแหน่งเท็นเง็น	เป็นชื่อรายการชิงตำแหน่งเท็นเง็นของญี่ปุ่น
Tenuki	ไม่รับ	การนำหมากไปเล่นบริเวณอื่นของกระดานโดยไม่ตอบรับหมากที่คู่ต่อสู้เพิ่งเล่นไป
Tesuji	หมากเด็ด	หมากที่ทำให้บรรลุวัตถุประสงค์ใดวัตถุประสงค์หนึ่งอย่างยอดเยี่ยม
Tobi	กระโดด	การเล่นหมากออกจากหมากสีเดียวกันในลักษณะตรง ...หมากที่กระโดดออกจากหมากสีเดียวกันห่าง 1 จุดเราเรียกว่า "กระโดดหนึ่ง" ถ้าห่าง 2 จุดเราเรียกว่า "กระโดดสอง"
Tsugi	เชื่อมหมาก	-
Tsuke	ประชิด	การเล่นหมากที่เข้าสัมผัสหมากคู่ต่อสู้
Tsume	การเล่นขวางทางไม่ให้คู่ต่อสู้ขยายตัวไปตามข้างกระดาน	-
Uchikomi	บุกรุก	-
Uchisugi	การเล่นหมากที่เกินกว่าเหตุ	-
Uki-Ishi	ล่องลอย	กลุ่มหมากที่ไม่มีฐานในการสร้าง 2 ห้อง เราเรียกกลุ่มหมากพวกนี้ว่าเป็นกลุ่มที่ "ล่องลอย"
Yasui	สำนักโกะยาสุอิ	เป็น 1 ใน 4 สำนักโกะที่ตั้งขึ้นสมัยโชกุนตากุกาว่าของญี่ปุ่น
Yose	ระยะปิดเกม	ในการเล่นโกะ เราแบ่งหมากเป็น 3 ช่วงคือ ระยะเปิดเกม , ระยะกลางกระดาน , ระยะปิดเกม
Yosu-Mi	ลองเชิง	การเล่นหมากที่ลองเชิงคู่ต่อสู้ว่า มีจุดประสงค์อะไร