hacialinin araştırmaları

I- RP DAVASI ÜZERİNE

Bilindiği üzere Refah Partisince Anayasa Mahkemesine 5/8/1997 tarihinde sunulan ön savunmanın Başsavcılığa tebliği üzerine, Başsavcılık Esas Hakkındaki Görüşünü (Mütalâa) 6-15-1997 tarihindi Anayasa Mahkemesine sunmuştur. 215 sayfalık ön savunmaya karşılık, l günde sunulun 80 sayfalık Mütalâa' nın nasıl, ne zaman hazırlandığı soruları haklı olarak sorulmuş ve ön savunmanın okunmadan hazırlandığı tartışmaları üzerine Başsavcılıkça yapılan açıklamada, savunma süresinde Refah Partili yetkililerin basına yansıyan beyanlarının takip edildiği ve Mütalâa' nın yazımına başlanıldığı ve hazırlanarak bilgisayarda hazır olarak. tutulduğu, ön savunmanın Başsavcılığa ulaştığında da genel olarak kontrol edildiği farklı bir şey olmadığı bu nedenle de hazırlanmış metnin Anayasa Mahkemesine sunulduğu belirtilmiştir.

Yargılamadaki bu hızlılık takdir edilebilir ancak, yanlış anlamalara neden olacak bir acelecilikte adalete, bağımsızlığa, hakkaniyete gölge düşürür. Kaldı ki, Başsavcılık iddianame ve mütalâa hazırlarken gösterdiği titizliği en azından savunmayı okumak içinde göstermelidir. Savunmayı okuyup, okumamak Başsavcının şahsıyla ilgili olmasına karşın. Ceza Usul Kanunlarımız mutlaka okunmasını, savunma delillerinin araştırılıp incelenmesini, lehe ve aleyhe delillerin toplanması ve maddi gerçekliğin ortaya çıkarılmasını emretmektedir. Savcı muhakeme ilişkisinin sujesidir. Fakat bu sujelik sıfatı kendisine savcılık makamını işgal etmesi üzerine verilmiştir. (Nurullah Kunter, Ceza Muhakemesi Hukuku 8 baskı Kazancı Yayınları s. 398) Savcının ihtiyari ve mecburi görevleri olup, mecburi görevlerini yerine getirmemesi sorumluluğunu gerektirir (age.s.40l) . Hiçbir makam kaynağını Anayasadan almayan devlet yetkisi kullanamayacağı gibi, makamını ihmal etme, kötüye kullanma, keyfi kullanım, siyasi kullanım aracıda yapamaz. Bu yazıda Mütalâa esastan değil, usulden incelenecektir. Mütalâa, yani Esas Hakkındaki Görüş, davanın geldiği noktadaki deliller ve dosya kapsamı içinde yeniden savcılığın görüşünün alınmasıdır. (Ola ki iddianamedeki görüşleri değişmiştir.) İddianame hazırlanırken eldeki delillerle sınırlı olarak verilen, bir anlamda şimdilik çekincesi ile verilen görüştür. Ön savunma okunduktan sonra, deliller araştırılarak tespiti yapılacak, tartışılacak ve gelinen aşamadaki dosya kapsamı üzerine, siyasi parti kapatılması davalarına özgü mevzuatımız gereği bir anlamda son görüş olarak Mütalâa sunulacaktır. Mütalâa, ön savunmanın anlatımlarını karşılamamakta hatta dava dışı, dosya kapsamı dışı konu ve alıntılarla doldurulmuş olup, iddianame iddia ve içeriğine de hukuki olarak uyumsuzdur. Mütalaanın sistematiğinin çok bozuk olduğunu zorunlu olarak Başsavcılıktan özür dileyerek belirtmek istiyorum. Nerede başlayıp nerede bittiği belli olmayan, adeta alıntıların birbirine karıştığı gibi Başsavcılığın ve alıntının görüşlerinin birbirine karıştığı 80 sayfalık bir metni 10 kez okumama rağmen, dilbilgisi kuralları nedeni ile hala anlamamış olduğum yerler vardır kanısındayım.

Mütâlaanın en çok dikkat çekici yanı 80 sayfalık metnin 70 sayfasının alıntı olup adeta alınlılarla Başsavcılık görüşünün anlatılmasıdır. Öyle ki, bir alıntıdaki görüşe karşı başka alıntılarla cevap verilerek, bazen bir köşe yazısının tamamı alıntılanarak, bazen de yazarının amacı dışında halta tam tersi anlamında 'mütâlaaya aktarılmıştır. Mütâlaa, iddianame vakıaları olarak gösterilen konularla sınırlı bir anlamda son söz olup kısaca ve özet olarak belirtilen bir metin olmasına karşın, hukuken böyle olmakla beraber dosya kapsamı ile ve dava ile ilgili olmayan şahısların gazetelerdeki köşe yazılarından, kitaplardaki görüşlerden alınlılar yapılması son goril; olmayıp yeniden tartışma yaratacak ve hatta dava ile ilgisiz tartışma yaratacak boyuttadır. 'Mütâlaada 49 yazardan alınlı yapılmış, bunlardan 5 adedi yabancı yazar, İ6 adedi akademik unvanlı yazar, 28 adet de gazele ve köşe yazarlarından oluşmaktadır.

Yapılan alınlılara gelince, alınlılar yer yer birbirine karıştığı gibi alıntılarla cevap verme yöntemi tercih edilmiş hana bazı yerlerde alınlı mı. Başsavcılığın görüşü mü olduğu karışmıştır.

Gazetelere yazılan bir kısım okuyucu mektuplarının genişçe ve özellikle de Akit gazetesinden alınan ve Mütâlaanın 76,77,78,79. sayfalarındaki 3,5 sayfalık alıntıyı bir avukat olarak dava ile ilgilendirmeyi anlayamamış bulunmaktayım.

Mütalaanın 24 sayfasında Cuma dergisinden yapılan isimsiz alıntı ile sanki Cuma dergisinin görüşüymüş gibi sunulması doğru bir alıntı aktarma usulü değildir. Alınlı yapılan bu yazı dergide de açıkça görüleceği Üzere Posta Kutusu isimli sayfada okuyucu mektuplarından oluşan ve "M. ÖZ/İZMİT1 isimli okuyucuya aittir. Bir okuyucunun alıntı yapılan şekilde düşünmesi mümkün olabilir. Okuyucu yazısı olduğu belirtilmeden "Radikal islamcılar' ın yayın organı olan Cuma dergisi" tanımı ile "iBDA' nın ulu mimarı olarak adlandırılan Salih Mirzabeyoğlu, bu konuyu kendi yayın organı olan Akademya dergisinde şöyle anlatıyor" seklindeki tanıtıcı yorumların hukuki bir metinde bulunması garip bir anlatım tarzıdır. (...)

Ali Bulaç kitabının önsözünde, alınlı yapılan 151,152,11. sayfalarımla, alıntı yapılan 4 bölüm C işaretli kısımda ilk paragraf ile C işaretli kışımın amacı olarak belirttiği cümlede, yazının butunu ve özünde hilafet, devlet, demokrasi tartışmaları yaparak görüşlerini aktarmasına karşılık, Başsavcılıkça yapılan alınlı tamamen yazarın görüşü dışında ve sanki yazarca da öyle düşünülüyor sanısı ile alıntı yapılmıştır. Hatta, yazarca kitabında başkasına ait görüşlerin mealen aklan iması kısmından «anki Ali Bulaç' a aitmiş gibi aktarılması alıntı yapılan insanları her yönü ile zor durumda bırakıcıdır, (s. ISI dipnot 44) Abdurrahman Dilipak' ın yazısından yapılan alınlıda da anlam bozukluğu yaratacak alınlılar olduğu gibi Toktamış Ateş'in Sn. Dilipak hakkında yaptığı bir yorumlu yazısının aktarılması iki yazan birbirine sorunlu yapmaktan öteye ne anlam taşır. "Günümüzdeki bazı islamcı ideologlara" diyerek Sn. Dilipak ila dahil atfedilen sözler birinci elden ve aslî kaynaklardan değil de Cumhuriyet gibi sol kaynaklı gazeteden eleştiri ve

Ahmet Taner Kışlalı' ya ait 22-06-1997 tarihli Cumhuriyet gazetesinde yayımlanan "İlkelleşmeli mi, ilkelleşmemeli mi?" başlıklı ve parti kapatma konusunu işleyen makalesinde (Mütâlâa, s.55) siyasi partilerin kapatılabileceği görüşünün 2 sayfa aktarılması, Yine, Prof. Dr. Mustafa Altıntaş'ın 1947-1997 tarihli Cumhuriyet' te yayımlanan "Suç belgeleri çoğalıyor" isimli makalesinde, doğrudan RP'nin kapatılması istemli i; bu davadan bahseden ve siyasi partilerin kapatılabileceği yolundaki görüşünün (Mütâlâa, s. 58) 2 tayfa aktarılması, yine, Başsavcının 'Mütâlaanın 47. sayfasında başlayıp 50. sayfasında biten 2,5 sayfalık alıntıya başlarken "Refah Partisi'nin kapatılması için Başsavcılığımızca dava açılmasından sonra konuyu değerlendiren yazarlardan Prof. Dr. ilhan Arsel" diyerek, parti kapatma sorunu başlıklı makaleyi . alıntılama ne kadar yerindedir, ne kadar hukuki olup mütâlâa kavramı ile uyuşabilir. Doğrudan dava ile ilgili/şahısların görüşünü alıntılayıp, gazele tartışmalarını, -köşe yazısı yazan- en önemli ve hassas bir davada mahkeme önüne getirmenin alıntı yapılan şahıslar ile davalı partinin ilişkilerinden de öteye toplumsal barışa hizmet etmeyeceği kanısındayım. Yine, Sayın Toktamış Ateş hocamızın 19-07-1997 tarihli Cumhuriyet gazetesindeki "Ateşle oynayanlar" başlıklı dava konusu ile ilgili şeriatçı basın, Türk Silahlı Kuvvetleri, iktidar gibi hassas konuların işlendiği ve sert bir üslupla biten "Hiç kimse ateşle oynamasın. Sonu çok kötü olur" gerginlik doğurucu bir yazının (Mütâlâa, s. 52) 15 gün öncesine ait bir yazının alıntılanması, keza, Anayasa Mahkemesi Genel Sekreteri Sn. Bülent Serim'in Cumhuriyet' te yayımlanan 30-7-1997 tarihli "isteğe bağlı dinsel eğilim ve öğretim" başlıklı yazının genişçe mütâlaanın 73,74,75. sayfalarında 2.5 sayfa kadar alıntı yapılmasını hukuken kavramak zor olduğu kadar yerindelik açısından da sakıncalı olduğu birçok yönden belirgindir. (Bir hafta öncesine ait bir yazı.) Yalçın Doğan' ın köşe yazısından (Mütâlâa. 55) Refah Partisi'ni ağır eleştiren alınlıların yapılması, yukarıda belirttiğimiz yazarların ve belirlemediğimiz yazarların çoğunun görüşlerinin dava dışı olmasına karşın alınlı yapılması, hukuka, mütâlâa kavramına, yerindelik. hakkaniyet ilkelerine aykırı olduğu gibi, davalı parti ile yazarların ilişkilerini zedelemesinden de öteye, kamuya mal olmuş bir parti ve yazarların kamuya mal olmuş görüşleri arasındaki gerginlik toplumsal ilişkilerimizi zedeleyecek, toplumsal barışı olumsuz etkileyebilecektir. 1926 Yılına ait 61 yıl önceki bir kanuna konulmuş gerekçeden (Mahmut Esat Bozkurt-Mütâlaa. s. 5) bu dava ile nasıl bir bağlantı kurulabilir. Doğu Perinçek'in kitabında nereden (Mütâlâa, s. 36) alına yapıldığı belirtilmeyen -kaynak gösterilmeyen- Atatürk'e ait olduğu yazılan bir paragrafın Doğu Perinçek'ten alıntı yapılması, keza Atatürk'ten yapılan alıntıların iş bu dava ile (Mütâlâa, s. 34, 35,36,38) bağlantısı nasıl kurulabilir. İş bu davada Kur'an-ı Kerim'den yapılan ayet hükümlerinin alıntılanması ve yer yer tartışma konusu yapılmasını anlamak mümkün değildir.

Mora Seni isimli bir yabancı yazarın Türk iç politikası hakkında, davalı parti ve istanbul Belediye Başkanı hakkında Recep Tayyip Erdoğan ismini vererek polemik üsluplu tartışmalı görüşlerinin yayımlandığı bir yabancı gazeteden (Le Monde-Mütâlaa. s. 50) alıntı yapılması yine, mütâlaanın 32 sayfasında aynen "Anayasamız' ın metnine dahil olan 'Başlangıç' kısmı, bir yabancı yazar tarafından şöyle değerlendirilmiştir" denilerek Atatürk milliyetçiliği, laiklik konularındaki Dr. Chiristian Rumpe'ye ail düşüncelerin iş bu dava 'Mütâlâasında olması açıkça bir talihsizlik değil midir (Yabana ve Atatürk milliyetçiliği yönünde)? Sn.Türker Alkan' ın akıcı ve zevkle okunan Anayasa' nın bir kere delinmesini konu alan (Mütâlâa, s. 64) 2 sayfalık alıntısının bu dava ile doğrudan ilgisi nasıl kurulabilir? Bir milletvekilinin (Mustafa Baş-mütâlaa. s. 68) görevi konun teklifi vermek iken, eleştirilmesi, Şevki Yılmaz, Hasan Hüseyin Ceylan, Halil İbrahim Çelik için "bu şahıslar, Erbakan ve arkadaşları tarafından adeta bir 'tetikçi' gibi kullanılmış" (Mütâlâa, s. 67) tanımlaması ile milletvekilleri ve davalı parti genel başkanı ve dava tarihinde Başbakan olan Sn. Erbakan' ın eleştiriden öteye suçlanması hukuken nasıl izah edilecektir.

Bu satırların yazarının Refah Partisi ile doğrudan ve dolaylı olarak hiçbir ilişkisi yoktur. Refah Partisi siyasi görüşünü de şimdiye kadar benimsememiştir. Demokrasi, hak, hukuk, hakkaniyet, özgürlük kavramlarından hareketle tarafsız, objektif olarak hukuk ve iş bu dava kapsamı içerisinde kalan samimi inanç ve düşüncelerini, hukuki yorum ve kanaatlerini hiçbir dava dışı hesabı olmadan, haksızlığa uğrayanın, mağdurun yanında bulunma iyiniyet duygularıyla dile getirilmesidir. Bu hukuki yorum ve düşünceler yazarına ait olup tartışmaya açıktır.

Anayasa Mahkemesinin Refah Partisi’ nin kapatılmasına karar vermesi, kararın hukuka hakkaniyete, gerçeğe en uygun, haklı ve doğru karar olduğunu göstermez. Yalnızca, hukuk içerisinde uyuşmazlıklara şekli bir kesinlik sağlamak ihtiyacından kaynaklanan hukuki bir sonuçtur.

Bu tarihi dava. açıldığı günden bu yana yoğun şekilde tartışıldığı gibi karardan sonrada uzun yıllar tartışılacak, Türk siyasi hayatına etkileri yönünden kolayca hafızalardan silinmeyecektir. Mahkemelerin kararlarına saygı duyulması, verdikleri kararın hakkaniyete, vicdana, uygunluğu ve yargılama .usul kuralları ile orantılıdır. Hukuk devletinde, bir mahkeme kararının yanlış olduğunu iddia etmek, eleştirmek, beğenmemek mümkün olmasına rağmen karara uyulması zorunludur. Karara zorunlu olarak uyulmasının yanında tarafların, toplumun saygı duyabilmesi hukuk biliminin çok önemli bir kaygısıdır. Demokrasi açısından, siyasi partilerin kapatılmaları düşünce ve örgütlenme özgürlüğü ile ilgili çok boyutlu siyasi bir konu olup yazı konusu dışında kalması nedeni ile değinmemekle beraber, Sn. Başsavcı ve mahkeme üyeleri gibi düşünmediğimi belirtmek istiyorum. Kuşkusuz demokraside farklı düşünmemiz de doğaldır.

Siyasi partilerin kapatılabilmesi üzerine, demokrasi açısından, siyasi açıdan yapılan tanışmalar hukuk alanı dışında olup mahkemeleri ve Başsavcıyı doğrudan ilgilendirmez. Siyaset hukukun üreticisi mahkeme de hukukun uygulayıcısıdır. Ancak, hukukla siyasetin iç içe geçtiği, lam karıştığı, bire bir tam karşı karşıya " geldiği bir başka dava türü de yoktur. Başsavcının ve Anayasa Mahkemesi üyelerinin şahıs olarak, demokrasilerde siyasi partilerin kapatılabileceği anlayışında olmaları ve Anayasada yazalı laiklik ilkesi, bölücülük, diktatörlük v.b. yasaklayıcı ve siyasi parti kapatma nedeni hükümlerini kişisel olarak demokrasi ve siyaseten benimsemiş olmaları sanıyorum bu tip davalardaki kararlarını dolaylı olarak etkileyebilmektedir. Bu durum, yorum ve takdir haklarının kullanımında doğal yasa ve uygulayıcısı arasındaki zorunlu etkileşim olup. Başsavcının ve mahkeme başkanlarının basın organlarına yapılan açıklamaları ve üye hakimlerin siyasi parti kapatma dava kararlarından anlaşılmaktadır.

Bir siyasi partinin kapatılması davasında, özellikle de iktidardaki bir kitle partisinin, Türkiye'nin en büyük ve milyonlarca üyesi bulunan bir fikir partisinin .kapatılması davasında, tamamen hukuk içinde kalarak, dolaylı da olsa mahkeme ve Başsavcının siyasi ve demokrasi görüşlerinin mümkün olabilen en az düzeyde etkileşimi ile tarafsız ve hakkaniyete uygun karar vermek gerekirken, kanımca birazda haklı nedenlerle RP' li yönetici, üye ve seçmenlerince hukuk içinde ve objektif olarak karar verilmediği kanısı mevcuttur.

Başsavcının, gensorunun reddedildiği günün ertesi günü tesadüf olsa bile basın toplantısı ile davayı açması, konuşmasının sonunda böyle bir davaya yardımcı olanlardan Allah razı olsun mealindeki beyanı ile iddianamenin basında yer elmasını dileyerek RP' nin içyüzünü görmesini istemesi, iddianamedeki olayların daha önce basında yer alan kamuoyunun bildiği konular olmasına karşın sanki başka özel boyutlu bilinmeyenler var gizemiyle anlatımı hukuken yerinde midir? Yine Refah Partisi'nce verilen 215 sayfalık ön savunmanın okunmadan, önceden hazırlanan 80 sayfalık görüşünün bir günde mahkemeye verilmesi ile. Mütalâanın "Ülkemizin üzerinde Türkiye Cumhuriyeti kurulduğundan beri görülmemiş şekilde kara bulutlar dolaşıyor..." diyerek başlayıp siyasi yorumlarla çoğu kez de dava dışı konu ve alıntılarla ön savunmanın karşılığı olmayan Önyargılı hazırlanmış mütalâanın sonunda da "...Refah Partisi'nin kapatılmasına karar vermek Türkiye Cumhuriyeti'nin demokratikleşmesi yolunda Anayasa Mahkemesi'nin yaptığı hizmetlerin en şereflisi olacaktır." denilmesi mütalâa kavramına uygun ve hukuki bir davranış olarak kabul edilebilir mi? Başsavcı, iddialarının doğruluğuna gerçeklen inanabilir bu konuda çok iddialı ve ısrarlıda olabilir, ancak bunu hukuk içinde kalarak söz ve davranışları ile anlatabilmeliydi. Kamuoyunca sağ ve sol siyasi görüşleri ile tanınan yazar ve gazetelerin dava ile hiç ilgisi olmamasına karşın dava hakkında sert ve gerginlik doğuracak alıntılarla, suçlayıcı ve övücü tanımlamalarla karşı karşıya bir hukuki metinde, bir dava mütalaasında getirilmesi hukuki bir tarz olabilir mi? Bir yabancı yazarın Atatürk hakkındaki yorumlarının alıntılanması. Atatürk'ün el yazılarından alıntı yapılması. Kur'an-ı Kerim "in 18 adet ayetinden yaklaşık 6 sayfa kadar adeta tartışma tarzında alına yapılması dava ile ne kadar ilgilidir, nasıl ilgili olabilir? Bir kısım milletvekilleri için. bu şahıslar Erbakan ve arkadaşları tarafından adeta bir 'tetikçi' gibi kullanılmış" tanımlaması, ihraç edilen milletvekillerine tebligat yapılmadığı söylentilerinin duyumunun alındığını ve davanın sonunda aynen "haklıymışsınız deyip partide bırakacaklar ve tetikçi olarak kullanmaya devam edecekler" tarzındaki ifadeleri hukukla bağdaştırabilir miyiz? Sözlü açıklamasında, mütalaadaki tarzını aynen devanı ettirerek "Bakalım bu konuda RP'nin resmi olmayan yayın organı gibi çalışan gazetelerin dini bütün yazarlar ne söylüyorlar? Ne istiyorlar"? başlığı ile alıntılar yapılması. Refah Partisi Genel Başkanı için “Bin yıllık takıyye geleneğinin en büyük üstadı kabul edilen,.. Erbakanın" şeklindeki önyargılı tanımlama hukuki bir ifade midir? Bir partinin kapatılması davasında, iki başka siyasi partinin genel başkanının görüşünün alıntılanması sanıyorum hukuken ilginçtir. Üstelik aynen "BBP Gene] Başkanı men ve yiğit kardeşim Muhsin Yazıcıoğlu" seklindeki bir tanımlama büsbütün şaşırtıcı değil mi?

Hiçbir akademik unvanı olmayan bir başka siyasi partinin milletvekilinin dava dosyası ile hiçbir ilgisi yokken yalnızca Başsavcılık görüşünü doğrular türden olması nedeni ile alıntılanması yerinde ve yeterli bir ispat tarzı kabul edilebilir mi? Çok önemli bir dava dosyasında. Başsavcının yukarıdaki örneklemeye çalıştığımız davranış ve sözleri hukuk içinde kalmak yerine aksine siyasi saikler ile hareket ettiği izlenimini verecek derecede siyasi alanda ve davayı kişiselleştirerek haklı tepkileri üzerinde toplamaya neden olmuştur.

Savcılık iddia makamı olmakla , beraber doğrunun ortaya çıkarılmasında tarafsız, objektif olmak ve maddi gerçeği aramalıdır. Savcılık doğaldır ki suçluyu suçlayacaktır. Ancak suçluyu tespit edip, gerçek suçluyu buluncaya kadar görevin gerektirdiği tarafsızlığı önyargısız yaklaşımı göstermelidir. Önyargılarla gerçek suçluya ulaşmak zor olduğu gibi suçsuzları suçlu yapmakta mümkündür. Böyle bir sonuç adalet ve hakkaniyet duygusu ile bağdaşmayacağı gibi onları yok etmektedir. Anayasa Mahkemesi eski başkanı Sn. özden' in. Refah Partisi' yle laiklik ve Atatürk konusundaki düşüncelerinin en azından yorum farkıyla değişik olduğu kamuoyunda yakından bilinmekteydi Laiklik ilkesi konulu acılan bu davada, Sn. Özden' in kullanacağı oyun şimdiden belirgin olduğu kanısı mevcuttu. Sn. Özden' in CHP'nin hukuk müşavirliğini yapmış olması yanında siyasi tercihinin de CHP yönünde olduğu kanısının varlığı kuşkulan artırıcı olduğu gibi, genel olarak sol seçmenlerin önemli bir kısmınca Refah Partisi'nin kapatılmasının pragmatik anlamda arzu edilmesi ve Sn. özden' den beklenti içerisinde bulunmaları Sn. Özden' in tarafsızlığını ciddi derecede zorlaştırmaktaydı. Refah davasında Sn. Özden' in tarafsızlık içerisinde ve tam bir vicdani kanaatine göre oy vereceğine şahsen samimiyetle inanmama karşın, yargılamada hakkaniyete uygun davranılmadığı şüphesini dahi uyandırmamak gerektiğinden Sn. Özden' in gerçekte parti yönetimi üye ve seçmenince tarafsız olacağına inanılması gerekirdi.

Hukuken, mahkemeyi de gölge altında bırakacak kadar önemli olmasına karşın Sn. Özden' in davadan çekilmesinin bütün kanunî ve vicdanî koşullan oluşmuşken çekilmemesi kanımca bir yanlıştı. Kararda, Özden' in 16 günlük zaman farkıyla, kendi isteği dışında oy ve imzasının bulunmaması, kararın aynı şekilde ve oranda (2/9 oranı) olacağının gözükmesi nedeniyle çok isabetli olmuştur. Aksi halde gerçekte öyle olmamasına karşın hem mahkeme hem de Sn. Özden Refah Partisi'nin Atatürk ve laiklik konusundaki açıklamalarım mahkeme başkanına, hukuki statüsüne uygun olmadığını düşünüyorum. Çünkü Anayasa Mahkemesi herkesin mahkemesidir. Ve kimse Atatürk'ü sevmek zorunda olmadığı gibi laik olmak zorunda da değildir. Kuşkusuz yasalara herkes uymak zorundadır. Ama kimse yasalar gibi düşünmek, inanmak zorunda değildir. Bir mahkeme Başkanı’ nın siyasi söylem kullanması doğru kabul edilemez. Siyasi parti kapatılması davalarındaki ilkel yargılama yöntemi kuskusuz haklı olarak eleştiri konusu yapılabilir. Kararların kesin olması, duruşma yapılmaması, delillerin ve gerçeğin araştırılması ve ıspatlanabilmesinin sınırlanması v.b. yargılama usul kurallarının hakkaniyete, vicdana, evrensel kurallara hatta ülkemiz diğer mevzuatından geride kalması haklı bir üzüntü yaratmaktadır.

Ama bundan da öteye. Anayasa Mahkemesi 'nin gerek yasalardaki “ilgili ve konu hakkında" bilgi si olanların dinlenilmesi konusundaki turumu, gerekse de kapatmaya neden gösterilenlerin bir anlamda faillerin dinlenilmemiş olması hukuken izah edilemez. Genel merkez yöneticisi . olmayan 3 milletvekilinden dolayı Refah Partisi' nin kapatılması anlaşılamaz olduğu gibi 5 yıllık siyaset yasağına giren ve milletvekilliği düşen milletvekillerinin resen dinlenilmemiş olması usulen, vicdanen savunulamaz. Hukukun genel ilkeleri ile bağdaştırılamaz. Mahkemenizde dinlenilmemiş, delillerin ne olduğu ve doğruluğu araştırılmamış Ş.Yılmaz, H.H.Ceylan, H.İ.Çelik'e ait iddialarla sorgusuz, sualsiz hüküm verilmiştir. Sn. A.Tekdal’ ın dinleme müracaatının . reddi hiçbir hukukî gerekçe ile savunulamaz. Bu nedenlerle Refah Partisi'nin yönetici üye ve seçmeninden karara saygı beklenemez. Ama karara mutlaka uymak zorundadırlar. Bir Sosyalist olarak demokrasi adına üzgünüm. Refah Partililere de geçmiş olsun diyor, demokrasi mücadelesinde dayanışarak başarılar diliyorum.

Başsavcılığın tedbir davası nitelemesine katılamıyorum. Çünkü hukukta tedbir davaları asıl, temel davanın içinde veya öncesinde geçici amaçlı olup bütün yargılama usullerinde temel davadan bağımsız değildir. Kendi başına tedbir davası olamaz, 'Tedbir' in kelime anlamından hareketle 'laik cumhuriyeti korumaya' yönelik tedbiren açılmış bir dava tanımlaması hukuki değildir. Hukukla böyle bir dava tanımı yoktur. Kaldı ki, davalı partilere ceza davalarına özgü bîr kısım usuli hakların tanınmasını engellemek amaçlı teorik ve soyut tartılmalarla dava tanımı yapmak sanıyorum ki hakkaniyete uygun düşmeyecektir.

iddianamede, partinin ve temsile yetkililerinin asıl amacının ne olduğu dikkate alınmadan yetkili ve yetkisiz Üyelerce basına yansıyan şekliyle yıllar öncesine ait münferit konuşmalar esas alınmıştır. Bu konuşmaların yapılıp yapılmadığı, hangi amaçla ne ortamda yapıldığı, kasıtlarının ne olduğu Başsavcılıkça yeterli derecede incelenmemiş aleyhle olan cümleler derlenerek RP'nin kapatılması davası açılmıştır.

İddianamede belirtilen bir kısım üyelerin görüşleri dışında düşünceleri olan üye, milletvekili ve yöneticilerinin görüşleri partilerinin kapatılması davasında daha az önemli olamaz. Kaldı ki büyük bir kille partisinde değişiklik şekilde düşünenler olabileceği gibi yasaklı düşünceleri savunanları da parti disiplini İle engellemek mümkün olamayabilir. Disiplin hükümleri ile denetim zorlukları bir yana, iktidar gibi en güçlü konuma gelmiş, istediğini yapma şansını ele geçirmiş bir partinin bir yıla yakın iktidar faaliyetinden iddianamede tarikat şeyhlerinin Başbakanlık' ta yemeğe davet edilmesi dışında vakıa yoktur. Bir kısım milletvekilinin üç, dört yıl önceki konuşmaları İle Sn. Erbakan' ın 1991 yılında Sivas'ta yaptığı iddia edilen konuşmalar, sansasyonel yönü ağır basına yansıyan sekliyle derlenerek iddianame oluşturulmuştur. ' iktidardaki bir partinin kapatılması davasında asıl önemli olan hiçbir yoruma gerek olunmayacak İs yapma döneminin iktidar faaliyetleri olmalıdır, iktidardaki bir partiye muhalefet döneminin nedenleri ile dava açmaya hukuki ve iyiniyetli gerekçeler bulmak zordur.

Odak; merkez, kaynak anlamı taşıyıp aykırı fiiller yoğun ve sürekli bir şekilde davalı parti genel merkezinden kaynaklanmalı ve bu fiillerin işlenmesi merkez organlarınca amaçlanmalı, somut hareketlerle yönlendirilmiş ve desteklenmiş olmalıdır. Aykırı fiiller hakkında ceza mahkemesi kararlan. Başsavcılıkça çıkarma ve organlara el çektirme kararları sürekli bir şekilde tespit edilmiş, partinin bütününü kapsar nitelik ve yoğunlukta olmalıdır. Odak olma kavramı, tartışmaya. kuşkuya yer vermeyecek kadar açık, ağır, ciddi olmalı konuşmaların dışındı da subuta ermiş delillere dayanmalıdır. Anayasa koyucunun amacı budur.

SPK' nın 103. ve l0l/d maddelerinde belirtilen, "üyelerin kesif bir şekilde aykırı fiillerin işlendiği mihrak haline gelme" tanımlaması ve bir dizi usule bağlanması hali 1995 Anayasa değişikliği ile getirilen odak olma kavramının tespiti tanımı Başsavcılıkça iddianamede ve sanıyorum mahkemece de benimsenerek Anayasa hükmü uygulanmıştır. Kısa karardan anlaşılabildiği gibi, basma yansıyan haberlerden de 103. maddenin iptal edildiği, iptal edilmese bile kanımca ‘ihmal’ edildiği düşünülmektedir.

'Kaldı kî, ceza hukukunun genel bir ilkesi olan 'tene kanun uygulanır* ilkesi de olayımızda geçerli okluğu gibi gözden kaçırılmıştır Başsavcılığın yorumu gibi düşünüldüğünde, sonraki kanunun »anık aleyhine olması halinde -bu sonraki kanunun Anayasa' da olsa sanık lehine olan Önceki kanunun uygulanmadı ceza hukukunun genel evrensel ilkesidir. Kanunsuz suç ve ceza olmaz ilkesi, ancak sonraki kanun sanık lehine olduğu zaman uygulanmaz. Sanık aleyhine olan sonraki kanun değil, lehine olan önceki kanun uygulanır. Kısaca sanığın cezası sonradan ağırlaştırılamaz ancak hafifletilebilir. Sonra ki kanun Anayasa gibi üstün kanunda olsa bu genel ilke geçerlidir. AİHS' nin açık hükümleri de bu yöndedir. Başsavcılık görüşünün, Anayasa Mahkemesince benimsendiği izlenimi veren kısa karardan anlaşılacağı üzere Anayasa Mahkemesi yanılgıya düşmüştür.

örgütlenme özgürlüğüdür. Bu konudaki eylemler yaygın olmakla beraber düşünce açıklamanın dışına çıkılmamıştır. Başsavcılıkça düşünce açıklamak propaganda ve örgütlenme hakkı ile suç unsurlu eylemler karıştırılmıştır. Kaldı ki, hukuk tekniği açısından her dava tarafların doğrudan bağlayacağı gibi dava konusu, amaç ve kapsamı ile sınırlı olup genişletici yorum, kıyas yöntemi uygulanarak benzetmeli yorumlar yapılamaz.

Bu konuşma yasama dokunulmazlığı kapsamına giren yasama faaliyeti olduğu kadar bir görevin ifasıdır. Bir siyasî parti genel başkanı, bu ve benzeri önerilerini Öyle bir toplantıda söylemeyecek de nerede söyleyecektir? Ayrıca, tamamen Anayasa ve kanunlar çerçevesinde anayasa dışı görüş açıklama olup siyasi parti yasaklarına a aykırılık yoktur. Görüşleri doğrultusunda anayasa değişikliği içermektedir. Bir siyasi parti, demokrasinin işlemesindeki rolü gereği Anayasa dışı bîr talebi, hatta Anayasaya aykırı bir talebi de savunabilmeli, kanunlarda belirtilmemiş bir hakkı, yanlış sınılanları savunma hakkı olmalı ve doğruya millet karar vermelidir. Anayasa çerçevesinde. Anayasa kadar düşünmek fiilen zaten mümkün olmadığı gibi Anayasanın değiştirilemez ilk dört maddesi dışındaki hükümlerinin değiştirilebileceği hükmüne de aykırıdır. Demokrasilerde siyasi partilerin kapatılmaması görüşü yanında, dava konusu fiilin Anayasanın herhangi bir hükmüne aykırılık ile siyasi parti yasaklarına aykırılık hali birbirinden önemle ayırılmalıdır.

Sn. Erbakan’ ın Meclis, grup toplantısında 1994 yılında yaptığı konuşma bütünlüğü içerisinde asıl amacının mutlaka iktidara gelecekleri inancında olduğunu "...Türkiye'nin şu anda bir şeye karar vermesi lazım... Altmış milyon buna karar verecek..." cümleleri ile de millet olarak doğal olarak seçimlerde karar verileceğini belirtmekledir. Refah Partisi siyasi görüsünde olmadığım halde, objektif olarak Sn. Erbakan' nın asıl amacının bu olduğuna inanıyor, bir kısım kelimelere maksadını aşar vurgular yaparak yanlış anlamaya neden olduğunu düşünüyorum.

Sn. Şükrü Karatepe' nin konuşması ürerine Kayseri DGM Başsavcılığı'nca soruşturma başlatılmış, bilirkişilerce hazırlanan ve suç unsuruna rastlanılmayan raporlar Başsavcılıkça benimsenerek takipsizlik kararı verilmiştir. Bu karardan basın organları bilirkişilere hakaret derecesinde sıkça bahsetmiş olup Başsavcılığın duyumu dışında olamaz. Başsavcı iddianamesin de, davalı parti lehine yorumlanabilecek takipsizlik kararından bahsetmemesine karşın, bir başka konuşmada (İddianame 6/B7) suç unsuru bulan bilirkişi raporundan genişçe bahsetmiştir

Sn. Şevki Yılmaz' a ait 3 konuşmadan birisi içir video kaset delil gönderilmiş diğer iki konuşma için delil gösterilmemiştir. Video kaset kesin delil olmadığı gibi, konuşmalar hakkında kesin hüküm bulunmamasına karşın Sn. Şevki Yılmaz re'sen dinlemeye sözlü açıklamaya çağrılmamıştır. Yine sözü edilen konuşmalar 1995 Anayasa değişikliğinden önce yapılmış olması nedeni ile ve RP' yi temsile yetkili bulunmaması nedeni ile mutlaka 103, 101/d maddesinin uygulanması gerekirdi.

1991 Tarihli Sivas'ta Sn. Erbakan' ca yapıldığı iddia edilen konuşma için Sn. Güven Rrkaya' nın MGK' de yaptığı konuşmaya atfen gazetelerde yer alması dayanak gösterilmiştir. Sözlü açıklamada savcı aynen "Ben bu konuşmanın MGK'da okunup okunmadığını, Oramiral Güven Erkaya' dan sordum 'Okuduğunu, Erbakan'ın konuşmayı inkar etmediğini, başını Öne eğmekle yetindiğini söyledi' şeklindeki bir anlatım ve iddia hukuki olamaz. Hukuka aykırı elde edilmiş delile dayanılamayacağı gibi böyle bir iddia hukuken ne kadar ciddi olabilir?

Bir yıllık iktidar faaliyetlerinde bile, partisinin görüşlerini doğrudan uygulamakta tereddüt etmiş bit partinin, muhalefet dönemi konuşmaları, kanuni eylemleri neden gösterilerek kapatılma davası açılması kanımca. Başsavcılığın RP'nin anayasal düşünce ve eylem hakkının kullanılmasının demokrasiyi darlaştırarak yorumlamasından kaynaklanmakladır Kaldı ki, iktidara gelmiş bir parti doğaldır ki görüşleri, inançtan gereği kanun çıkaracak ve uygulama yapacaktır Bunun suçlanması düşünülemez. Kimse RP' den iktidara gelince, kendi düşüncelerini unutup bir başka partinin düşüncelerini uygulamasını bekleyemez. Bu doğal hoşgörü demokrasinin gereğidir. Anayasanın 153. maddesi. Anayasa Mahkemesinin kararlarının gerekçesi yazılmadan «çık lana mayaca gına amiri l ir. Sonuç bildirme tanımı ite yapılan açıklama Anayasaya aykırı olmakla beraber isabetli bîr uygulamadır. Ancak gerekçeli kararı, gerçekte yalnızca daktilo edilmesi olmasının yanında sonuçlan itibari İle makul bir sürede açıklanması gereklidir.

Kararın yürürlüğü Resmi Gazete yayımı ile başlayacağından bu tarihten önceki alınmış Bakanlar Kurulu Kararı ile Maliye Bakanlığı'nın mallarının tespiti v.b. işlemleri Anayasaya aykırıdır. Kararın yayım gününe kadar RP'sinin tüzel kişiliği devam etmektedir Şimdiye kadar uygulama böyle olmakla beraber. Anayasaya aykırı bu uygulama RP ye karşı yapılamaz. Kaldı ki kararın yayımının uzaması örneğin 6 ay gibi zaman alması halinde bu yanlışlık açıkça görülecektir. Bakanlar Kurulu'nün aldığı karar, Anayasaya aykırı olup yargıya gidilebilir.

Anayasa Mahkemesi'nin 16.1.1998 tarihinde sonuç bildirme tanımlaması adı altında RP'nin kapatılma kararı basın toplantısı şeklinde, Anayasaya aykırı bir uygulama olmasına karşın isabetli olarak açıklamasından sonra, gerekçeli karar 22/2/1998 tarihli Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Anayasaya aykırı diyorum, çünkü Anayasada, mahkeme kararlarının gerekçesi yayımlanmadan açıklanamaz, amir hükmü vardır. Bir basın toplantısında kamuoyuna duyurulan kararın ne zaman yürürlüğe gireceği tartışmaları haklı olarak yapılmak zorunda kalınmıştır. Kararın uygulanabilmesi içinde yayımı zorunluluğu bulunmaktadır. Beş yıllık yasağın başlangıcı, milletvekilliklerinin düşüm tarihi, bu süreye bağlıdır. Ayrıca karara karşı AİH Komisyonu'na müracaat tarihi de bu tarihten taşlayacağı gibi, RP örneğinde görüleceği üzere ana muhalefet partisinin hangisi olacağı Anayasa Mahkemesinde iptal davası açabilme yönünden önemli sonuçların yanında. Başkanlık Divan ve komisyonların oluşumu ve bir bütün olarak Meclis' in faaliyetleri yönünden çok önemli sonuçlar yaratmaktadır.

Anayasa Mahkemesinin uyguluma anlayışı ile, Anayasalın hükmü yeniden bir düzenlemeye tabi tutulmalıdır. Örneğin Sosyalist Birlik Partisi'nde olduğu gibi kapatma kararı Resmi Gazete 2 yıl 3 ay sonra yayımlan» idi veya DDP' nın kapatılma kararında olduğu gibi l yıl 7 zaman sonra yayımlansa idi, bu arada RP'sinin tüzel kişiliği aynen kapatılmamış gibi devam etmesi halinde '" bu ihtiyaç büsbütün belirecekti.

Keza; kanımca önemli olan gerekçeli kararın yayımı konusunda da makul bir sure, yayımlanmadığında da otomatik bîr sonuç yönünde düzenleme açık ihtiyaç olarak gözükmekledir. Bu konu mahkemenin bir içtüzük ile düzenlenecek düzeyde görülmemelidir. Sonuçların uygulamasını birçok hakkın süresinin başlangıcını belirleyen böylesine önemli bir konu kanımca Anayasada düzenlenmelidir. Örneğin,' gerekçeli kararın yazımı için görevlendirilen bir üyenin, kararın yazımının l yıl gibi geciktirmesi hali yanında, bir muhalefet şerhinin l yıl sonra mahkemeye verilmesi halini izah edebilmek kanımca imkansızdır. RP'de Yaşanılmayan bu gecikme hali diğer kararlarda genellikle gecikmekle ve Anayasa Mahkemesi'nden ortalama kararların yazımı 7 ay 8 ay gibi zaman almakladır.

Kararın basına açıklanmasından 37 gün sonra yayımlanan gerekçeli karar toplamı olarak 3l7sahifeden ibaret olmasına karşın ne yazık ki 33 sayfası mahkeme tarafından yazılmıştır. Bir kararda en geniş kısmın gerekçe, inceleme bölümü olmasına karşın 1/10 oranında küçük bir bölümün olduğu gibi yazılmış olması hacim olarak az olduğu gibi, 33 sayfa içeririnde de bolca madde tekrarı olmasının yanında, kanun doğru gösteren, iddia ve savunmaları cevaplandıran içerik ve nitelikten de uzaktır.

Anayasa Mahkemesi bir kararında siyasi parti kapatılması davasında uygulanması istenilen maddelerin, birer ceza kuralı niteliğinde dedikten sonra, davanın CMUK' a göre yürütülmesinin, davalı parti için güvence teşkil eden bir takım sonuçlar doğuracağını belirtmiştir. Bunlar arasında, 3’ üncü kişilerin eyleminden sorumlu olmamak, cezada genişletme ve kıyas yasağı, ceza usulün gerçeği araması, biçimsel gerçekle yetinilmemesi, tarafların iddia ve savunma ile bağlı olmama, delil serbestisi esası, şüpheden sanığın yararlanacağı gibi evrensel hukukun genel. ilkelerini saymıştır.

Mahkeme yorumunda, siyasi parti kapatılması davalarının ceza hukuku ilkelerine daha yakın bulunduğunu tespit etmesine rağmen Başsavcılığın tedbir davası tanımlamasını da dikkate almadan yalnızca 'kendine özgü bir dava tanımlaması ile yetinmiştir. Böyle tanımlansa bile mutlaka bir usul kuralı uygulanması zorunluluğuna karşın; RP’ nin lehine yorumlanabilecek kurallardan kaçınılarak adeta kuralları yok sayarak, nedenlerini de gerekçesinde belirtmeden önceki içtihatlarına ters uygulama içine girmiştir.

Anayasa Mahkemesi SPK 'nun 103/2 fıkrasının iptali için ilginç bir yöntem bulmuştur. Bu ilginçlik klasik bir davada bulunmayan özellik taşımakta, yetki yönünden Anayasa' ya aykırılık taşımaktadır. .

Bu ilginç uygulama için gerekçe olarak gösterilen Anayasa' nın 152. ile 2949 sayılı kanunun 28 maddelerinin getirilmesi, adeta ilk derece mahkemesi gibi görerek’ itirazda bulunan’ yani davacı olarak kendi kendisinde açılmış bir dava, hukuk tarihinde kanımca ilginçtir. Yine aynı mahkemede, yine aynı mahkemenin kendi kendisinde dava açamayacağı garipliği nedeniyle kendisini 'kapatma davâlarına bakan mahkeme sıfatı ile Anayasa Mahkemesi' tanımlaması, yolu ile kaynağını Anayasa' dan almayan bir yetkilendirme yapılması kanımca çok tartışılacak ilginçliktedir. Anayasa Mahkemesi aynı ilginç tutumu Mîllî Nizam Partisi'nin kapatılması davasında da izlemiştir.

Bir kanunun iptal edilebilmesi yalnızca Anayasa Mahkemesi' nin görevine giren bir konu olup, Anayasa bunun yöntemini belirlemiştir. Yerel mahkemelerden itirazen gelen Anayasa'y a aykırılıkları inceleyebilen bir mahkemenin, görülmekte olan bir davada Anayasa' ya aykırılık gördüğünde iptal edememesi düşünülemez. Ancak, yöntem olarak görülen dava içerisinde bir ara kararı ile veya asıl kararla beraber aynı dosya içerisinde karar verilmesi en uygunu olduğu gibi Anayasa' da bunu engelleyen bir hüküm de yoktur. Kaldı ki Anayasa 'ya uygun çözüm kanımca da bu şekildedir. Anayasa Mahkemesi'nin bu şekildeki iptal yöntemini ilginç ve Anayasa' ya aykırı buluyor, çok tartışılacağını sanıyorum.

Anayasa Mahkemesi bir kararında (3) aynen "Anayasa Mahkemesi. Yargıtay, Askeri Yargıtay’ ın kökleşmiş içtihatlarına göre ses bantları ve kuşkusuz video kasetleri yan delillerle doğrulandığı ölçülerde delil olarak kabul edilmektedir. " demesine karşın RP davasında aynen "Öğretide ve uygulamada doğruluğu her zaman kontrol edilebilen video bantlar yasadışı yollarla elde edilmediği sürece yargıda kanıt olarak kabul edilmektedir " diyerek kesin delil işlemi yapmıştır

Ancak takdiri delil olabilen ve önceki kararı gibi yan delillerle doğrulanmayan ses ve video kasetlerinin kesin delil olarak görülmesi halinde, en azından ses ve görüntünün sahibi kişinin mutlaka dinlenilmesi zorunluluğu olmana karşın dinlenilmekten kaçınılması hukuken izafi edilemez. Dosyadaki bulun deliller gazete kupürü, ses ve video kaleli olmasına karsın bunların da kesin delil olarak görülerek kapatmaya karar verilmesi halinde, gerekçeli kararda geniş bir yer ayırılması ve özenle karara yetecek derecede delil özelliği anlatılması gerekirken yalnızca bir paragrafla yetinilmesi kanımca vahim bir hatadır. Siyaset yasağı ve milletvekilliği düşümü gibi çok önemli bir karar verilirken bu kişilerin dinlenilmemesini, savunabilmek kanımca imkansızdır. Davanın uzamasına neden olamayacağı gibi gerçeğin açığa çıkmasında çok faydası olan bir dinlenme halinin hem de Anayasa ve kanunların açık ve amir hükmüne karşın esirgenmesi anlaşılmaktan uzaktır. Keza. gerekçeli kararda da bu bölüm yazılmaktan özellikle kaçınılmıştır kanısındayım. Sn. Erbakan' ın çok hukukluluk konusundaki önerisi hakkında mahkemece bu düşünce ve konuşmaların laiklik ilkesine açık aykırılık oluşturduğu tartışmasızdır" denilmesini hukuken anlamak imkânsızdır.

Anayasa Mahkemesi tarafları ve konu kapsamı kadar bağlayıcıdır. Hukuk tekniği açısından kararın uygulama alanını genişletip, adeta yasama alanı içine gitmesi hatla önüne geçmesi düşünülemez. Bir siyasi parti Anayasa Mahkemesi gibi hiçbir konuda düşünmek zorunda değildir. RP başörtüsü konusunda mahkeme gibi düşünmek zorunda değildir. Karar kendisini ilgilendiriyorsa doğaldır ki uyacaktır. Başörtüsü kararı RP yi doğrudan ilgilendirmediği gibi o karardaki gibi düşünmesinden de bahsedilemez. Karara uymak, karar gibi düşünmeyi gerektirmez. Kaldı ki RP kanun çerçevesin de başörtüsü yasağının kaldırılması için düşünce açıklamış ve kanuni eylemler, toplantılar yapılmıştır. Bu hal. karara uyulmadı olarak nitelenemez. Aksı halde mahkeme kararı, yasama kararı , kanun haline gelir.

RP. mahkeme kararından farklı kanun teklifi sunabileceği gibi bu bir siyasi partinin asli görevidir de. Mahkeme kararının etkisi yasama alanında durur. Başka türlü kuvvetler ayrılığı izah edilemez. En üstün olan Anayasa' nın bile değiştirilmesi yine 177. maddesinin gereği iken, bir mahkeme kararını Anayasa' nın da üzerinde değişmez kesinlikte görmek yasama, yürütme ve yargının tek elde Anayasa Mahkemesi' nde toplanması ile izah edilebilir. Ben, başörtüsü konusunda Anayasa Mahkemesi kararındaki gibi düşünmüyorum. Bu konuda karşı düşüncelerimi açıklamama mahkeme kararı engel midir?

AİH Komisyonu kararında belirtilen "yüksek öğrenimi laik bir üniversitede seçen bir öğrencinin" diyerek başlayan kararından açıkça anlaşılacağı üzere seçimlik haktan bahsetmektedir. Avrupa'da kilise, vakıf, devlet, özel okulları mevcuttur ve kılık kıyafetleri farklıdır. Bizde okul seçme imkanınız olmadığı gibi. seçtiğiniz bütün okullarda da başörtüsü yasağı vardır. Seçim hakkımız olmadan, kişiliğinize bağlı bir hakkınızın kullanımı engellenerek, karşıt bulunduğunuz bîr kurala uyulması zorunluluğunu bir Avrupalı kavrayamayacağı gibi komisyon karan da bu yünü ile yasakçı uygulamaya neden gösterilemez. Anayasa siyasi hakkı: seçme, seçilme, bağımsız veya bir siyasi parti içinde faaliyetle bulunma,. halkoylamasına katılma, siyasi parti kurma, bir siyasi partiye girme ve ayrılma olarak 'temel haklar' kısmında düzenlemiştir. 6 Milletvekili için verilen "Bir siyasi partinin üyesi, kurucusu, yöneticisi, denetçisi olamazlar"yasağı bütün siyasi hakların kullanılmasını yasaklayamaz. Anayasa koyucu yalnızca, yasağı bir siyasi parti mensubu olmakla sınırlandırmıştır. Asıl amaç bu olduğu gibi yasağı genişletmek, kıyas yaparak artırmak hukuken mümkün değildir. Çünkü özgürlük asıl, yasak istisna olduğu gibi, kanunsuz suç ve ceza olmaz ilkesi de bunu ifade etmektedir. Bu milletvekillerinin, seçme haklarını kullanamayacaklarını veya belediye meclis üyeliğine seçilemeyeceklerini düşünebilir miyiz? Halkoylamasına katılıp oy veremeyeceklerini, bir seçimde bağımsız aday olamayacaklarını düşünemeyiz. Temel bir hak yasağın genişletilmesi şeklinde ihlâl edilemez, temel hak devredilmez, vazgeçilmez olduğu gibi ancak Anayasa' nın 13., 14, 15. maddelerinde sınırlanabilir. Yasaklı milletvekillerinin 3 yıl boyunca herhangi bir seçimde bağımsız aday olmalarına, seçme haklarını kullanmalarına engel kanun hükmü yoktur.

v-RP hakkındaki AİHM kararının değerlendirilmesi.

<refah partisinin islami kurallara yönelik eylemleri yüzünden Şeriattan soyutlanmasının mümkün olmadığı>

<laiklik ilkesine farklı bir içerik kazandırma bahanesiyle inanç ayrımcılığı temelinde çok hukuklu bir sistem ve AİHS in temel değerlerine açıkça aykırı olan bir şeriat devleti kurma istekleri>

< iktidara gelmek ve kalmak için güce başvuracakları yönünde bir şüphe olduğu>

B) Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Türkiye Birleşik Komünist Partisi davasında,

“Kendi kaderini tayin hakkı konusunda ise, TBKP programı, sorunun çözümünün politik olduğunu, kürt ulusu üzerideki baskının ve ayrımcılığın sona ermesi için .......programa göre kürt sorunu ancak ilgili taraflar düşüncelerini özgürce ifade edebilirlerse sorunları çözmek için her türlü şiddete başvurmayı reddetmekte anlaşırlarsa ve öz ulusal kimlikleri ile politik hayata katılabilirlerse çözüm bulabilir.”denilmektedir.

“Mahkeme özellikle terörizme karşı mücadele ile ilgili güçlükler olmak üzerekendisine sunulan davayı kapsayan koşulları göz önündde bulundurmaktadır. Ama bu davada demokrasiye bağlılık beyanlarına ve şiddeti açıkca reddetmelerine rağmen tartışmalı konuşmaların Türkiyede terörizmin ortaya koyduğu sorunlarda nasıl bir sorumluluk payının olduğu saptanmadı....sonuç olarak SP’ nin kapatıllması amaçlanan amaca göre orantısız görülmektedir, dolayısıyla demokratik bir toplumda kapatılması gerekmez. Bu nedenle sözleşmenin 11. Maddesine karşı gelinmiştir.”

Hacialiozhan2000@yahoo.com akit gazetesi 2 ağustos 2001 yayımlanmıştır.

VI- Yeniden Refah

hacialiozhan@hotmail.com 14 haziran 2001 akit yayımlanmıştır.

Müdahale Konusu.......................: Mağdur Sorumlu sıfatı ile Seçmen Vatandaş olarak davalı Parti yanında müdahaledir.

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığınca, Mahkemenizde açılmış bulunan Refah Partisinin kapatılması istemli davaya aşağıdaki neden., gerekçe ve taleplerimle -takdir Mahkemenizin olmakla- müdahale talebinde bulunuyorum.

Kanunumuzca, sarığın temsilcisi sıfatı ile vekil, koca ve kan-'ini temsilci müdafaa edebilmesine rağmen, ferdi müdafer makamında bulunmak ve sanığı desteklemek için ceza davasına katılmayı düzenie-nemiştir.

Bu konudaki görüşünü Prof,Dr. Nurullah Kunter Muhakeme Hukuku dalı olarak Ceza Muhakemesi Hukuku isimli eserinde (Kazancı hukuk yayınları 8.Baskı) 225,294,306,307,308,309.sayfalarında belirtmis., isviçre'nin "bazı "kantonlarında sorumlu 3.kişiler sanıkla beraber olmak üzere davaya katılabildiklerini ve bu konuda CPPI (italyan Ceza Muhakemeleri Kanunu) 112, 123.maddelerini önermiştir.

CMUK’ taki bu boşluğun doldurulmasında kıyasen uygulanabilecek olan HUMK 53 maddesi feri müdahale usulü istisnai ve sınırlayıcı olmayıp benzer durumlarda uygulanabilecek bir hükümdür, (a.d. g.e. s,538)

Bu nedenle, seçmen vatandaş olarak, davalı siyasi partinin kapatılması Anayasal temel haklarımın kullanımını azaltıcı olacağından tarafımı ilgilendirmekte ve mağdur etmektedir.

iddianamede belirtilen bir kısım üyelerin görüşleri dışında -düşünceleri olan üye, milletvekili ve yöneticilerinin görüşleri partilerinin kapatılması davasında daha az önemli olamaz.

CMUK amir hükmü gereği lehe ve aleyhe "bütün delilleriyle gerçeğin ortaya çıkarılması için davalı parti milletvekilleri ile davalı parti il başkanlarından lehe delillerinin istenilmesi ve mümkün- sede dinlenilmeleri Mahkemeniz kararının doğruluğu, objektifliği açısından faydalı olacak, bunun sonucunda Mahkemenizce şüphe kesin kana-ata dönüşmediği sürece CMUK'un "şüphe sanık lehine uygulanır" ilkesince davanın reddi gerekecektir.

laikliği benimsediğini söyleyen-yorum farkıyla- laikliğe aykırı eylemi olmayan, laikliğe açık ve kesin olarak karşı gelmeyen bir siyasi partinin, laikliğe aykırı olduğu zorlama yorumuyle kapatılması CMUK'un amir hükümlerine, hukuka, hakkaniyete ve ülke gerçeklerine uygun düşmeyecektir kanısındayım.

Aykırı fiiller hakkında ceza mahkemesi kararları, Başsavcılıkça çıkarma ve organlara el çektirme kararları sürekli bir şekilde \ tesbit edilmiş, partinin bütününü kopsar nitelik ve yoğunlukta olmalıdır. Büyük bir kitle partisinin disiplin hükümleri ile denetim zorlukları bir yana, iktidar gibi en güçlü konuma gelmiş istediğini yapma şansını ele geçirmiş bir partinin l yıla yakın iktidar faaliye- L, tinden; iddianamede, tarikat şehlerinin Başbakanlık'ta yemeğe davet edilmesinden başka bir vakıa yoktur. Bir kısım milletvekillerinin seçimden önceki 3-4 yıl öncesi konuşmaları ile Sn.Erbakan'ın 1991 yılında Sivasta yaptığı' iddia edilen konuşmalar, sansasyonel yönü ağır ba-

sına yansıyan şekliyle derlenerek,iddianamede; odak haline geldiği iddiasıyla bir partinin kapatılmasını istemek için yetersiz ve zayıf kalmaktan da öteye bu nedensellik bağı ile kapatılmayacak parti yok gibidir. Odak olma kavramı tartışmalı, kuşkuya yer vermeyecek kadar açık ağır, ciddi ve partinin bütününü kapsayacak yoğunlukta olmalıdır. Ayrıca konuşmalarında dışında subuta ermiş delillerle somut, tartışmasız \ kesin hükümlere dayanmalıdır. Anayasa koyucunun amacı budur.

5-Davalı parti Gn.Baş.Yrd. sn,Ahmet Tekdal'ın 24.11.1996 tarihli konuşmasında hak nizamı için partisinin desteklenmesini propaganda etmektedir. Konuşmanın içeriği ve bütünlüğünde kanuna aykırılık yoktur.

Sn. Şükrü Karatepe'nin konuşması üzerine, Kayseri Devlet Güvenlik Başsavcılığınca soruşturma başlatılmış, Bilirkişilerce hazırlanan ve suç unsuruna rastlanılmayan raporları Başsavcılıkça benimsenerek takipsizlik kararı verilmiştir. Bu karardan basın organları bilirkişilere hakaret derecesinde sıkça bahsetmiş olup Başsavcının duyumu dışında olamaz. Başsavcı, iddianamesinde davalı parti lehine yorumlanabilecek Devlet Güvenlik Başsavcılığı takipsizlik kararından bahsetmemesine rağmen, iddianamenin 6/B işaretli yerinde bir konuşmanın bilirkişice Savcılık ve Mahkeme kararı olmayan-suç unsuru- bulan raporundan genişçe bahsetmiştir.

Öğretim kurumlarında, başörtüsü ile bulunmanın Mahkemenizce laikliğe aykırılık tesbitine rağmen, davalı partinin mahkeme gibi düşünme, yorumlama zorunluluğu yoktur. Ancak, mahkeme kararlarına uymak: zorundadır. Bu konudaki karşı düşüncelerin açıklanması, bu konu da yasa değişikliği amaçlı yasal toplantı ve eylem düzenlemeleri anayasal düşünce ve örgütlenme özgürlüğüdür. Bu konudaki eylemler yaygın olmakla beraber konuşma ve düşünce açıklamanın dışına çıkılmamıştır.

Yine Sivas'ın sıcak-çermik ilçesindeki eğitim seminerini düzenleyen tertip komitesinin veya ilçe yönetim kurulunun ve başkanı ile Dalaman ilçesi eski başkanı Sn.Süleyman Akbulut ile yeni başkan Sn Ömer Halit Malatya 'linin ve bunları haber yapan (iddianame ek-2 dedir) basın mensupları ile iddianamede basında yer aldığı gösterilen haberleri yapan basın mensuplarının da dinlenilmelerinde ceza mahkemesi-dava mahkemesi-sıfatı nedeniyle CMUK' un amir hükümleri gereği zorunluluk vardır.

Kamuoyuna mal olmuş hir partinin, aykırılık halinin takdirinde milletin görüşünün ne olduğu gerçeği de araştırılmaya değer olduğundan, Mahkeme kararınızın kesin olması da dikkate alınarak davanın uzayabileçeği ihtimaline karşın adalet aceleye getirilmemeli, zamana adalet feda edilmemelidir. Davalı partinin ülkemizin en büyük partisi olması, iktidarda bulunmuş olması, milyonlarca üyesi bulunması nedenleri ile Mahkeme kararınızın etkisi de düşünüldüğünde, siyasi parti kapatma davalarının kendine özgü istisnai bir ceza davası olma özelliği de dikkate alınarak, demokrasimiz açısından yukarıda ismi geçenlerin bu ve resen nedenlerle dinlenilmelerini talep ediyor, yalnızca bir süre gecikmeye neden olacak bu usul işlemlerinin kabul edileceği inancını taşıyorum.

7-Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı ne kadar hukuk içinde kaldığına inanırsa inansın, gerçekte hukuk içinde kalsa bile kamuoyunda; Yalnızca Başsavcıca açılabilen bu dava nedeniyle davranış ve konuşmalarından siyasi saikleri ile hareket ettiği kanısı mevcuttur. Başsavcının- gensorun un reddedildiği günün ertesi günü tesadüf olsa bile basın toplantısı ile iş bu davayı açması, konuşmasının sonunda "böyle bir davaya yardımcı olanlardan allah razı olsun" mealindeki beyanı ile iddianamenin basında yer almasını dileyerek RP'nin içyüzünü milletin görmesini İstemesi,herkesçe hukuki bulunamayacaktır.

Yine, davalı partice verilen 215 sayfalık ön savunmanın okunmadan , önceden hazırlanan 80 .sayfalık görüşün ertesi günü mahkemeye verilmesi ve görüşünün sonunda davalı partinin kapatılması kararı ile Mahkemenin en şerefli hizmet yapmış olacağını belirtmesi, yargılamada takdir edilecek hızlılık prensibinin dışında iddia makamının ön yargısı gösterdiği kanısındayım. Bunların sebebi olmasına rağmen, usulde savcılığın reddi mümkün olmadığından ınahkemenizce takdiri yapılacaktır.

Anayasa Mahkemesi Başkanı Sn. Yekta Güngör Özden'in laiklik ve Atatürk hakkındaki görüşleri, davalı partinin görüşleriyle uyuşmadığı gibi "tam tersi olduğu kamuoyunca yakından 111 inmektedir. Davanın, Sayın Başkanın dava tarihinden önceki basında sıkça yer alan görüşleri ile ilgili konu -Laiklik ve Atatürk- nedeniyle açılmış olması Sn. Başkanın tarafsızlığından kuşku duymamakla beraber, gerçekte Sn.Başkancada tarafsız olunabileceğine rağmen, kamuouyunda tarafsız olamayabileceği tarafsızlığını koruyamayacağı kuşkusu vardır.

RP'nin yetkili -temsilcilerine izafeten basında yer alan sn. Başkanın reddi istenecek haberleri, davanın açıldığı günlerde sn.Başkanın emeklilik tarihinin tartışılması bu kuşkudan kaylanmakta dır. Bu durumun karara gölge düşürecek önemde olması, yargılamada hakkaniyete uygun davranılmadığı şüphesini dahi uyandırmamak gerektiğinden (a.g-.e. s.330,337) Sn. Başkanın gerçekte tarafsız olmasının, yetmeyeceği, kamuoyunca ve özelliklede davalı parti yönetimi, üye ve seçmenlerince tarafsız olacağına inanılması gerekir.

8-Demokrasilerde siyasi partilerin kapatılmamaları görüşü yanında, dava konusu fiilin anayasanın herhangi bir hükmüne aykırılık ile siyasi parti yasaklarına aykırılık hali "birbirinden önemle ayırılmalıdır. Bir siyasi parti demokrasinin işlemesindeki rolü gereği anayasa dışı bir talebi, hatta anayasaya aykırı bir talebi de savunabilmeli, kanunlarda belirtilmemiş bir hakkı, yanlış sanılanları savunma hakkı olmalı ve doğruya millet karar vermelidir. Anayasa çerçevesinde, anayasa kadar düşünmek fiilen zaten mümkün olmadığı gibi, anayasanın değiştirilemez ilk 4 maddesi dışındaki hükümlerinin değiştirilebileceği hükmüne de aykırıdır.

Kuşkusuz özgürlükler sınırsız değildir. Ancak, çok önemli ve can alıcı olan sınırlandırmanın sınırlanmasıdır. Siyasi Partinin temel yaşam hakkına aykırı kapatılma kararı hakkın özü: ile bütününü yok etmektedir. Bu nedenle siyasi partilere sınırsız özgürlük verilmeli demokrasinin havası, suyu gibi özdeşi olan bu kurumlar istisnasız, mutlak anlamda kapatılmamalı, vazgeçilmez unsur özellikleri korunmalıdır. Refah Partisi, kendisinden önceki 28 siyasi parti hakkındaki kapatma davasında 14 siyasi parti kapatıldı, 9 dava reddedildi, 5 davada hukuki varlığın sona ermesi kararı verilmiştir. Demokrasilerde siyasi partiler kapatılmamalı" görüşünü kamuoyuna açıklamamış olmasına rağmen----- tarafımca rastlanılmamıştır.----- bugün isabetli olarak belirtmektedir.

Mahkememizce, bir çok kararınızdaki belirtildiği üzere, anayasanın "bütünü, asıl amacı, hukukun genel ilkeleri, hakkaniyet, Birleşmiş Milletler ve Avrupa Konseyi belgeleri ile Anayasanın "..dünya milletler ailesinin eşit haklara sahip şerefli bir üyesi olarak ... çağdaş medeniyet düzeyine ulaşma yönünde.." başlangıcındaki amaçlara uygun yorumlar yapılacağı kanısındayım.

Sonuç ve Talep.......: Öncelikle yukarıdaki nedenler ve Mahkemenizce gözönüne alınacak nedenlerle, müdahale dilekçemin davacı ve davalıya tebliği ile görüşlerinin alınmasından .sonra;

2-Sivas sıçak-çermik ilçesi eğitim semineri tertip komitesi üyeleri ile ilçe yönetim kurulu üyeleri ve Dalaman ilçesi eski başkanı Süleyman Akbulut ile yeni başkanı Ömer Halit Malatya'linin ve iddianamedeki basında yer aldığı söylenen, eklerinde bulunan haberleri yapan basın mensuplarının tesbiti ile dinlenilmeleri-CMUK' un amir hükümleri gereği,

3-RP'li milletvekilleri ile il başkanlarının tamamının Mahkeme 'nizce belirlenecek bir usulle CMUK'un sanık lehine yorum, leh ve aleyhe delil toplama, gerçeği arama ilkesi gereği ve 2949 sk. 30,33.maddeleri ile SPK 'nun 98 maddesi gereği ilgili ve bilgili olma sıfatları nedeniyle takdir mahkemenizin olmakla beraber dinlenmelerini.

Hacı Ali Özhan

ANAYASA MAHKEMESİ KARARI

Üye Haşim KILIÇ