beiaardklokken van:
-Pieter Hemony (1659 / 1660 / 1661)
-Jan Pauwels (1713)
-Joris Dumery (1749)
-Eijsbouts (1981)
De oorspronkelijke klokkenreeks van de Gentse Belfortbeiaard (Pieter
Hemony 1659) was gestemd in 1/4' middentoonstemming op basis van
C1. In 1660 goot Pieter Hemony drie luidklokken (de 'Triomphantes')
met slagtonen G0, A0 en B0 en voegde deze toe aan de reeks uit
1659. Vanaf dat moment bestond de klokkenreeks uit 40 klokken
en was daarmee op dat moment de omvangrijkste en zwaarste beiaard
ter wereld:
G0 - A0 - B0 - C1 (klaviertoon C1) - D1 - E1 -- chromatisch --
D4.
In 1713 voegde de Gentse klokkengieter
Jan Pauwels een C#1-klok toe aan de reeks en in 1749 goot de Brugse
gieter Joris Dumery een Eb1-klok.
Nadat er in de 18de en 19de eeuw kleine wijzigingen aan de klokkenreeks
hadden plaatsgevonden (o.a. door A.J. van den Gheyn en Michaux)
restaureerde klokkengieterij Michiels uit Doornik de beiaard in
1948. Daarbij werd de inmiddels gescheurde G0-klok door een nieuwe
vervangen en werd een aantal klokken uit de onttakelde beiaard
van de Gentse Baudeloo-abdij (Pieter Hemony, 1661) in de Belfortbeiaard
ingevoegd.
In 1981 werd de klokkenreeks ingrijpend gewijzigd door klokkengieterij Eijsbouts. De oorspronkelijke middentoonstemming van Hemony ging daarbij definitief verloren. Gekozen werd voor een (17de / 18de eeuwse) variant op de middentoonstemming. Ten opzichte van reine kwinten van 701,96 cents, zijn in deze temperatuur de kwinten verkleind met 1/5 syntonische komma tot 697,65 cents. Deze stemming wordt wel genoemd "1/5 komma middentoonstemming". In tegenstelling tot echte middentoonstemming heeft deze stemming geen reine grote tertsen meer, en daarmee ontbeert deze 1/5 komma stemming de essentiële kwaliteit van echte middentoonstemming. Het muzikale voordeel is dat het aantal min of meer bruikbare mineurtoonsoorten toegenomen is en dat de toonsoorten E en Eb-majeur minder slecht klinken. Bijzonder jammer in het onderhavige geval is dat 1/5' middentoon kleinere kleine tertsen heeft (307,04 cents) die zorgen voor aanmerkelijk onrustigere samenklanken met de in principe rein gestemde (315,64 cents) kleine terts-partialen van de Hemonyklokken. Derhalve is van de unieke kwaliteit van de oorspronkelijke kleine en grote tertsen nog maar weinig over.
Deze her-stemmingsoperatie werd ook aangegrepen
om de basis van de middentoonstemming met een kleine terts te
verlagen. In de originele stemming transponeerde het instrument
niet: de C1-klok was verbonden met klaviertoon C1. Na de herstemming
werd de A0-klok met klaviertoon C1 verbonden. De klaviertonen
G0, A0 , B0 en C#1 verdwenen, terwijl Bb0 ontstond. De reden voor
deze wijziging was dat sinds de 19de eeuw de Vlaamse beiaardmuziek
veelvuldig gebruik maakt van de Bb0 en dat het naar Mechels voorbeeld
gebruikelijk was geworden dat klaviertoon Bb0 de laagste klaviertoon
was.
HUIDIGE KLOKKENLIJST
(slagtonen, A0-klok is als C1
met speeltafel verbonden)
1. - G0 - M. Michiels, 1948
2. - A0 - Pieter Hemony, 1660
3. - B0 - Pieter Hemony, 1660
4. - C1 - Pieter Hemony, 1659
5. - C#1 - Jan Pauwels, 1714
6. - D1 - Pieter Hemony, 1659
7. - Eb1 - Joris Dumery, 1749
8. - E1 - Pieter Hemony, 1659
9. - F1 - Pieter Hemony, 1659
10. - F#1 - Pieter Hemony, 1659
11. - G1 - Pieter Hemony, 1659
12. - G#1 - Pieter Hemony, 1659
13. - A1 - Pieter Hemony, 1659
14. - Bb1 - Pieter Hemony, 1659
15. - B1 - Pieter Hemony, 1661 (uit Baudeloo-beiaard)
16. - C2 - Pieter Hemony, 1659
17. - C#2 - Pieter Hemony, 1661 (uit Baudeloo-beiaard)
18. - D2 - Pieter Hemony, 1659
19. - Eb2 - Pieter Hemony, 1661 (uit Baudeloo-beiaard)
20. - E2 - Pieter Hemony, 1659
21. - F2 - Pieter Hemony, 1661 (uit Baudeloo-beiaard)
22. - F#2 - Pieter Hemony, 1661 (uit Baudeloo-beiaard)
23. - G2 - Pieter Hemony, 1661 (uit Baudeloo-beiaard)
24. - G#2 - Pieter Hemony, 1659
25. - A2 - Pieter Hemony, 1659
26. - Bb2 - Pieter Hemony, 1659
27. - B2 - Pieter Hemony, 1661 (uit Baudeloo-beiaard)
28. - C3 - Eijsbouts, 1981
29. - C#3 - Pieter Hemony, 1661 (uit Baudeloo-beiaard)
30. - D3 - Eijsbouts, 1981
31. - Eb3 - Eijsbouts, 1981
32. - E3 - Eijsbouts, 1981
33. - F3 - Eijsbouts, 1981
34. - F#3 - Eijsbouts, 1981
35. - G3 - Eijsbouts, 1981
36. - G#3 - Eijsbouts, 1981
37. - A3 - Eijsbouts, 1981
38. - Bb3 - Eijsbouts, 1981
39. - B3 - Eijsbouts, 1981
40. - C4 - Eijsbouts, 1981
41. - C#4 - Eijsbouts, 1981
42. - D4 - Eijsbouts, 1981
43. - Eb4 - Eijsbouts, 1981
44. - E4 - Eijsbouts, 1981
45. - F4 - Eijsbouts, 1981
46. - F#4 - Eijsbouts, 1981
47. - G4 - Eijsbouts, 1981
48. - G#4 - Eijsbouts, 1981
49. - A4 - Eijsbouts, 1981
50. - Bb4 - Eijsbouts, 1981
51. - B4 - Eijsbouts, 1981
52. - C5 - Eijsbouts, 1981
53. - C#5 - Eijsbouts, 1981
54. - D5 - Eijsbouts, 19.. (?)