NASREDDIN HOCA

Çogumuz onun nerde dogdugunu , nerede hangi sartlar içinde yasadigini , ne yaptigini düsünemeyiz bile...Üçümüz-besimiz
bir araya gelerek neseli bir söz alisverisine girdik mi , çogu zaman Nasreddin Hoca' da aramizda olur.Ondan bir fikra , bir
hikaye , anlatir , ya onu yerer , ya da zeka çarkindan dökülen esprilerle sohbetimizi süsleriz.Biliriz ki , Nasreddin Hoca top-
lum yaralarina nester atan , fikra büyüteci altinda kusurlarimizi yüze çikaran yaman adamdir.Gerçekleri çekinmeden söyleyen,
dogru yolu egri yoldan gösteren tok sözlü kisidir.Nasreddin Hoca , bu yüzden yalniz bir ad , bir fikra , bir espri olarak önem
kazandigi için çogumuz yasadigi çagi , hayatini sormayiz bile...Ama , o da bir insandir, onun da bir hayat hikayesi vardir.
Bakiniz söyle:

Tarihi kaynaklarin verdigi bilgiye göre Nasreddin Hoca , Anadolu selçuklu Devrinde , 1206 yilinda bugün , Eskisehir' e
bagli Sivrihisar Ilçesinin Hortu Köyünde dogmustur.Ilk ögrenimini Hortu' da bir süre babasi Abdullah Hoca' nin medresesinde
yapmis , çocukluk yillarini Hortu' da geçirmistir.Söylentiler ve onun gerçek fikralarindan çikarilan sonuçlara göre , Hortu' da
çikan kitlik yüzünden ailesi iel birlikte Sivrihisar' a yerlesmis , ögrenimini burada sürdürmüstür.
Sivrihisar , o zamanlar Selçuklu Devrinin küçük , fakat sirin bir kasabasidir.Küçük nasreddin minareyi ilk kez burada gör-
müs , arkadaslariyla hamama gitmis , bahçelerden çagla yolmustu.Onun hamamdayken yumurtladigini söyleyen çocuklara kar-
si horoz taklidi yapmasi , agaçtan meyva çalarken bahçe sahibinin yakalamasi "Agaçta ne yapiyorsun ?" sorusuna "Ben bülübü-
lüm" diyerek bülbül gibi ötmesi , sonra da bahçe sahibine "Kusra bakma , acemi bülbül bu kadar öter" cevabini vermesi ,
Sivrihisar' daki çocukluk hatiralari arasindadir.Nasreddin Hoca bir zaman sonra ögrenimini ilerletmek amaciyla bassehir Konya'
ya yolcu olmustur.

Nasreddin Hoca , Konya' da bir medreseye yerlesmis ve ögrenimine baslamistir.O günlerde basindan bir olay geçer.Sehirde
biçak tasima yasagi vardir.Bir gece , sehrin Subasi' si , Nasreddin Hoca' nin üzerinde koskoca bir kasatura bulunca , Nasreddin
Hoca :"Kusura bakmayin!..Ben medrese ögrencisiyim.Bu kasatura ile de kitaplardaki yanlislari kazirim" diye özür diler.Subasi'
nin : ( Bir yanlis için bu kadar uzun kasaturaya ne lüzum var ? ) demesi üzerine en güzel cevabi verir :"Kitaplarda bazen öyle
yanlislar var ki , bu kasatura bile az gelir!"

Nasreddin Hoca' nin Konya' da medrese ögrenimini tamamladiktan sonra , bir ara ( gölge kadiligi ) yaptigini görüyoruz.Göl-
ge kadilari , tecrübeli hakimlerin yaninda çalisan ve bazi küçük davalara bakan kadi adaylaridir.Odun kiran bir adamin karsi-
sinda "hink" diyen birinin oduncudan hak istemesi , vermeyince mahkemeye basvurmasi , Nasreddin bu davayi görürken , bir
kese parayi singirdatarak : "Hadi sende paralarin sesini al" diye hüküm vermesi , onun kadilik günlerindeki hatiralindan biridir.
Bir süre sonra kadiliktan ayrilan , üstadi büyük bilgin Seyid Mahmud Hayrani' nin Aksehir' e yerlesmesiyle Konya' yi terkeden
ve Aksehir' e yerlesen Nasreddin Hoca , artik kisiligini bulmaya ve usta bir sosyolog gözüyle olaylara nester vurmaga baslar.
Nasreddin Hoca' yi bundan sonra , Aksehir' de gösterissiz yasayisi içinde , dert çeken , uman , isteyen , efkarlanan , sonun-
da efkarini bir nüktede bogan bir halk adami olarak görüyoruz.Bir ziyafete yeni kürküyle gitmis , gördügü itibar üzerine "Ye
kürküm ye!" deyisinde , insani dis görünüsü ile degerlendiren toplumun , doguran kazan hikayesinde aç gözlülügün , Aksehir
Gölü' ne yogurt çalarken : "Göl yogurt tutar mi ?" diyenlere karsi : " Ya bir tutarsa ?" cevabindaki gerçek yönleri...

Bir gün kürsüye çikip da : "Ey ahali ne söyleyecegimi biliyormusunuz ?" diye sordugunda , çevresindekilerin bazilarinin "bili-
yoruz" bazilarini da "Bilmiyoruz" cevabini vermeleri üzerine : "O halde bilenler , bilmeyenlere ögretsin!.." diyerek kürsüden
inmesi , az ders mi insanogluna ?..Egitimin temel yapisi , bilen bilmeyene ögretmesi demek degil midir ?

Aksehir' deyken Mogol seyhzadesi Keytagu ile aralarinda geçen , sonralari yanlislikla Timur' a mal edilen olaylar , pek iyi
bilinen fil hikayeleri , Aksehir' de medrese hocaligi yaptigi günlerde taninmis mollasi Imad ve yanindan hiç ayrimadigi sevgili e-
segi Bozoglan , Nasreddin Hoca' nin yasayisinda önemini herzaman korumustur.Eseginden düsütügü zaman gülenlere ; "Ne
gülüyorsunuz yahu , düsmeseydim zaten inecektim" deyisi , yitirdigi esegini türkü söyleye söyleye ararken , bunun sebebini
soranlara : "Bir umudum su dagin ardinda , orada da bulamazsam o zaman seyredin agiti..." cevabini vermesi , onun renkli ve
çok yönlü hayatinin anekdotlari arasinda yer alir.

Nasreddin Hoca , Aksehir' de evlenmis , çoluk çocuga karismistir.Onun iki kizindan Fatma Hatun' la Dürrü Melek' in me-
zartaslari son yillarda bulunmus ve Aksehir Müzesi' ne kaldirilmistir.Hani bir fikrasi vardir.Nasreddin Hoca bir gün , çesmeden
su doldurmasi için kizlarindan birinin eline testi verir , sonra da testiyi kirmamasi için siki siki tembih ederek yanagina bir tokat
indirir.Bunu görenler Hoca' ya çikisirlar "Kizin ne suçu vardi da tokatladin ?" Hoca' nin cevabi ibret vericidir : "Testiyi kirma-
masi için...Kirdiktan sonra tokat , atmisim , atmamisim ne önemi var ?Önceden vurusam , dikkat eder , kirmaz..." Mezartaslari-
nin birinde Dürrü Melek' in resmi de var...

Nasreddin Hoca yasinin seksene yaklastigi bir sirada , 1284 yilinda Aksehir' de ölmüs , mezari üzerine alti sütuna oturan
kubbeli bir türbe yaptirlmistir.Kubbenin altinda , Nasreddin Hoca' ya ait mermer bir sanduka görülür.Bu sandukanin bas tara-
findaki kitabede , Hoca' nin ölüm tarihi olan 683 Hicri yili , tuhaflik olsun diye ters yazilmistir.Burada heryeri açik olan türbe-
yikilitleyen Selçuklu Devri kilidi bir sembol olarak yer alir.

Nasreddin Hoca' nin ölümü onun yeniden dogumu olmustur.Onun , toplumun temeline oturan saglam fikir yapisi her geçen
yilla geçerli olmus , yüzyillar onu daha dinç , daha diri yapmis , söhreti Türkiye sinirlarini asarak dünyayi sarmistir.Nasreddin
Hoca bugün tüm insanligin malidir.

Aksehirliler , çok sevdikleri Nasreddin Hocalari için her yil temmuz ayinda festivaller düzenlerler.Bu festivallerde , bir türlü
huzura kavusamayan dünyamiza iyilik ve mutluluk mesajlari yayinlanir Nasreddin Hoca' nin agzindan...Bu arada Aksehir
Gölü' ne yogut çalmayi unutmazlar...
 

Türk büyükleri zincirinin ölümsüz halkasi aydin insan Nasreddin Hoca' ya selam olsun.