 AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ SAYFASI |
|
AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ SAYFASI |
|
DOSTANE ÇÖZÜM hacı ali özhan Avrupa İnsan Hakları mahkemesi kararları, beklenildiği gibi Türkiye aleyhine sonuçlanmaya başladı. AİHM’ indeki dosyaların önemli bir kısmı Türkiye ile ilgili ve muhtemelen bu davaların çoğunda da Türkiye aleyhine karar verilecektir. 6 ay kadar önce Dışişleri Bakanlığınca yapılan açıklama, dünde İçişleri Bakanlığınca yapılarak, sözleşmeye uygunluğa azami dikkat gösterilmesi gerektiği belirtilmiştir. Ancak sözleşme ihlallerinin büyük çoğunluğu bizzat “kanundan” kaynaklanmaktadır. Dolayısıyla kamu görevlisinin kişisel hatası dışında, kanuni görev yapılması nedeniyle ihlaller oluşmaktadır. Kişisel hata, yanlış ve kötüniyetten dolayı yapılan ihlalleri önlemek mümkündür. Dışişleri ve İçişleri Bakanlığının genelgeleri yetersizde olsa sorunun çözümü için başlangıç sayılabilir. Fakat bu tür genelgelerin veya dilek ve temennilerin, mahkemelerce hukuki bir değeri yoktur. Dolayısıyla sonuç doğuracak özellige sahip değildir. Bu konuda Adalet bakanlığının genelgeleri dahi bağlayıcı sonuç doğurma özelliğine sahip değildir. Mahkemeleri bağlayıcı hükümlerde düzenleme yapılması ihtiyacı vardır. Ayrıca Yargıtay, Danıştay ve Anayasa Mahkemesince, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarının iç hukuktaki yerinin ne olduğu konusunda içtihadi kararlar çıkarılması zorunluluğu da vardır. Yüksek Mahkemelerimiz ve yerel mahkemelerimiz, “türk kanunlarını uygularız, sözleşme bizi bağlamaz” yorumunu genellikle benimsedikleri görülmektedir. Bu yorumla Türkiyenin çok sayıda mahkum olacağı açıktır. Bakanlar Komitesi, geçen hafta içinde düşünce özgürlüğü ihlalleri konusundaki 11 dosyada “zaman geçirilmeden ve bütün sonuçlarıyla ortadan kaldırılması” kararı almıştır. Gerçekte bütün üye ülkeler, mahkemenin bir ihlal kararı alması halinde, o ihlalinin “tekrarını” önleyici tedbir almaktadırlar. Bir kararın “gereğinin yapılmasını” takiple görevli Bakanlar Komitesi, bu yönde kararlar alma yetkisine sahiptir. Aksi halde Avrupa Konseyinin en yetkili icra organı olan Bakanlar Komitesinin üyelikten geçici ve tümden çıkarılması da dahil kararlar alma yetkisi vardır. Bu nedenle kanunları “biraz yumuşak yorumlayın” yönündeki temennilerle sorun ortadan kaldırılamaz. Düşünce özgürlüğü ihlalleri bizzat “kanundan” kaynaklandığı için bu temennilerin pratik ve hukuki bir değeri yoktur zaten. Yapılması gereken ve yapmak zorunda olduğumuz şey Meclis tarafından ceza kanunlarındaki maddelerin kaldırılmasıdır. Bugünden yapılması gereken şey yapılmazsa, yumurta kapıya gelince mecburen yapılmak zorunda kalınacaktır. Artık nasıl olsa bu değişiklikler yapılacağına göre fuzuli tartışmalar ve zaman kaybı ile bir çok kişinin cezalandırılmasına neden olacak bu süreci Türkiye ye yaşatmamak gerekir. İçişleri Bakanının genelgesinde belirttiği gibi gerçekte Türkiye ye itibar kaybettiren bu mahkumiyet kararlarının önlenmesi için öncelikle kanun değişikliği yapılmalıdır. Mutlaka anayasa değişikliği ile de sözleşmelerin iç hukuktaki yeri açıkça ve anlaşılır şekilde mutlaka düzenlenmelidir. Kanımca AİH Sözleşmesi ve mahkemesinin iç hukuktaki yeri, sonuçları, özelliği özel bir kanun çıkarmayı gerektirecek nitelik ve kapsamdadır. Bu nedenle özel bir kanunla konu her boyutuyla düzenlenmelidir. Uygulamadan kaynaklanan ihlallerde de, kamu görevlisine caydırıcı cezalar verilmelidir. Bu Devletin ödediği tazminatın kamu görevlisinden geri alınması olabileceği gibi, memurun görevine son vermek veya bizzat ihmali olan memurun hapisle cezalandırılması dahi düşünülebilir. Ayrıca mutlaka “yeniden yargılama” yapılması usulü de getirilmelidir. Ahmet Altan’a önerilen uzlaşma "dostane çözüm” teklifi diger davalarda da benimsenmelidir. Bu durumda hem vatandaşı ile barışıp, anlaşmış olacağından (ki miktar açısından da mahkemeden daha düşük olacaktır) hem de mahkemeden mahkumiyet kararı çıkmasını önlemek açısından bundan Türkiye kazançlı çıkacaktır. Hacı Ali Özhan Bu makale akit gazetesinde 27 temmuz 2001 tarihinde yayımlanmıştır.
| ||||||