Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Fazilet Partisi ve Merve Kavakçı davalarında hükümetten savunma istedi. Bu davalarda önceki hükümetlerin savunması biliniyordu. Bu konuların çözümü için ağırdan alan AK Parti, bu davalarla kritik bir noktaya geldi. Bu davaların savunmasını AK Parti Hükümeti nasıl yapacak, ne yapması gerekir ?
Bu davaların içeriği gereği, Bakanlığın tek başına savunmayı belirlemeyeceği anlaşılıyor. Zaten AİHM davalarında teknik olarak resmi muhatap hükümet olup Dış işleri Bakanlığı sekreterya hizmeti vermektedir. AK Parti hükümeti "Devlet de süreklilik esastır" gerekçesine dayanarak, önceki hükümet gibi savunma yapamaz. Kuşkusuz önceki hükümetin görüşünü benimsiyorsa yapacaktır, ancak başörtüsü ve FP kapatılması davalarında farklı düşündükleri biliniyor. Hükümet üyelerinin ve AK Parti yönetiminin tamamına yakını Fazilet partisi kökenli, zaten FP kapatılması üzerine bir kısım partililer AK Partiyi kurdular. Dolayısıyla gerek geçmişleri gerekse o dönemdeki açıklamalarına bakılınca, davanın esasında başvurucular gibi düşündükleri açık. Bu durumda başvurucularla dostça anlaşmak en güzel çözüm olacaktır. Sözleşme tarafların dostane çözüme gidebilmelerine imkan verdiği gibi, AİHM tarafları öncelikle dostane çözüme yönlendirmektedir.
Devletin sürekliliği kavramı, önceki hükümet zamanında yapılmış bir taahhüt bulunması halinde, sonraki hükümetin bu taahhüdün gereğini yapması anlamındadır. Yoksa önceki hükümetin siyasi takdir ve değerlendirmelerini, sonraki hükümet de aynen devam ettirecektir anlamında değildir. O zaman farklı hükümet olmanın da anlamı kalmayacaktır. Doğaldır ki her hükümet kendi siyaset değerine göre uygulama yapacaktır. AK Parti hükümeti, eski hükümetin savunmasını benimseyip bu yönde savunma yaparsa, kendi geçmişini inkar etmiş hale düşecektir. Bu nedenle bu ilke bu davalar için geçerli ve yeterli hukuki bir gerekçe değildir. Böyle bir çelişkiye düşmemek açısından en pratik çözüm dostane çözüm yolunun aranmalı, FP ve Merve Kavakçı' nın kabul edebileceği bir anlaşmanın teklif edilmesi gerekir. Bir milletvekiline yapılan akla hayale gelmeyecek, hiçbir yerde görülmedik bir haksızlık bir nebze giderilmiş olacaktır. Mevcut kadrolardan adaletli bir davranış bekleyen Merve hanımın umudu boşa çıkmaz umarım.
Bu davalar vesilesiyle asker üyeli yapısıyla verilmiş bütün DGM konulu başvurular da dostane çözüme kavuşturulabilir. AİHM, asker üye nedeniyle DGM'yi tarafsız mahkeme saymadığından hepsinde tazminat ödenmesine karar vermektedir. 1999 yılında asker üye çıkarılmadan önceki başvurular bu yıllarda karar aşamasına gelmiştir. AİHM'ne yapılan başvuruların yaklaşık yarısı DGM kararlarıyla ilgilidir. Böylece AİHM'deki davalar da yarıya ineceği gibi binlerce dava da Türkiye'nin mahkum olması önlenecektir. Bu davaların toplam tazminat yükü de önemsenecek büyüklüktedir. Hazine bütçesi açısından da dostane çözüm faydalı olacaktır. Çünkü başvurucularla anlaşma sağlandığında ödenecek miktar yarıya kadar aşağıya çekilebilecektir. Ayrıca hükümet vatandaşlarıyla barışmış olacağından, onları yeniden moral olarak destekleyip, adalete motive edip kazanmış olacaktır.
Hatta Türkiye aleyhine açılmış, AİHM'in önceki kararları ışığında incelenerek mahkumiyet olma ihtimali yüksek davalar ile dahi dostane çözüm yolunu gidilebilir. Böylece AİHM'e en çok başvuru yapılan ülke olmaktan çıkılacağından Avrupa Birliği'ne giriş sürecine ciddi bir katkı sağlanmış olunacaktır. Bu konuda dostane anlaşma seferberliği başlatılarak, uygulamada ciddi bir iyileştirici rüzgar estirilebilir. Keza bu konu siyaseten AK Parti lehine ciddi bir artıya da dönüşecektir. Hem ülkenin lehine, hem başvurucu vatandaşların lehine, hem de hükümetin lehine olacak bir "dostane çözüm seferberliğini" AK Parti gibi reformcu, yenilikçi bir partiden beklemek makul olsa gerek.
Hacı Ali Özhan
bu makale vakit gazetesinde 8 mayıs 2004 tarihinde yayımlanmıştır.
