ประวัติอำเภอเวียงชัย

ประวัติความเป็นมา

                พงศาวดารหลายฉบับกล่าวว่า    เมื่อราว  พ.ศ. 1900   พระเจ้าไชยนารายณ์ โอรสองค์ที่  2    ของพ่อขุนเม็งราย    ได้ทรงสร้างเมืองขึ้นอีกแห่งหนึ่งที่ตำบลเมืองชุม     เรียกชื่อเมืองว่า    "เวียงไชยนารายณ์"        ต่อมาเมืองได้ร้างไปเนื่องจากภัยของสงคราม     จนกระทั่งถึงสมัยกรุงรัตนโกสินทร์   ซึ่งปรากฏเรื่องราวในประวัติศาสตร์อีกว่าเมืองร้างแห่งนั้นเรียกว่า "ปงเวียงชัย"  อยู่ห่างจากเมืองเชียงรายไปทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ประมาณ 8 กม.   ได้มีผู้คนเริ่มทยอยเข้าไปทำมาหากินตั้งบ้านเรือนอยู่ จนกลายเป็นหมู่บ้านเรียกว่า  "บ้านเวียงชัย"  ต่อมาได้มีผู้คนอพยพเข้ามาอยู่ในพื้นที่นั้นมากขึ้นและตั้งเป็นตำบล เรียกว่า "ตำบลเวียงชัย"

                ต่อมาเมื่อปี   พ.ศ.  2508    อำเภอเมืองเชียรายได้ดำเนินการขอแยกตำบลเวียงชัย        ตำบลทุ่งก่อ และตำบลผางาม  ออกเป็นกิ่งอำเภอต่อกระทรวงมหาดไทยและในปี พ.ศ.2517      กระทรวงมหาดไทยได้ออกประกาศลงวันที่ 30 พฤษภาคม 2517  ให้แบ่งท้องที่อำเภอเมืองเชียงรายจำนวน  3  ตำบล คือ     ตำบลเวียงชัย  ตำบลทุ่งก่อ  ตำบลผางาม     ตั้งขึ้นเป็นกิ่งอำเภออีกแห่งหนึ่ง  เรียกว่า    "กิ่งอำเภอเวียงชัย"      ตั้งแต่วันที่ 17 มิถุนายน 2517       และได้ยกฐานะเป็นอำเภอเมื่อวันที่  25  มีนาคม   2522        จากนั้นเมื่อวันที่ 1 เมษายน 2538   กระทรวงมหาดไทยได้ออกประกาศแยกตำบลทุ่งก่อ     ตำบลดงมหาวัน      ตำบลป่าซาง  ออกจากอำเภอเวียงชัย    จัดตั้งเป็นกิ่งอำเภอเวียงเชียงรุ้ง     ปัจจุบันอำเภอเวียงชัยแบ่งเขตการปกครองออกเป็น  5  ตำบล  57  หมู่บ้าน

สภาพทางภูมิศาสตร์

                1. พื้นที่ตั้ง และอาณาเขต

                                อำเภอเวียงชัยมีเนื้อที่ประมาณ 318.65  ตารางกิโลเมตร       ตั้งอยู่ทางทิศตะวันออกของจังหวัดเชียงราย  โดยที่ว่าการอำเภอตั้งอยู่ที่บ้านกลางเวียง  หมู่ 1 ตำบลเวียงชัย   ห่างจากจังหวัดเชียงรายประมาณ 12 กม. มีทางหลวงจังหวัดจากอำเภอเมือง เชียงรายถึงที่ว่าการอำเภอเวียงชัย 3 สาย คือ  แยกจากบ้านหัวดอย  ตำบลท่าสาย ประมาณ 13 กม.     แยกจากถนนสายพหลโยธินวัดศรีทรายมูล     ประมาณ 11 กม.     และแยกจากห้าแยกพ่อขุนเม็งราย ประมาณ 15 กม.  ถึงที่ว่าการอำเภอเวียงชัย

                                อาณาเขตติดต่อกับอำเภอและกิ่งอำเภอ  ดังนี้

                                ทิศเหนือ             ติดต่อกับกิ่งอำเภอเวียงเชียงรุ้ง  จังหวัดเชียงราย 

                ทิศใต้                 ติดต่อกับอำเภอเมือง  จังหวัดเชียงราย

                                ทิศตะวันออก        ติดต่อกับอำเภอพญาเม็งราย  จังหวัดเชียงราย

                                ทิศตะวันตก          ติดต่อกับอำเภอเมือง  จังหวัดเชียงราย

            2. การคมนาคม

                     2.1 การคมนาคมระหว่างอำเภอและจังหวัด    โดยทางรถยนต์   ระยะทางประมาณ  12  กม.   สภาพถนนเป็นถนนลาดยาง   ใช้สัญจรไปมาทุกฤดู โดยมีทางหลวงแผ่นดินเชื่อม   4   สาย คือ

                                  2.1.1 จากอำเภอเมืองเชียงราย   แยกเข้าทางวัดศรีทรายมูล  ผ่านบ้านด้าย    ที่ว่าการอำเภอเวียงชัย   ตำบลทุ่งก่อ   ตำบลป่าซาง กิ่งอำเภอเวียงเชียงรุ้ง ออกไปตำบลปงน้อย  อำเภอแม่จัน  จังหวัดเชียงราย ยาวประมาณ 50

กม.     ถนนลาดยางตลอดสาย

                                  2.1.2 จากอำเภอเมืองเชียงราย    แยกเข้าทางวัดศรีทรายมูล    ผ่านบ้านด้าย   แยกไปทางบ้านศรีเวียง  ผ่านหนองหลวง   ตำบลเวียงชัย  ไปอำเภอพญาเม็งราย  ยาวประมาณ 39 กม.    ถนนลาดยางตลอดสาย

                                  2.1.3 จากอำเภอเมืองเชียงราย   แยกตรงห้าแยกพ่อขุนเม็งราย   ผ่านตำบลเวียงเหนือ   อำเภอเวียงชัย   ผ่านที่ว่าการอำเภอเวียงชัย   ตำบลทุ่งก่อ   ตำบลป่าซาง    ไปตำบลปงน้อย  อำเภอแม่จัน  จังหวัดเชียงราย ยาวประมาณ  55  กม. ถนนลาดยางตลอดสาย

                                2.1.4 จากอำเภอเมืองเชียงราย   แยกจากถนนสายเชียงราย - เทิง   ตรงหลักกิโลเมตรที่ 7  บ้านหัวดอย  ตำบลท่าสาย -   บ้านศรีเวียง - บ้านด้าย - ที่ว่าการอำเภอเวียงชัย  ยาวประมาณ 20 กม.    ถนนลาดยางตลอดสาย

            3. ลักษณะภูมิประเทศ

                                ลักษณะภูมิประเทศอำเภอเวียงชัย    โดยทั่วไปเป็นที่ราบกว้าง    มีภูเขาเรียงรายเป็นแนวเขตติดต่อกับอำเภออื่น ๆบางส่วนเป็นแนวเขาลอนลึกและลอนตื้นลาดชันจากทิศตะวันตกไปทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือของอำเภอ  มีระดับความสูงจากระดับน้ำทะเลประมาณ 420 เมตร      ทางทิศเหนือมีภูเขาที่มียอดสูงประมาณ 788 เมตร  เหนือระดับน้ำทะเล

            4. ทรัพยากรธรรมชาติ

                                หนองหลวง  เป็นบึงขนาดใหญ่   มีเนื้อที่ประมาณ  5,165  ไร่    เป็นแหล่งเพาะพันธ์ปลาขนาดใหญ่  ประชากรได้อาศัยแหล่งน้ำประกอบอาชีพในการประมงและการเกษตรกรรม

                                ลำน้ำกก   บริเวณใต้น้ำมีทรายคุณภาพดี    สามารถนำไปใช้ในการก่อสร้างได้เป็นอย่างดี

                                ป่าไม้  บางส่วนได้ถูกราษฎรบุกรุกเข้าไปทำพืชไร่  แต่ยังมีป่าไม้บางส่วนคงเหลืออยู่เป็นส่วนน้อย

                                4.1  ทรัพยากรน้ำ

                                                 1.แหล่งน้ำ

                                                                1.1. แม่น้ำ  อำเภอเวียงชัยมีแม่น้ำที่สำคัญ คือ

                                                1.1.1 แม่น้ำกก   เป็นลำน้ำแนวแบ่งเขตด้านทิศตะวันตก  ระหว่างอำเภอเวียงชัย และอำเภอเมืองเชียงราย  โดยผ่านอำเภอเวียงชัยรวมความยาวประมาณ 28 กม.

                                                1.1.2 แม่น้ำลาว    ไหลจากอำเภอเมืองเชียงราย         เข้าสู่อำเภอเวียงชัยด้านทิศตะวันตกเฉียงใต้  ไหลลงสู่ลำน้ำกกทางทิศตะวันตก    รวมความยาวที่ไหลผ่านอำเภอเวียงชัยประมาณ 14 กม.

                                                1.1.3 แม่น้ำแม่ต๊าก  ต้นน้ำอยู่ที่ตำบลดอนศิลา  ทางทิศตะวันออก  ไหลผ่านหมู่บ้านในเขตตำบลดอนศิลา  และตำบลผางาม  ระยะทางประมาณ 20 กม.

                                   2.2  แหล่งน้ำอื่น ๆ    ได้แก่   ฝาย   สระ   หนอง  บึง  บ่อบาดาล  หรือบ่อน้ำตื้น   ซึ่งมีกระจายอยู่ทั่วไป    ประเภทหนองน้ำที่สำคัญและมีศักยภาพสูงในการพัฒนาทั้งด้านการท่องเที่ยว   การประปา และการชลประทาน คือ  หนองหลวง   มีพื้นที่กว่า   5,000 ไร่      เป็นที่ตั้งของสถานีประมงน้ำจืด จังหวัดเชียงราย

สภาพการการปกครอง

                1. การปกครอง

                                1.1 การปกครองส่วนกลาง

                                  - สถานีประมงน้ำจืดจังหวัดเชียงราย (หนองหลวง)         - สำนักงานการประถมศึกษาอำเภอ

                                  - หมวดการทางเชียงราย                                                    - โรงเรียนเวียงชัยวิทยาคม

                                  - โรงเรียนดอนศิลาผางามวิทยาคม                - ศูนย์บริการการศึกษานอกโรงเรียนอำเภอเวียงชัย

                                  - สำนักงานที่ดินจังหวัดเชียงราย  สาขาเวียงชัย

1.2 การปกครองส่วนภูมิภาค          ประกอบด้วยส่วนราชการประจำอำเภอ ดังนี้

                            ที่ทำการปกครองอำเภอ                                       สำนักงานที่ดินอำเภอ

                            สำนักงานสรรพากรอำเภอ                                   สำนักงานสรรพสามิตอำเภอ

                            สำนักงานพัฒนาชุมชนอำเภอ                              สำนักงานป่าไม้อำเภอ

                            สำนักงานประมงอำเภอ                                        สำนักงานศึกษาธิการอำเภอ

                            สำนักงานปศุสัตว์อำเภอ                                      สำนักงานสาธารณสุขอำเภอ

                            หน่วยสัสดีอำเภอ                                                  สถานีตำรวจภูธรอำเภอเวียงชัย

1.3 การปกครองท้องถิ่น      มีหน่วยงานปกครองท้องถิ่น คือ

                                - ส่วนอำเภอเวียงชัย  องค์การบริหารส่วนจังหวัดเชียงราย

                                - เทศบาลตำบลเวียงชัย  (ในเขตท้องที่ตำบลเวียงชัย, เมืองชุม)

                                - องค์การบริหารส่วนตำบลเวียงชัย         14  หมู่บ้าน                 

- องค์การบริหารส่วนตำบลเวียงเหนือ      11  หมู่บ้าน

                                - องค์การบริหารส่วนตำบลเมืองชุม         11  หมู่บ้าน                   

- องค์การบริหารส่วนตำบลดอนศิลา        13  หมู่บ้าน

                                - องค์การบริหารส่วนตำบลผางาม          10  หมู่บ้าน

1.4 รัฐวิสาหกิจ

-          ที่ทำการไปรษณีย์โทรเลข            - การไฟฟ้าส่วนภูมิภาค  - ชุมสายโทรศัพท์อำเภอเวียงชัย

1.5 ธนาคาร

                         -  ธนาคารไทยพาณิชย์ จำกัด (มหาชน)      - ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร สาขาเวียงชัย

 

                1. การประกอบอาชีพ

                                   1.1 การเกษตร     เป็นอาชีพหลักของราษฎร  ได้แก่   การทำนา      รองลงมาคือ การทำสวน  ทำไร่  และการเลี้ยงสัตว์    เนื้อที่ในการทำการเกษตรกรรม รวม 208,534 ไร่  ใช้ทำนา 116,255 ไร่    ผลผลิตจากการทำนาเฉลี่ย 50 ถังต่อไร่  การทำไร่ส่วนมากปลูกข้าวโพด  เนื้อที่ 23,806 ไร่    ได้ผลผลิต 355 กิโลกรัมต่อไร่    มีครอบครัวเกษตรกร  15,857 ครอบครัว 

                2. ด้านประชากร

                                    อำเภอเวียงชัยมีประชากรทั้งสิ้น  จำนวน 54,434 คน  เป็นชาย 27,137 คน   เป็นหญิง  27,297 คน*     จำนวนครัวเรือน 12,720 ครัวเรือน    กลุ่มวัยแรงงาน (14 - 50 ปี)   มีประมาณร้อยละ   58  ความหนาแน่นของประชากรในพื้นที่ 133 คน / ตารางกิโลเมตร   อัตราการเกิดของประชากรเฉลี่ยร้อยละ  0.36  ต่อปี  (ข้อมูล  ณ วันที่ 15  ธันวาคม 2542)

                3. ด้านการศึกษาและศาสนา

                                    3.1 การศึกษา

                                                - โรงเรียนสังกัดสำนักงานการประถมศึกษาแห่งชาติ   26  โรง      จำนวนครู -อาจารย์  300 คน  มีนักเรียน        จำนวน 4,981 คน 

                                                - โรงเรียนขยายโอกาสทางการศึกษา  4 โรง     จำนวนครู  - อาจารย์   91  คน    มีนักเรียน 1,782 คน  

                                                - โรงเรียนสังกัดกรมสามัญศึกษา  2 โรง  จำนวนครู อาจารย์ 77 คน  มีนักเรียน 1,387 คน 

                                                - โรงเรียนสังกัดสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาเอกชน  2 โรง     จำนวนครู  39 คน  มีนักเรียน  857  คน

                                                - โรงเรียนพระปริยัติธรรม แผนกธรรมบาลี 5 แห่ง  จำนวนครู อาจารย์   19 คน  มีนักเรียน  233  รูป     

-   ศูนย์การศึกษานอกโรงเรียนอำเภอ 1 แห่ง จำนวนครู อาจารย์ 16 คน มีนักเรียน  474 ค น