Natuurreservaat Heiblok - Zoerselbos

INFO

Ligging en bereikbaarheid

Het Heiblok (10 ha) is gelegen aan de westzijde van het Zoerselboscomplex.  Het Zoerselbos zelf is een 450ha groot natuurcomplex dat zich bevindt tussen Halle, Zoersel en Zandhoven.  Een fysische barriere wordt gevormd door de E34 in het Zuiden en de verbindingsweg Zoersel-Zandhoven in het Oosten.  Samen met groengebieden aan de overkant van deze wegen vormt het een Grote Eenheid Natuur.

Het natuurgebied is bereikbaar via de afrit Zoersel (E34).  Vervolgens richting Zandhoven - Lier tot de eerste weg rechts (pijl Boshuisje).  Deze weg leidt via een brug over de E34 naar het Bezoekerscentrum van het Zoerselbos, alwaar parkeermogelijkheid aanwezig is.

Even kort beschrijven...

Het gebied is een verzakking (een kom) in de zandige flank van de Tappelbeekvallei, waardoor het altijd zeer nat en moeilijk betreedbaar is geweest.  Omdat ’s winters de grondwatertafel stijgt tot boven het maaiveld, staat het komgedeelte van november tot mei onder water.  Dit schept een zeer speciaal biotoop met plaatsen met stagnerend regenwater en andere waar er een lichte kwel optreedt. 

Deze natte omstandigheden hebben er waarschijnlijk wel voor gezorgd dat het gebied nooit echt ontgonnen is geweest, ofdat althans de pogingen daartoe gedeeltelijk mislukt zijn.

Op dit moment is het volledige Heiblok totaal verbost en zijn de natste delen in staat van verlanding.  Dit uit zich in een toename van het aantal eiken, berken en sporken.   Dit landschapsbeeld verschilt sterk met het open karakter van het gebied zo'n 30 jaar geleden.  In het Noorden en het Zuiden waren er weilanden of akkers en het natte komgedeelte was één groot gagelveld.  Het gebrek aan beheer, een aantal drogere jaren met een verkorting van de inundatieperiode (periode dat het waterpeil boven het maaiveld staat) tot gevolg, aanrijking met voedingsstoffen vanuit de omliggende landbouwgebieden, aanleggen van grachten...hebben ervoor gezorgd dat de wilg het gebied heeft kunnen veroveren.  Eerst op de natste plaatsen en vervolgens ook op de iets drogere.  Deze rare evolutie –normaal zou je net het omgekeerde verwachten- is misschien te wijten aan een globale vernatting die de drogere jaren opvolgde.  Ook hier zijn we op dit moment nog niet uitgeraakt.  Zeker is wel dat de wilg het volledige natte gedeelte ingepalmd heeft ( 3 à 4 ha).  Daar waar de snel opgeschoten wilgen terug in elkaar stortten en openingen creëerden, verschijnt nu berk, spork en zelfs eik. 

Aan de randen van de kom werd 30 jaar geleden massaal grove den aangeplant, welke nu samen met de wilg het uitzicht van het gebied bepaalt.  Deze ver- en bebossing heeft ertoe geleid dat veel van de oorspronkelijke plantenrijkdom verdwenen is.  Soorten zoals hoger opgesomd zijn niet meer teruggevonden.  Ook de adders die tot 5 jaar geleden in het Heiblok nog een toevluchtsoord vonden, zagen hun biotoop en daarmee waarschijnlijk ook zichzelf verdwijnen.  In Figuur 1 is de huidige vegetatie weergegeven.

10 jaar geleden begon Natuurreservaten vzw met de aankoop van het gebied.  Gedurende deze periode werd er hier en daar een stukje opengekapt, maar met de beperkte middelen die men had, bleek dit vechten tegen de bierkaai. 

Toen 4 jaar geleden een stuk geplagd werd in een voormalige paardenweide en tal van natte heide-planten zoals zonnedauw, blauwe zegge, dop- en struikheide terug de kop opstaken, groeide de motivatie om het volledige gebied in zijn vroegere glorie te herstellen.  Ondertussen werd een beheersplan opgesteld zodat het Heiblok erkend kon worden als natuurreservaat.   In Figuur 2 is het toekomstig uitzicht van het Heiblok weergegeven.  Om dit landschapsbeeld terug te bereiken moeten we de klok een beetje terug draaien want de verbossing die nu heeft plaats gevonden, is een latere en misschien ecologisch niet de meest interessante fase in de successie (evolutie van pioniersvegetatie naar een climaxvegetatie) vergeleken met de beoogde vegetatietypes.  Dit bereiken, kunnen we enkel met een flinke portie vrijwilligerswerk. 

Geinteresseerd ?

Neem dan contact op met de conservator: gert.vanhoydonck@rug.ac.be