YUNUS EMRE

Benim bunda kararim yok,
Ben bunda gitmege geldim.
Bezirganim metaim çok
Alana satmaga geldim.

Ben gelmedim dava için
Benim isim sevi için
Dostun evi gönüllerdir
Gönüller yapmaga geldim.

diyen , gönüller ikliminin günesi , büyük asik Yunus Emre' den söz edelim bu kez ...Asik Yunus için yazilanlar diziye gel-
mez , koca bir kütüphaneyi doldurur.Aslinda o yüzyillari kucaklar , yüzyillar onu söyler , seven ve sevilen gönüller ,
yüzyillardir onu söylesir.O , yüzyillarin ask yüklü dertli dolabidir inleyen...
 
Benim adim dertli dolap
Suyum akar yalap yalap
Böyle emreylemis çalap
Derdim vardir inilerim.

Suyum alçaktan çekerim,
Dönüp yüksege dökerim,
Görün ben neler çekerim,
Derdim vardir inilerim.

Yunus' un yasadigi devir , Anadolu' nun içine dönük , umutsuz , bezgin bir dönemidir.Mogol akinlari karsisinda yenik düsen
Anadolu Selçuku Devleti , Türkmen Boylarinin iki de bir ayaklanamasiyla tümden geçmis olmus , halktan halktan koparak
kendi derdinde , kendi hayatini sürdürme çabasina düsmüstür.Üst üste gelen kitlik ve sürekli kurakliklar , bitkin ve ezik halkin
yasama umudunu kirmis , halk "gerçek mutlulugun ölümden sonra var olacagini , bu geçici dünyada , ariduru bir gönülle
Tanri' ya yönelmeyi..." telkin eden mutasavvif seyhlerin çevresinde küme küme toplanmistir.Yunus , bu ortamda , bir ask ve
sevgi günesi olarak Anadolu' ya dogmus , umutsuzlara umut vermis , Anadolu' nun gönlü ve dili olmustur :
 
Daglar ile taslar ile
Çagirayim Mevlam seni
Seherlerde kuslar ile
Çagirayim Mevlam seni
 
Mevlasini her yerde , her zaman çagiran Yunus , gençlik yillarinda büyük mutasavvif Mevlana Celaleddin' in sohbet mec-
lislerine katilimis :

Mevlana Hüdavendgar bize nazar kilali
Onun görklü nazari gönlümüz aynasidir.

beytiyle himmet nazarinin gönlüne ayna oldugunu söylemistir.Çesitli söylentiler , Yunus Emre' nin yasayina renk katar. Bir
kitlik günü Haci Bektas Veli' nin Dergahina varmis, bugday istemis. Ona, "himmet" teklif edilmis."Hayir, demis bugday iste-
rim". Çuvallarini bugdayla doldurmuslar.Köyüne dönerken yari yolda akli basina gelmis. Geri dönerken Haci Bektas 'tan "E-
renler himmeti" dilemis."Senin kismetin Taptuk Emre' dedir" demisler ve Taptuk Emre' ye ismarlamislar.Yunus , tam kirk yil
Taptuk Emre' nin Dergahi' na odun tasimis."Taptuk Dergahi' na odunun egrisi bile gerekmez" diyerek , kirk yil tek bir egri o-
dun getirmemis.Sonunda , muradina ermis.Kendisine izin verilmis :

Dirildik pinar olduk,
Irkildik irmak olduk,
Aktik denize daldik,
Tastik Elhamdülillah

Taptugun tapusunda,
Kul olduk kapisinda,
Yunus miskin çig idik
Pistik Elhamdülillah

diyerek , diyar diyar dolasmis , içinde yanan atesin közüyle siirler söylemeye baslamis...
Yunus' un gönlünde "ilahi ask" tan baskaya yer yoktur artik.Bu askin potasinda , yanip yakilmakta , bu yanisin iniltileri Yu-
nus' u sairlestirmede...Artik Yunus yok , ortada ask var , askin terennümleri var.Yunus bu ask harmaninda savrulan bugday
taneleri gibi estikçe ask , döküldükçe ask :

Askin aldi benden ben
Bana seni gerek seni
Ben yanarim dün ü günü
Bana seni gerek seni

Ne varliga sevinirim
Ne yoklugu yerinirim
Askin ile avunurum
Bana seni gerek seni.

Yunus , Anadolu' da dogan , yine Anadolu' da batan bir tasavvuf günesidir.Yasadigi çagda Türkçe bir kenara itilmis , hos
görülmüsken , Yunus Türk dilini , bütün incelik ve güzellikleriyle sirtlamis , ayaga kaldirmis , kendinden sonra gelen ozanlara
öncülük etmistir.Yunus' un dili , Anadolu' nun öz dilidir , Anadolu Türklügünün yüregi Yunus' ta çarpar , bu yürek tüm kük-
rekligiyle Yunus' ta dile gelir :
 
Gönlüm düstü bu sevdaya
Gel gör beni ask neyledi
Basimi verdim kavgaya
Gel gör beni ask neyledi

Ben aglarim yana yana
Ask boyadi beni kana
Ne akilim ne divane
Gel gör beni ask neyledi
 

Onun doyumsuz sevgisinde , tüm insanligin sesini duyarsiniz.Bu seste gerçek inanç , Tanri sevgisi , insan degeri , var olma-
nin sevincini bulursunuz.Tüm kötülüklerden arinmis , duru bir gönülle seslenir insanliga :

Adimiz miskindir bizim
Düsmanimiz kindir bizim
Biz kimseye kin tutmayiz
Kamu alem birdir size...
 
derken insanligi anlasma ve dayanismaya , birlige ve dirlige davet eder.Onu bu çagrisi "sevgi" ocagindadir.Seslenir :

Gelin tanis olalim,
Isi kolay kilalim.
Sevelim sevilelim,
Dünya kimseye kalmaz.
 
Yunus' u kirk gün söylessek , yine bitmez.Bu türkmen kocasi , ünlü sairin bilinen iki eseri vardir.Biri ,"Risaletü'n Nüshiyye"
yahut "Ögütler Risalesi" adiyla aruz ölçüleri içinde yazilmis , tasavvufi , ahlaki , dini bir eserdir.Ötekiyse , asil büyük siir gücü-
nü yansitan Divani' dir.Son arastirmalara göre , Yunus 1321 yilinda , yetmis yaslarinda oldugu halde , hayata gözlerini kapa-
mistir.Eskisehir' de , Karaman' da , Anadolu' nun daha birçok sehir ve kasabalarinda mezari oldugu söylenirse de onun asil
mezarinin seven ve sevilenlerin gönlü oldugu bir gerçektir.Bu mezar Yunus' a daha çok yakismaktadir.
 
Biz dünyadan gider olduk
Kalanlara selam olsun.
Bizim için hayir dua
Kilanlara selam olsun.

Ecel büke belimizi
Söyletmeye dilimizi
Hasta iken halimizi
Soranlara selam olsun.

Tenim ortaya açila
Yakasiz gömlek biçile
Bizi bir asan vechile
Yuyanlara selam olsun.

Sela verile kasdimiza
Gider olduk dostumuza
Namaz için üstümüze
Duranlara selam olsun.

Dervis Yunus söyler sözü
Yas dolmustur iki gözü
Bilmeyen ne bilsin bizi
Bilenlere selam olsun.

 
 

Anadolu'yu Aydinlatanlar / Ana Sayfa E-mail :  gokhan_baris@hotmail.com