Siyasi partilerin seçimlerde ittifak yapamayacakları, başka bir partiyi destekleme kararı alamayacaklarına ilişkin konuyu, kapatma davaları örneği üzerinden Anayasa Mahkemesi üyelerinin görüşlerini aktararak değerlendirmek istiyorum.
Anayasa değişikliği ile, bir siyasî partinin kapatılabilmesi, tüzük ve programının Anayasaya aykırı olması, eylemleriyle Anayasada yasaklanan fiillerin işlendiği odak olması veya yabancı kişilerden maddî yardım alması halleriyle sınırlandırılmıştır. Anayasadaki kapatma nedenleri, Siyasî Partiler Kanununda 1999 yılında yapılan değişiklikle kanuna aktarılarak, anayasa ile uyumlu hale getirilmiştir. Ancak Kanunda partilere ihtar kararı verileceği, aykırılığın altı ay içinde giderilmemesi durumunda partinin kapatılması için dava açılacağı hükmü korunmuştur. (m.104)
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı, parti üyeliğine kabul edilen Hasan Celal GÜZEL'in üyelikten çıkarılması için Yeniden Doğuş Partisi'ne ihtar kararı verilmesi için Anayasa Mahkemesinde açtığı davanın reddinde gösterilen ek gerekçe bu konuda çok dikkate değer önemdedir. Aynen; "...Anayasa'da bulunmayan bir yaptırımı öngören Siyasî Partiler Kanunu'nun 104. maddesinin Anayasa'ya aykırılığı açık olduğundan ya iptal edilmesi ya da ihmal edilmesi gerekir. Anayasa Mahkemesi'nin itiraz ve iptal davaları dışında, uygulayacağı bir kuralı iptal edebilmesi için elinde Yüce Divan sıfatı ile baktığı bir dava, ya da bir siyasî parti kapatma davası bulunması gerekir....Bu nedenle, Anayasa'ya aykırılığı açık olan bir kuralın bu evrede iptali mümkün olamayacağından, böyle bir durumda yasa kuralının ihmal edilerek üstün hukuk normu olan Anayasa'nın uygulanması gerekir. Bu aynı zamanda Anayasa'nın bağlayıcılığı ve üstünlüğü ilkesini düzenleyen 11. maddesinin gereğidir. Siyasî Partiler Kanunu'nun 104. maddesi Anayasa'da bulunmayan bir yaptırım öngördüğünden, ihmal edilerek uygulanmaması gerekir....Böyle bir durumda ihtar kararı verilerek, siyasal partilerin Anayasa'da bulunmayan bir kapatma tehdidi altında tutulması demokrasinin vazgeçilmez kurumlarının hukuk güvenliğinden yoksun bırakılması sonucunu doğurur. Kararda belirtilen görüşlerle birlikte yukarıda açıklanan ek gerekçeyle de ilgili siyasî partiye ihtar verilemeyeceği düşüncesindeyiz."
Bu görüşü savunun Anayasa Mahkemesi Başkanı Mustafa Bumin, Başkan vekili Haşim Kılıç ile üyeler Yalçın Acargün ve Sacit Adalı' nın bu değerlendirmeleri gerçekten içtihad niteliğinde hukuki değere sahiptir.
Bu değerlendirmeden, siyasi partilerin ittifak yapabilecekleri, ülke genelinde veya bazı seçim bölgelerinde başka bir partiyi açıktan destekleyici olabilecekleri sonucu rahatlıkla çıkarılacaktır.
Seçimlerde ittifak veya destekleyici açıklama yapan siyasi partilere ihtar davası ve kapatma davaları açılması mümkün olmayacağı gibi, açılsa dahi kanunun iptali veya kanunun ihmali yöntemi ile dava reddedilebilecektir. Aksi halde uyum kanunları yapılmadığı sürece anayasa değişiklikleri hiçbir kıymet ifade etmeyecektir. Normlar hiyerarşisine ve anayasanın üstünlüğü ilkesine aykırı bu çelişkiyi "kanunların ihmali" yolu gibi orijinal bir yöntemle uygulamayarak geçersiz kılacak bu görüşü savunan, Anayasa Mahkemesi Başkan ve üyelerinin, anayasanın yorumunda büyük değere sahip görüşlerinin, zamanla benimseneceği ve kabul göreceğini düşünüyorum.
Av. Hacı Ali Özhan
